الموت
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] زبان
زبان اين مردم تاتی و بقولی دیلمی است.[نیاز به ذکر منبع] زبان رایج در کوهستان جنوب گیلان که گستره منطقه کوهستانی اشکور تا علی آباد منجیل و از شمال تا سراوان رشت و شمال قزوين و كوهه اي غرب مازندران را در بر می گیرد.
[ویرایش] اشتباه رایج
زبان تاتي يا دیلمی با زبان تالشی اشتباه گرفته می شود.[نیاز به ذکر منبع]
[ویرایش] الموت
نوشته‌اند رودبار، گفته‌اند الموت. نوشته‌اند رودبار و الموت، گفته‌اند رودبارالموت. می‌‌نويسيم: رودبار و الموت.
رودبار و الموت در سلسله جبال البرز، واقع در شمال شرقي استان قزوین، جنوب مازندران و گيلان، شرق طالقان و غرب رودبار زيتون قرار دارد.
اين منطقه چنانچه حمدالله مستوفي در نزهه القلوب نوشته: " " تا قرن هفتم هجري با عنوان رودبار معرفي می‌‌شد تا اين كه با آمدن حسن صباح به آن جا و رواج فرقه اسماعيليه و فعايت خداوندان الموت، نوشته شد رودبارالموت و خوانده شد الموت.
الموت كلمه اي است مركب از دو واژه " آله " و " اموت". نويسنده برهان قاطع اين كلمه را به فتح الف و لام بر وزن جبروت می‌‌داند. می‌‌نويسد: نام قلعه اي است مشهور كه مابين قزوين و گيلان واقع است و آن را به سبب ارتفاعي كه دارد آله آموت گفتندي يعني عقاب آشيان چه " اله" عقاب و " آموت " آشيان باشد.
برخي نيز آموت را چنانچه در گويش تاتي مردم الموت وجود دارد، به معناي آموخت گرفته‌اند و از آن به اين تعريف رسيده اند: عقاب دست آموز.
عده اي هم اشاره به اين می‌‌كنند كه بن مايه كلمه الموت، ارموت، ارمود، امروت، اربو و امبرود ( نوعي گلابي ) است و از آنجا كه در گويش تاتي گاهي " ر " به " ل " تبديل می‌شود مثل " برگ " : " بلگ "، پس الموت همان ارموت است كه " ر " به " ل " تبديل شده است. محققان بر اين نكته متفق القولند كه الموت نام مصطلح منطقه كوهستاني شمال قزوين و جايي است كه خداوندان الموت، قلعه هاي تاريخي اين منطقه را مقر و پايگاه تبليغ آيين اسماعيليه قرار داده بودند. اين منطقه در طول تاريخ از " رودبار " به " رودبار و الموت " تغيير كلمه پيدا كرده است، پس از مدتي " رودبار الموت" به بخشي گفته شد كه قلعه حسن صباح ( در گازرخان ) در آن قرار دارد و " روبار محمدزمان خاني " يا " خشكه رودبار " به منطقه اي كه قلعه لمسر ( لمبه سر يا لمه در يا لمبسر ) در آنجاست.
منطقه بزرگ رودبار و الموت در تقسيمات جغرافيايي كشوري اخير به دو منطقه رودبارالموت و رودبارشهرستان تقسيم شده است. رودبارالموت شامل سه دهستان می‌شود كه عبارت‌اند از:
الموت پايين به مركزيت روستاي زوارك
الموت بالا به مركزيت روستاي مينودشت ( شترخان )
معلم كلايه به مركزيت معلم كلايه
رودبار شهرستان نيز سه دهستان رودبارشهرستان، رودبارمحمدزمان خاني و دستجرد را شامل می‌شود.
رودبارالموت از شمال به دهستان هاي دو هزار و سه هزار تنكابن، از شرق به قله البرز و طالقان، از جنوب شرقي به طالقان، از جنوب به آبيك و از غرب به دهستان رودبار محمدزمان خاني محدود می‌شود. مركز كل اين منطقه معلم كلايه است و قلعه الموت ( مقر حسن صباح در 500 متري روستاي گازرخان )، قلعه تاريخي عين السلطنه ( در روستاي زوارك )، روستاي بالاروچ ( زادگاه كل احمد، ضد قهرمان داستان عزيز و نگار )، روستاي پيچ بن ( مرتفع ترين منطقه رودبارالموت و برخوردار از جاذبه هاي گردشگري و كوهنوردي )، روستاي ورك ( به كسر واو و سكون راء و كاف، زادگاه شيردل شاعر )، روستاي كلان ( زادگاه جلال بيگ و ولي خان خواجوي ) و ... در آن قرار دارد.
[ویرایش] منبع
- قصه‌هاي مردم رودبار و الموت. گردآوري يوسف عليخاني و افشين نادري.جلد اول.الموت پايين، پروژه فرهنگي تاريخ الموت. به سرپرستي دكتر حميده چوبك
