خفاش

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

'متن سیاه'خُفاش یا شبکور تنها پستاندارانی است که بال دارد و قادر به پرواز است. خفاش از راسته خفاشان (Chiroptera) است و این نام به معنی "دست‌های بال مانند" است. بال‌های خفاش با بال‌های بقیه پرندگان متفاوت است و به گونه دیگری ساخته شده، اما در عوض پوست بالهای خفاش جنسی شبیه چرم دارد و دارای خاصیت ارتجاعی است که باعث می‌شود بالهایش در طول استخوان‌هایی که دست‌ها و انگشتان خفاش را حرکت می‌‌دهند کشیده شود. به شکل مقابل نگاه کنید و ببینید که چگونه بال‌ها مرتب و ماهرانه اطراف بدن خفاش پیچیده شده اند.

دو گروه خفاش وجود دارد. گروه بزرگ‌تر، خفاشهای حشره خوار، شبها غذای خود را شکار می‌‌کنند. گروه دوم خفاشهای میوه خوار هستند که برای پیدا کردن میوه و شیره درختانی که از آنها استفاده می‌‌کنند، بینایی و بویایی خود را به کار می‌‌برد. خفاشهای میوه خوار اول صبح و تنگ غروب از میوه‌ها تغذیه می‌‌کنند. خفاشها جانوران اجتماعی هستند. آنها به طور گروهی و در گروه‌های بزرگ در غارها یا روی درختان، شب را بیتوته می‌‌کنند. خفاشها تنها پستاندارانی هستند که قادرند پرواز کنند.

کوچک‌ترین خفاش و یکی از کوچک‌ترین پستانداران، خفاش پوزه‌خوکی کیتی تایلند می‌‌باشد. طول قد این خفاش 5/2 سانت (1 اینچ) است که مساوی قد زنبوراست و وزن این خفاش 2 گرم (100/ اونس) می‌‌باشد.

خفاشهای که در شب پرواز می‌‌کنند، مسیر و محل دقیق طعمه خود را بوسلیه فرستادن امواج صوتی و دریافت بازتاب آن، پیدا می‌‌کنند. سیستم ردیابی که در کشتیها برای پیدا کردن محل زیر دریایی دشمن به کار می‌‌رود،شبیه به ردیابی خفاش است. خفاشها امواج صوتی در مسیر خود به چیزی برخورد می‌‌کند به سمت فرستنده امواج (خفاش) بازمی گردد و در آن موقع خفاش می‌‌تواند یک تصویر صوتی از مانع روبرو و محیط اطراف خود رسم کندو محیط اطراف را به خوبی ببیند. با استفاده از سیستم فوق خفاشها می‌‌توانند اجسام متحرک مثل حشرات و اجسام بی حرکت مثل درخت را تشخیص دهد.

فهرست مندرجات [مخفی شود] ۱ گونه‌ها ۲ مسیریابی خفاش‌ها ۳ تولید مثل و زیستگاه ۴ تغذیه ۵ منابع

[ویرایش] گونه‌ها

در حدود 1000 گونه از خفاشها وجود دارد. خفاشها در تمام نقاط جهان به استثناء قطبهای جنوب و شمال، یافت می‌‌شوند این دو گونه اختلاف و تنوع بین انواع خفاشها را نشان می‌‌دهند.

نمونه:

• خفاش دابنتن
• خفاش میوه‌خوار مصری
• خفاش خون‌آشام
• روباه پرنده

[ویرایش] مسیریابی خفاش‌ها

تقریباً هیچ چیز نمی‌تواند از دید خفاشها فرار کند. گوشهای بزرگ آنها می‌‌تواند علایمی را که منعکس می‌شود بخوبی جذب کند. خفاشها حتی می‌‌توانند اشیایی را که به نازکی مو هستند، تشخیص دهند. فناوری هیچ هواپیمای بی سرو صدایی نمی‌تواند به پیچیدگی خفاشها باشد.

آنها شبها سریع و آهسته پایین می‌‌آیند، با چشمانشان حشرات خوابیده را در جای خود پیدا می‌کنند و با گوشهای بزرگشان می‌‌توانند حتی صدای بهم خوردن آرواره‌های یک لارو پروانه را بشنوند.

