اهلی شیرازی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
اهلی شیرازی، (محمد متخلص به اهلی)، در حدود سال (۸۵۸ هجری قمری) در شیراز زاده شد. اهلی به سال (۹۴۲ هجری قمری) در زادگاه خود در سن هشتاد و چهار سالگی، درگذشت. آرامگاه وی در جوار حافظ شیرازی قرار دارد.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] دوران جوانی
اهلی از اوان جوانی به تحصیل علوم و فنون پرداخته و چون طبع شعر داشت با سرودن اشعار، شهرت یافت. او از پیروان مذهب شیعه بود که در زمان شاه اسماعیل اول صفوی، اشعاری در مدح پیامبر و خاندان او سروده است.
[ویرایش] زندگی هنری اهلی
اهلی در سرودن انواع شعر استاد بود. غزلیات بسیار لطیفی به سبک سعدی سروده و در قصیده‌سرایی و مثنویات مصنوع مهارت بسزا داشته است. در مدح علیشیر نوایی نیز قصیده‌ای سروده و در سفر هرات بدو تقدیم کرده است. اهلی، مثنوی مصنوع و معروفی در ۵۲۰ بیت با سه صنعت مهم: ذوقافیتین - ذوبحرین - انواع جناس، به نام داستان جم و گل سروده است. این مثنوی که به سحرحلال معروف است، چندین‌بار در بمبئی، تهران و شیراز به چاپ رسیده است. چند بیت از این مثنوی بدین مضمون است:
| ساقی از آن شیشه منصوردم | در رگ و در ریشه من صور دم |
*
| خواجه در ابریشم و ما در گلیم | عاقبت ای‌دل همه یک‌سر گلیم |
*
| خواه از لب مسیحا، خواه از زبان ناقوس | صاحب‌دلان شناسند آواز آشنا را |
[ویرایش] آثار منظوم اهلی
در کتاب هدیة‌العارفین از دوازده کتاب و رساله اهلی بدین ترتیب نام‌برده شده:
- تحفة‌السلطان فی‌منقب‌النعمان
- ترجمه مواهب‌الشریعه
- دیوان شعر
- رباعیات گنجفه
- رساله عروض و قافیه
- رساله معما
- زبدة‌الاخلاق
- مثنوی سحرحلال
- قصاید مصنوعه در مدح امیر علیشیر
- سرالحقیقه
- مجمع‌البحرین
- مخزن‌المعانی
کلیات اشعار اهلی به کوشش حامد ربانی در فروردین ۱۳۴۴ در ۸۷۱ صفحه منتشر شد. چند بیت از دیوان او:
| خندید گل و غنچه شکفت و چمن آراست | آن غنچه پژمرده که نشکفت، دل ماست | |
| با خار غمم خار گل ای مرغ چمن چیست؟ | کاین خار من اندر جگر و خار تو در پاست | |
| گلگشت چمن بر دل آزاده بود خوش | مرغان چمن را به گل و سرو چه پرواست |
*
| اهلی مراد خویش زرندان دیر خواه | از زاهدان صومعه همت طلب مکن |
*
| زاهد به ره کعبه روان کاین ره دین است | خوش می‌رود اما ره مقصود نه این است |
[ویرایش] منبع
- سیمای شاعران فارس در هزار سال، تألیف حسن امداد، جلد اول، چاپ اول ۱۳۷۷ خورشیدی
