ویکی‌پدیا:خرابکاری
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
 |
این صفحه یکی از سیاست‌های رسمی ویکی‌پدیا شمرده می‌شود. این سیاست در نزد عدهٔ زیادی از ویرایشگران مقبولیت دارد و تفاهم بر آن است که همهٔ کاربران ملزم به پیروی از آن‌اند. اگر نیاز به تغییری در این صفحه حس می‌کنید بدان دست یازید ولی لطفاً پیش از انجام تغییرات عمده از صفحهٔ بحث برای مطرح کردن آن تغییرات و نظرخواهی در مورد آنها استفاده کنید. |
خرابکاری به هرگونه افزودن، زدودن و تغییر مطلب عمدی برای ضربه‌زدن به دانشنامه اطلاق می‌شود. معمولترین نوع خرابکاری جایگزینی متن موجود با الفاظ رکیک، خالی‌کردن صفحه یا افزودن مطالب بیربط و خزعبلات است.
هرگونه کوشش برخاسته از حسن نیت برای ارتقای سطح ویکی، حتی اگر ناشیانه، با بی‌مبالاتی و خام‌دستانه باشد، خرابکاری نیست. به علاوه ویرایش‌های به‌ظاهر بداندیشانه اگر به وضوح نیت بد را نشان ندهند خرابکاری به حساب نمی‌آیند.
خرابکاری تخطی از سیاست‌های ویکی‌پدیا تلقی می‌شود. بنابراین باید کشف شده و با آن برخورد شود. اگر خودتان نمی‌توانید با آن برخورد کنید از دیگران کمک بخواهید.
بسیاری از خرابکاری‌ها عظیم و چشمگیر نیستند. نیز همه تغییرات بزرگ و جنجال‌برانگیز، خرابکاری محسوب نمی‌شوند. باید دقت خاصی مبذول شود که آیا اطلاعات جدید وارد شده، درست است یا خیر و آیا تغییر، خرابکاری محسوب می‌شود یا نه.
اگر با خرابکاری کاربری مواجه شدید با یکی از مدیران تماس بگیرید یا در صفحه بحث کاربر خرابکار، یکی از دستورهای زیر را ثبت کنید استفاده کنید:
- {{subst:امتحان}} : برای کاربری که به دلیل ناآشنایی به شیوهٔ نوشتن متن‌ها در ویکی‌پدیا به طور غیرعمدی در صفحات خرابکاری آزمایشی انجام داده است. با اعمال این دستور در صفحهٔ بحث کاربر ناوارد پیامی برای او نوشته می‌شود که شامل پیوندهایی جهت راهنمایی و آموزش وی است.
- {{subst:هشدار خرابکاری}}: در صفحهٔ بحث کاربری که دست به خرابکاری زده‌است ولی نیت بدش هنوز صددرصد بدیهی نیست این الگو را وارد کنید.
- {{subst:هشدار به خرابکار}}: در صورتی که کاربر به خرابکاری ادامه دهد (پس از هشدار اول) از این الگو استفاده کنید
- {{subst:هشدار به خرابکار ۲}}: این آخرین هشدار به خرابکار خواهد بود.
- {{subst:خرابکار}} : برای کاربری که (معمولاً) با هدف و غرض در صفحه‌ای خرابکاری انجام داده است. این پیام نام وی را در فهرستی ثبت می‌کند تا مدیران به مساله رسیدگی نمایند. لطفاً پیش از استفاده از این الگو از {{هشدار به خرابکار}} و {{هشدار به خرابکار ۲}} استفاده کنید و اگر افاقه نکرد آنگاه از این الگو استفاده کنید.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] انواع خرابکاری
معمولترین انواع خرابکاری در ویکی‌پدیا از قرار زیرند:
- خالی‌کردن
- حذف تمام یا بخش بزرگی از نوشتار (و معمولاً جایگزینی آن با الفاظ رکیک).
- اسپم
- افزودن پیوندهای بیرونی و نامناسبِ تبلیغاتی و/یا تبلیغ برای خود.
- ربات خرابکار
- برنامه یا رباتی که تعداد فراوانی (صدها یا هزاران) مقاله را خالی می‌کند یا پیوندهای تبلیغاتی در آنها می‌گذارد.
- خرابکاری بچگانه
- پاک کردن صفحه‌ها یا افزودن پیام‌های بچگانه.
- خرابکاری آب‌زیرکاهانه
- کشف این گونه خرابکاری دشوارتر است. افزودن اطلاعات غلط (چاه‌نمایانه) تغییر تاریخ‌ها نمونه‌هایی از این گونه خرابکاری‌اند.