این حیوانات در تاریکترین شبها حواس خود را فعال می‌‌کنند. صدای خفاش از طریق بینی با بسامد بالا و شدت کم توسط انقباض ماهیچه‌های حلق ایجاد می‌شود. بعد از این که امواج صدا با صید برخورد کرد، بازتاب پیدا می‌‌کند. این بازتابش توسط گوشهای خفاش گرفته می‌شود. تنها در امریکای شمالی 44 نوع خفاش وجود دارد که بسیاری از جانورشناسان تاکید بر منفعت این پستانداران از زندگی بشر دارند، زیرا آنها به مقدار زیادی از حشرات موذی تغذیه می‌‌کنند، حشراتی که هر سال میلیاردها دلار به کشاورزان و جنگلبانان ضرر می‌‌رسانند.

خفاشها همچنین در گرده‌افشانی گیاهان شرکت می‌کنند و باعث پخش و انتشار بذرها می‌‌شوند. بخصوص این نقش مهم آنها در جنگلهای بارانی بین گیاهان گوناگون وحشی مانند موز، انبه، بادام هندی، خرما و انجیر کاملاً مشهود است.

یک نوع کاکتوس که مکزیکی‌ها از آن نوشابه تهیه می‌‌کنند، به طور طبیعی تنها یک بذر از 3000 بذر خود را آزاد می‌‌کند و اگر نقش مهم خفاشها در این میان نبود، این گونه گیاهی به سمت انقراض پیش می‌‌رفت.

فضولات دفع شده از خفاشها نیز در تنظیم زیستبوم (اکوسیستم) نقش بسیار مهمی دارند؛ چون این مواد شامل باکتری‌هایی هستند که می‌‌توانند مواد سمی را از زباله‌ها و شوینده‌ها جدا کنند.

از جنبه پزشکی هم می‌‌توان گفت ؛ خفاشها خیلی دقیق خود را تمیز می‌کنند و یکی از تمیزترین حیوانات بوده و در برابر بیماریهای گوناگون پایدار هستند. ضمن این که پادزیست تولید می‌کنند و از مواد ضدانعقاد خون که در بزاق گونه‌های خون آشام وجود دارد، می‌‌توان برای درمان بیماری‌های قلبی استفاده کرد. یک جانورشناس امریکایی در سال 1968 پژوهش و بررسی خود را روی خفاشها آغاز کرد و کوشید باور مردم را نسبت به خفاشها تغییر دهد.

به پای هزاران خفاش بند مخصوص زد و مهاجرت آنها را بررسی کرد. کشاورزان امریکایی بتازگی متوجه مفیدبودن خفاشها در نزدیکی مزرعه خودشان شده اند. هر خفاش به تنهایی می‌‌تواند 600 پشه را در یک ساعت شکار کند و گروه‌های بزرگ این جاندار قادر هستند تا میلیونها حشره را در طول شبانه روز بخورند. این حشرات شامل تعداد بیشماری از سوسک ها، پروانه‌ها و موریانه‌ها می‌‌شوند که زیان‌های هنگفتی به اقتصاد هر کشور می‌‌زنند و به علاوه پشه‌های موجود در منازل را نیز از بین می‌‌برند. یک دسته 150 تایی خفاش بزرگ قهوه‌ای می‌‌توانند سوسک‌های خیار را در طول تابستان در سطح کشتزار از بین ببرند و در نتیجه از رشد 18 میلیون لاروی که به ریشه‌ها صدمه می‌‌زنند جلوگیری کنند.

این آفت به تنهایی یک میلیارد دلار در سال به کشاورزان امریکایی خسارت می‌‌زند. باتأسیس بی.سی.آی «حفاظت بین المللی از خفاشها» و اعلام منافع آنها از سال 1982 تصورات مردم نسبت به خفاشها تغییر کرده و بهبود یافته است. بسیاری از افسانه‌ها در مورد کور بودن خفاشها و یا هار و دیوانه بودن آنها اغراق آمیز هستند.

