سازمان کشورهای صادر کنندهٔ نفت (اوپک ٬ OPEC)
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
== تاریخچه اوپک
12 سال بعد، در سال 1959 ، هنگامی که غولهای نفتی بهای نفت ونزوئلا و خاورمیانه را به شکل یک جانبه کاهش دادند ، ضرورت اقدام همکاری مشترک و وحدت سیاسی بین صادرکنندگان نفت بیش از پیش الزام آور شد .کاهش ناگهانی قیمت نفت در اوت 1960 توسط کارتل ها ، موجب شد که عراق به بهانه زیان 93 میلیون دلاری ، که کشورهای تولید کننده نفت متحمل شده بودند ، ایران ، عربستان ، ونزوئلا و کویت را برای شرکت در یک اجلاس ، دعوت نماید . کنفرانس بغداد که بین 10 تا 14 سپتامبر سال 1960 بر پا گردید ، زمینه پیدایش سازمان دائمی و بین الدول نفتی به نام اوپک را فراهم ساخت . سازمانی که به هنگام تاسیس 67 درصد ذخایر نفت جهانی ، 38 درصد از کل تولید جهانی را در اختیار داشت .
ساختار اجرایی سازمان
1- کنفرانس
کنفرانس عالیترین مرجع سازمان است که از نمایندگان کشورهای عضو که به طور معمول وزیران نفت ، منابع و انرژی هستند ، تشکیل می شود .
تدوین سیاستهای کلی سازمان ، تعیین شیوه ها و ابزارهای مناسب برای اجرای تصمیم ها از وظایف کنفرانس است . کنفرانس حداقل در هر سال دو بار تشکیل می شود و تصمیمات آن به اتفاق آراء می باشد .
2- هیات عامل
اعضائ هیات عامل به پیشنهاد کشورهای عضو و با تایید کنفرانس به مدت دو سال انتخاب می شوند ، وظایف هیات عامل عبارتند از : اداره امور سازمان ، اجرای قطعنامه هاو تصمیمات کنفرانس ، تنظیم بودجه سالانه سازمان و تقدیم آن به کنفرانس برای تصویب ، تصمیم گیری درباره گزارش های دبیر کل ، آراء و گزارشها و پیشنهاد ها درباره امور سازمان به کنفرانس .
3- دبیرخانه
وظیفه دبیرخانه طبق اساسنامه، انجام وظایف اجرایی سازمان تحت نظارت هیات عامل می باشد و این دبیر کل و کارمندان مورد نیاز تشکیل شده است .دبیر کل نماینده قانونی سازمان و رئیس دبیر خانه است و امور سازمان را بر اساس نظارت هیات عامل اداره می کند .مبنای انتخاب دبیر کل اتفاق آراء اعضاء و برای یک دوره سه ساله می باشد که برای یک دوره سه ساله دیگر قابل تمدید است .درصورت نبود اتفاق آراء برای انتخاب دبیر کل ، بر اساس گردشی نوبتی و با لحاظ صلاحیت های لازم برای یک دوره دو ساله دبیر کل تعیین می شود . دبیر کل در اجرای وظایف خود از خدمات گروه تحقیق ، اداره مناع انسان و مدیریت ، اداره
اطلاعات و روابط عمومی و دفتر خود استفاده می کنند .
4 – کمسیون اقتصادی
این کمیته در چارچوب وظایف دبیر خانه عمل می کند و هدف آن یاری رساند ن به سازمان برای تثبیت قیمت های بین المللی نفت در سطح متعادل است .کمسیون از نمایندگان کشورهای عضو تشکیل می شود که خود اعضاء آنها را معرفی می کنند .
اهداف سازمان
- ایجاد هماهنگی و یکسان سازی سیاستهای نفتی کشور عضو
- تعیین بهترین ابزار برای تامین منافع فردی و جمعی
- جستجوی شیوه ها و ابزار هایی برای اطمینان یافتن از ثبات قیمتهای نفت در بازار و جلوگیری از نوسان های غیر ضروری و زیان بار
- تامین مافع پایدار کشورهای تولیدکننده و تضمین درآمدی ثابت و پایدار برای آنها
- عرضه کارا، کافی و بطور مرتب نفت به کشورهای مصرف کننده نفت به گونه ای که برای سرمایه گذاران در صنعت نفت بازده منصفانه ای در بر داشته باشد .
شرایط عضویت
در اساسنامه اوپک تصریح شده هر کشور که خالص صادرات نفت آن قابل ملاحضه و منافع اساسی آن با اعضای اوپک همگون باشد ، می تواند با تایید سه چهارم اعضاء به عضویت کامل سازمان درآید .