- خرابکاری برای جلب توجه
- افزودن فحش و ناسزا یا استفاده از نام‌های کاربری زشت و جایگزینی مقالات با نوشتارهای مسخره‌آمیز.
- خرابکاری در صفحه کاربری
- جایگزینی متن صفحه‌های کاربری با فحش و الفاظ رکیک.
- خرابکاری تصویری
- بارکردن عکس‌های تحریک‌آمیز، شعارهای سیاسی و غیره. همچنین بارکردن چندین و چندبارهٔ یک تصویر فاقد منبع و اجازهٔ تکثیر، حتی پس از تذکر، خرابکاری به حساب می‌آید.
- سواستفاده از برچسب‌ها
- {{نامزد حذف}}کردن‌های برخاسته از سو نیت برای مقاله‌هایی که سزاوار حذف نیستند و خرابکاری‌هایی از این قبیل
- خرابکاری در الگوها.
- خرابکای با انتقال صفحه
- انتقال صفحه‌ها به صفحاتی با عنوانهای زشت یا بی‌معنی.
- خرابکاری انتقال مسیری
- انتقال مسیر دادن مقاله‌ها یا صفحات بحث به تصاویر یا مقالات زشت.
- خرابکاری پیوندی
- تغییر مقصد پیوندها با حفظ نام ظاهری.
- خرابکاری جلوگیرانه
- برداشتن برچسب‌های تمیزکاری یا حق تکثیر و حذف و ....
- حذف هشدار
- حذف برچسب‌های هشدار خرابکاری نیز خرابکاری محسوب می‌شود.
- خرابکاری عجق‌وجقی
- جایگزینی اطلاعات مربوط به مبحث با نویسه‌های تصادفی یا فقط افزودن نویسه‌های تصادفی به صفحه: مثلا: «شصکب ینتبداشک»
- تغییر پیام‌های دیگران
- ویرایش پیام‌های امضاشدهٔ دیگران به طوری که کاملاً معنی جمله عوض شود. (مثل عوض کردن رای). مورد استثناء حملات شخصی است که تازه بازهم توافق کامل بر سر آن وجود ندارد. مورد استثنای دیگر افزودن امضای «گمنام یا ناشناس» برای پیامهایی با نویسنده‌ای گمنام است.
- حذف نادرست برچسب‌های مناقشه‌ای که توسط دیگران گذاشته شده است
- این برچسب‌ها بیانگر آنند که افراد با مقاله‌ٔ مورد نظر مشکل دارند. تا پیش از کسب اطمینان مبنی بر پایان‌یافتن مناقشه برچسب را برندارید. به عنوان یک قانون کلی: برچسب‌های مناقشه را بیشتر از دو بار در ۲۴ ساعت بر ندارید.
- خرابکاری در صفحه بحث
- حذف پیام‌های دیگران از صفحه بحث مقالات یا حذف بخشی از آن معمولاً خرابکاری تلقی می‌شود. پاک‌کردن حملات شخصی معمولاً بلامانع است. همچنین بایگانی کردن صفحهٔ بحثی طولانی موردی ندارد. این قانون مشمول صفحهٔ بحث کاربری افراد نمی‌شود. چرا که معمولاً افراد اجازه دارند که پیام‌های خارجی به میل خود حذف کنند.
- خرابکاری در صفحه سیاست‌ها
- پاک‌کردن یا تغییر آن بخش از سیاست‌های رسمی ویکی‌پدیا که شخص خرابکار با آن مخالف است، بدون آنکه در این مورد رای‌گیری کند یا به نتیجهٔ رای‌گیری‌های پیشین احترام بگذارد. ایضاح سیاست با تغییر جمله‌بندی (ولی حفظ مضمون) خرابکاری نیست.
- خرابکاری حق‌تکثیری
- افزودن دانسته و آگاهانهٔ مطالب دارای حق تکثیر به مقاله‌های ویکی‌پدیا تخطی از سیاست ویکی‌پدیا است و خرابکاری محسوب می‌شود. از آنجا که ممکن است کاربران ندانند که مطلبی دارای حق تکثیر است یا از سیاست ویکی‌پدیا در این مورد آگاه نباشند این کار تنها هنگامی خرابکاری محسوب می‌شود که پس از مشخص شدن حق تکثیر مطلب و تذکرهای لازم تکرار شود.
- خرابکاری ایجاد حساب
- درست کردن نام‌های کاربری به‌عمد اهانت‌آمیز خرابکاری محسوب می‌شود چه از نام کاربر استفاده بشود چه نشود.