آنها تنها برای دفاع از خود ممکن است مانند هر حیوان وحشی دیگری گاز بگیرند و این حیوان را فقط افراد خیلی ماهر می‌‌توانند صید کنند و از آنجا که آگاهی پژوهشگران درباره خفاشها زیاد شده و طبیعت استفاده زیادی از آنها می‌‌برد، این امر باعث حفاظت از آنها شده است.

امروزه مردم امریکا گونه‌های مختلفی از گونه‌های خفاشها را در غارها و معادن متروکه نگهداری می‌‌کنند. خفاشها بسیار حساس هستند و با کوچک‌ترین اذیت و آزاری از بین می‌‌روند. بیشتر خفاشها غارها را برای خواب زمستانی خود از شهریور تا اردیبهشت انتخاب می‌‌کنند.

بسیاری از آنها بچه‌های خود را در طول تابستان در همین مکانها بزرگ می‌‌کنند. تولیدمثل خفاشها در مقایسه با پستانداران کوچک دیگر بسیار کمتر است، بیشتر ماده‌ها فقط یک بار در سال یک بچه به دنیا می‌‌آورند.

در زمستان حتی کاوشگران بی آزار هم باعث بیدار شدن آنها از خواب زمستانی می‌‌شوند و هر دفعه که آنها از خواب بیدار شوند چربی ذخیره شده در عرض 2 ماه خود را از دست می‌‌دهند.

بنابراین ممکن است تا بهار دوام نیاورند. هنگام شیر دادن، مادرها و نوزادان دور هم جمع می‌‌شوند و با تشکیل گروه بزرگی، هوای غار را با حرارت بدنشان گرم می‌‌کنند. متاسفانه فضای حیاتی خفاشها کاهش پیدا کرده است و آنها مجبور شده‌اند از پناهگاه طبیعی خود به فضاهای مصنوعی دیگر رانده شوند.

در حدود 10 درصد معادن موجود در غرب امریکا گروههای مهم خفاشها زندگی می‌کنند و برای معادنی که در شمال و شرق این کشور هستند این مقادیر به مراتب بیشتر است. حفاظت از خفاشها اغلب ساده تر و کم خرج تر از حفاظت از دیگر حیوانات است. خفاشها نیاز به توجه خاص دارند که البته تأمین این نیاز آنها خیلی سخت است، طبق مطالعات انجام شده توسط دانشگاه شیکاگو، دولت حدود 5میلیون دلار برای حفاظت از یک پلنگ در فلوریدا، 184 هزار دلار برای خرس و بیشتر از 1/5 میلیون دلار برای کرکس کالیفرنیایی خرج می‌‌کند و این در حالی است که در مورد خفاش خاکستری که در حال انقراض است این بودجه کمتر از 3دلار بوده است. اما با توجه به ارزش بومشناختی و اقتصادی این پستاندار، منبع سرمایه گذاری خوبی برای امور کشاورزی خواهد بود. مردم شهر 13000 نفری آستین تگزاس که در دهه گذشته از خفاشها ترس داشتند اکنون از اعضای پروپا قرص انجمن بی.سی.آی شده‌اند و بتازگی غار براکن که در فاصله 60مایلی این شهر است را خریداری کرده‌اند تا بتوانند از 20 میلیون خفاش دم آزاد مکزیک که بزرگ‌ترین کلونی خفاشها هستند، محافظت کنند.

این خفاشها 250 تن حشره را در هر شب می‌‌خورند. ضمنا کشاورزان با ساختن آشیانه خفاش در کشتزارها توانسته‌اند احتیاج خود را نسبت به حشره کش‌ها کم کنند. زمانی محصولات ذرت توسط کرمهای ذرت آفت زده می‌‌شدند که حدود یک الی 4 لارو پروانه در هر خوشه بود؛ اما در چند سال اخیر وجود کلونی‌های خفاشها آفت در کشتزارهای ذرت را بسیار کم کرده است.

این کلونی‌ها یکی از عوامل مهم جذب گردشگر در این منطقه به شمار می‌‌آید. پرواز گروه گروه خفاشها در تاریکی مایه شادی مردم که در رستوران‌ها جمع شده و منتظر تماشای پرواز خفاشها هستند می‌شود.

