ترکمانچای
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
تُرکمانچای نام شهری است در بخش ترکمانچای شهرستان میانه در استان آذربایجان شرقی ایران.
این شهر در دامنه‌های جنوبی کوههای بُزقوش (پرنده خاکستری) قرار دارد و آب و هوای آن کوهستانی و معتدل است، در فصل زمستان به شدت سرد، با بارش فراوان برف همراه است.
[ویرایش] بخش ترکمانچای
یکی از بخشهای شهرستان است که مرکز آن نیز روستای ترکمانچای است و بخاطر قرارداد معروف ترکمانچای ، شهره جهانی دارد. معروفیت آن قبل از قرارداد ترکمنچای ، بخاطر آب و هوای بسیار خوب بوده‌است ، بطوریکه در جائی می‌خوانیم که سفیر عثمانی برای مداوای خود ، شش ماه در این منطقه اوتراق می‌کند.
این بخش ، از شمال به سراب ، از غرب به هشترود ، از جنوب و شرق به میانه متصل است و دارای ۴ دهستان بنامهای بروانان مرکزی به مرکزیت ترکمنچای ، بروانان شرقی به مرکزیت یوخاری سوما ، بروانان غربی به مرکزیت غریب دوست و اوچ تپه به مرکزیت خاتون آباد است.
از رودخانه‌های معروف آن می‌توان به شهرچایی و ترکمانچای و از کوههای بلند آن می‌توان به رشته کوه عظیم بوزقوش اشاره داشت که چون دیواری آنرا دربرگرفته‌است.
این بخش از شهرستان دارای آب و هوای سرد و نیمه خشک است. زبان همه آبادیهای آن ترکی و مذهبشان شیعة اثنی عشری است. مساحت آن ۱۰۵۲ کیلومتر مربع است که یک پنجم از خاک شهرستان را پوشش می‌دهد.
از آثار باستانی این خطة کهن می‌توان به تپه باستانی بروانان در یک کیلومتری جنوبغربی روستای سومای بالا متعلق به قبل از ظهور اسلام و نیز به کول تپه در ۷۰۰ متری جنوبغربی غریب دوست متعلق به قبل از ظهور اسلام اشاره کرد.
در مورد عهدنامه معروف ترکمنچای ، لازم به اشاره‌است که جنگهای ایران و روسیه در دو دورة ده سالة ۲۸-۱۲۱۸ و دو سالة ۴۳-۱۲۴۱ قمری ، منجر به عقد عهدنامه ای در تاریخ پنجم شعبان ۱۲۴۳ در محل ترکمنچای میانه گردید که یکی از سرنوشت سازترین حوادث تاریخ کشور ما قلمداد می‌شود. در این عهدنامه ۱۶ فصلی ، شاه ایران، دو دستی خاک ایران را به اجنبی می‌بخشد و چنان از الفاظ محترمانه استفاده می‌کند که گویا نادرشاه افشار هندوستان را فتح کرده‌است. برای نمونه در فصل ۳ از این ۱۶ فصل آمده‌است: «اعلیحضرت پادشاه ممالک ایران از جانب خود و از جانب ولیعهدان و جانشینان به دولت روسیه واگذار می‌کند تمام اولکای نخجوان و ایروان را خواه اینطرف رود ارس باشد یا آنطرف». در فصل ۶ نیز یک خسارت ده کرور تومانی معادل بیست میلیون مانات سفید روسی به ایران تحمیل می‌گردد.
این شهرک در سال ۱۳۸۵ دارای حدود ۱۰۰۰۰ نفر جمعیت در بخش مرکزی و حدود ۱۰۰۰۰۰نفر جمعیت در کل بخش می‌باشد. از جمله دهکده‌های این بخش می‌توان به ورزقان، کلهی، ورنکش، گوگدره، خوجا یاث، آشاقا و یوخاری سوما، چاناق بولاغ، شیخ احمد لو ، آشاقا و یوخاری کوسالار ، خاتون آباد، قاباق تپه،مالا حاجی،تندیرلی، یرجه، بلوکان، اورنجه، روستای باستانی(کول دمی)، غریب دوست، گونلی، مهماندوست و سلیان اشاره کرد.
از زمان افزایش مهاجرت از این مناطق به مناطق شهری و با آب و هوای گرمتر در سالهای گذشته برای اولین بار در دهه ۱۳۳۰ به بعد و شاید پس از انقلاب سفید)، مردم این منطقه به کارهای عمرانی و ساختمانی پرداختند و کشاورزی سنتی رونق کمتری نسبت به زمان‌های گذشته پیدا کرد.
از جمله مهمترین تخصصهای مردم و جوانان این منطقه می‌توان به حرفه سد سازی اشاره کرد که در تمام بخشهای این کار تخصص دارند و می‌توانند به تنهایی کل مراحل ساخت واجرای یک سد را طبق استانداردها به اتمام رسانند.
به عنوان نمونه هر کجای ایران و حتی در کشورهای دیگر منطقه (از جمله تاجیکستان، قرقیزستان، سوریه،آذربایجان و پاکستان، سدی در حال اجرا و یا ساخته شده باشد، آثاری از اهالی این شهر را مشاهده خواهید کرد که البته نه در رده‌های بالای اجرایی و فنی بلکه جزو کارگران فنی و اندکی جزو سرشناس‌های این حرفه می‌باشند.
بر خلاف برخی شهر‌ها این منطقه دارای مردمی مذهبی ، و از نظر روابط انسانی دارای خصوصیات منحصر به فردی هستند.
کلمات مربوط :پیمان نامه ترکمانچای [[1]]