[ویرایش] آنچه خرابکاری نیست
کارهای زیر خرابکاری نیستند گرچه گاه چنین نامیده می‌شوند:
- آزمایش کاربری تازه‌کار
- گاهی کاربران تازه‌ای که دکمهٔ «این صفحه را ویرایش کنید» را کشف می‌کنند می‌خواهند ببینند که آیا واقعاً می‌توانند صفحه را ویرایش کنند یا نه. بنابراین فقط چیزکی می‌نویسند تا آزمایش کنند. این خرابکاری نیست. باید با این کاربران به‌گرمی برخورد شده و به گودال ماسه‌بازی راهنمایی شوند و به آزمایش‌ها و تمرین‌های خود ادامه دهند. مثلا با استفاده از الگوی{{امتحان}}. حتی بعضی وقت‌ها آنها پس از اطلاع از این امر تغییرات خود را وامی‌گردانند.
- آموختن نشانه‌گذاری ویکی و شیوه‌نامه
- بعضی از کاربران احتیاج به قدری زمان برای یادگیری زبان نشانه‌گذاری ویکی دارند. بنابراین زمانی را صرف آزمایش و امتحان می‌کنند تا مثلاً ببینند چگونه می‌توانند پیوندهای داخلی و خارجی ایجاد کنند. به جای اینکه به آنها انگ خرابکار بزنید، شیوهٔ صحیح و استاندارد کاری را که با آن مشکل دارند به ایشان گوشزد کنید-و/یا آنها را به صفحه راهنما ارجاع دهید.
- نقض دبط
- درک سیاست دیدگاه بی‌طرف برای بسیاری از ما دشوار است. حتی بعضی از ویکی‌نویسان کهنه‌کار نیز، گاه به‌اشتباه مطالبی را به مقاله‌ها اضافه می‌کنند که آنچنان که باید و شاید با سیاست دیدگاه بی‌طرف هماهنگ نیست. هرآینه همهٔ ما کمابیش اسیر تعصبات خویشیم. هرچند جای تاسف دارد اما این خرابکاری نیست!
- ویرایش‌های بی‌باکانه
- معمولاً ویکی‌نویسان برای بهترساختن مقاله‌ها در آنها تغییرات اساسی می‌دهند. اکثر ما هنگام ویرایش، بی‌باکانه عمل می‌کنیم. گرچه ممکن است بعضی اوقات پاک یا بازنویسی‌شدن بخش بزرگی از نوشته‌هایمان یا انتقال‌یافتن آن به صفحهٔ بحث به نظرمان خرابکاری بیاید، ولی این خرابکاری نیست.
[ویرایش] اشتباه
بعضی اوقات، ممکن است بعضی از کاربران مطالب نادرست یا غیردقیقی به مقاله‌ها بیافزایند که به ظن خودشان درست است. بنابراین آنها با نیتی خیر، سعی در ارتقای سطح این دانشنامه می‌کنند. اگر معتقدید که مطلبی نادرست به مقاله افزوده شده‌است اول اطمینان حاصل کنید که واقعاً نادرست است. در مرحلهٔ بعد پیرامون صحت واقعیات مطرح شده، با نویسنده (کاربر مورد نظر) به بحث بنشینید.
[ویرایش] یکدندگی
بعضی از کاربران نمی‌توانند با کاربران دیگری که می‌خواهند با آنان در صفحهٔ بحث مقاله گفتگو کنند به توافق برسند. و به تناوب تغییراتی در مقاله می‌دهند که خلاف نظر بقیه است. این جای بسی تاسف دارد ولی خرابکاری نیست. (البته ممکن است مشمول قانون سه‌برگردان شوند). در صورت برخورد با چنین مواردی می‌توانید به صفحهٔ حل و فصل اختلافات رجوع کنید و راهنمایی بجویید.
[ویرایش] اذیت و آزار و حملات شخصی
سیاست ما در این مورد واضح و روشن است. آزار و ایذا و حملات شخصی ممنوع است. بعضی از نمونه‌های اذیت و آزار به شکل خرابکاری (مثلا در صفحهٔ کاربری افراد) است. اما به طور کلی باید به خاطر داشت که اذیت و آزار افراد خرابکاری نیست.
[ویرایش] ردیابی خرابکاری
برای کسب اطلاع پیرامون شیوه‌های مختلف ردیابی خرابکاری به صفحه ویکی‌پدیا:نگهبانی رجوع کنید.