در اساسنامه اعضاء د رسه گروه اعضاء ی بنیان گذار ، عضو کامل و عضو وابسته طبقه بندی شده اند .
اعضاء بنیانگذار شامل جمهوری اسلامی ایران ، عراق ، کویت ، عربستان و ونزوئلا و اعضاء کامل شامل قطر ( 1961 ) ، لیبی ، اندونزی ( 1962 ) می باشند . کشورهای امارات متحده عربی ، الجزایر و نیجریه سایر اعضاء دیگر هستند .
صندوق توسعه اقتصادی اوپک
این صندوق یک نهاد بین المللی تامین مالی توسعه است که تلاش می کند همکاری میان دولتهای اوپک و سایر کشورهای در حال توسعه را افزایش دهد. وجوه صندوق را مقادیر اهدایی داوطلبانه اعضاء اوپک ، در آمد حاصل از سرمایه گذاریها ی انجام شده و بهره ها و کارمزد ها ی دریافتی تشکیل می دهد ، عملیات صندوق به طور رسمی از اوت 1976 با سرمایه اولیه به میزان 800 میلیون دلار آغاز شد.
صندوق تاکنون به 109 کشور کمک اعطاء کرده که از آن تعداد 48 کشور در آفریقا ، 34 کشور در آسیا ، 25 کشور در آمریکای لاتین و کارائیب و 3 کشور در اروپا بوده اند .
جایگاه جمهو ری اسلامی ایران در سازمان اوپک
جمهوری اسلامی ایران با برخورداری از بیش از 130 میلیارد دلار بشکه ذخایر نفتی اثبات شده ، مقام دوم از نظر ذخایر بین کشورهای عضو دارا می باشد و با تولید روزانه بیش از2/4 میلیون بشکه نفت ، بعنوان دومین تولیدکننده نفت سازمان اوپک ، حدود 17 سال است که عضو هیات مدیره این سازمان و یکی از فعالترین اعضاء اوپک به شمار می رود .ایران از نقش موثر در اوپک برخوردار است و فعالیتهای قابل توجهی در جهت تثبیت بازار جهانی نفت و نیز رایزنی با سایر اعضاء و کشورهای غیر عضو در این راستا انجان داده است . در این رابطه میتوان به گفتگوهای سازنده و مفید ایران با عربستان و تصمیم جمعی اعضاء در اجلاس مارس 1999 برای کاهش تولید که افزایش بهای این محصول را بدنبال داشت اشاره نمود . همچنین تحرکات ایران در جهت حفظ ثبات بازار جهانی نفت متعاقب 11 سپتامبر و کاهش حدود 12 میلیون بشکه نفت د رروز توسط تولید کنندگان اوپک و غیر اوپک را به عنوان نمونه ای دیگر از نقش موثر ایران در سازمان اوپک برشمرد .
- ریاست کمیته وزارتی نطارت بر بازار و تولید سازمان اوپک در اختیار ایران می باشد و در حال حاضر سرپرست وزیرنفت ایران ریاست این کمیته را بر عهده دارد . به طور معمول این کمیته تعیین کننده اصلی استراتژی این سازمان و وضعیت تولید و بازار نفت می باشد . یک روز پیش از برگزاری کنفرانس وزرای نفت کشورهای عضو تشکیل جلسه داده و گزارشات لازم را در اختیار کنفرانس قرار می دهد . دبیر کل و وزرای کویت و نیجریه نیز از دیگر اعضای این کمیته می باشند .
- ایران در سالهای 1961 لغایت 1964 ( 21 / 1 /1961 تا 30/ 4/ 1964 ) دبیرکل سازمان اوپک بوده است . آقای فواد روحانی از سوی ایران سمت دبیر کل رابر عهده داشته است .
- جمهوری اسلامی ایران عضو هیات عامل سازمان اوپک است و در حال حاضر جناب آقای کاظم پور اردبیلی از سوی کشورمان در این هیات عضویت دارد . این هیات در خصوص مدیریت امور داخلی سازمان ، ارائه نظر در بودجه و مسائلی از این دست مطالعه می نماید .
- جمهوری اسلامی ایران د رکمسیون اقتصادی اوپک نیز عضویت دارد و جناب آقای قرنی رئیس امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت از سوی ایران در این کمسیون فعالیت دارند . کمسیون مذکور پیش از کنفرانس وزرای کشورهای عضو تشکیل جلسه داده و اوضاع بازار ، اقتصادی ، تولید و ... را مورد بررسی قرار می دهد و نتایج این بررسیها را به کنفرانس وزراء ارائه می نماید. اعضاء این کمسیون به عنوان نمایند گان ملی ، رابط بین کشورها وسازمان اوپک به شمار می روند . ==