گروه‌های پژوهشی ویژه‌ای هم وجود دارند تا به وسیله دستگاه‌های مختلف بتوانند صدا و امواج خفاشها را دریافت کنند. وقتی این دستگاه‌ها علامت می‌‌دهند، تماشاچیان با دقت به آسمان نگاه می‌‌کنند، چون می‌‌دانند خفاشها به پرواز درآمده اند.

[ویرایش] تولید مثل و زیستگاه

همانند بقیه پستانداران، خفاش‌ها نیز دندان و مو دارند و برای ادامه زندگی نسل شان بچه می‌‌زایند. هنگامی که یک خفاش ماده آماده به دنیا آوردن نوزاد است، موقعیت و حالت قرار گرفتنش را طوری تنظیم می‌‌کندکه بتواند به طور عمودی از سرش آویزان بماند، به این منظور که درست در لحظه تولد، بچه اش را با دم خود بگیرد.

بچه خفاش توسط مادرش برای مدتی طولانی پرستاری و مراقبت می‌شود. خفاش‌های مادر، بچه هایشان را نزدیک خود نگه می‌‌دارند و برای گرم نگه داشتن و حفاظت از بچه هایشان بالهای خود را به دور آنها می‌‌پیچند.

در شب، یک نوزاد خفاش، برای یافتن غذا به موهای تن مادرش می‌‌چسبد و همراه او می‌‌رود. وقتی که وزن بچه خفاش سنگین شود، مادر به تنهایی برای یافتن غذا می‌‌رود و آن را را برای بچه به لانه می‌‌آورد. این روش ادامه پیدا می‌‌کند تا زمانی که خفاش جوان چهار هفته از تولدش بگذرد و خودش بتواند شروع به شکار کند و به همراه مادر برای یافتن غذا به بیرون از محل زندگی بروند.

خفاش‌ها در آب و هوای سرد ممکن است در بهار و پاییز کوچ کنند، سرپناهی را در غارها پیدا کرده و به خواب زمستانی بروند. در پاییز، وزن خفاش‌ها زیاد می‌شود و لایه‌ای از چربی به بدنشان اضافه می‌شود. اگر خفاشی قبل از رسیدن بهار و گرم شدن هوا از خواب زمستانی بیدار شود، به احتمال خیلی زیاد از گرسنگی خواهد مرد. می‌‌دانید چرا؟

به این دلیل که سوخت و ساز بدن خفاش‌ها به گونه ایست که وقتی بیدار هستند بسیار سریع ذخیره غذایی شان مصرف شده و به پایان می‌‌رسد.

[ویرایش] تغذیه

75% از خفاش‌ها از حشرات و بی مهرگان دیگر تغذیه می‌‌کنند. تعداد پشه‌ها و دیگر حشراتی که روزانه خفاش‌ها می‌‌خورند باور نکردنی است. یک خفاش می‌‌تواند هر شب بین 1000 تا 3000 حشره را بخورد!

در نواحی گرمسیری، تنها تعداد کمی از خفاش‌ها موفق به خوردن قورباغه، ماهی یا پرنده‌ای کوچک به عنوان غذا می‌‌شوند. بقیه خفاش‌ها شهد گلها را می‌‌نوشند، گرده گلها را می‌‌خورند و یا از میوه‌ها تغذیه می‌‌کنند. در نواحی گرم و مرطوب مرکزی و جنوبی آمریکا، نوعی خفاش خون آشام منفور وجود دارد که از خون پستانداران و پرندگان تغذیه می‌‌کند. اما فراموش نکنید، فقط یک نوع از خفاش‌ها این گونه هستند.

خفاش‌ها عملا حیوانات بی آزار و کمرویی هستند. تا جایی که دانشمندی رفتار خفاش‌ها را به "موش‌های بزرگ بالدار" تشبیه کرده است.

اصولآ پرندگان بعد از پرواز در جایی فرود می‌‌آیند، در حالیکه خفاش‌ها به جایی آویزان می‌‌شوند. هنگام استراحت پرندگان بالهایشان را جمع می‌‌کنند، اما خفاش‌ها بالهایشان را به دور بدنشان می‌‌پیچند.

[ویرایش] منابع

• دانشنامه رشد.