شیوه تولید آسیایی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
 |
این مقاله به تمیزکاری نیاز دارد. لطفاً آن را تا جایی که ممکن است از نظر املا، انشا، چیدمان و درستی بهتر کنید. سپس این الگو را از بالای مقاله حذف کنید. محتویات این مقاله ممکن است غیرقابل اعتماد و نادرست یا جانبدارانه باشد یا قوانین حقوق پدیدآورندگان را نقض کرده باشد. |
فهرست مندرجات |
[ویرایش] مقدمه
با آن که تاریخ جوامع انسانی از جهت ماهیت قوانین اقتصادی- اجتماعی خود از سلسله فرماسیون های معینی (مانند زندگی ابتدایی اولیه و نظام دودمانی، نظام بردگی، نظام فئودال و نظام سرمایه داری) می‌‌گذرد اشکال بروز این نظام ها یا فرماسیون ها در تاریخ، تندی و کندی تحول آن ها در آمیختگی اشکال کهن با اشکال نوین، ویژگی این اشکال به اندازه‌ای متنوع و رنگارنگ است که نباید تنها به تحمیل مصنوعی یک مشت مقولات منطقی بر تاریخ بسنده کرد.
[ویرایش] مارکس و شیوه تولید آسیایی
ازنظر مارکس «شیوه تولید آسیایی» نشانگر ساختاراقتصادی جامعه‌ای عمدتاً کشاورزی است که ازترکیب مالکیت ارضی وحاکمیت سیاسی درکالبد یک حکومت مترکز به وجودمیآید. دولت آسیایی به خاطر َسمتِ دوگانهٔ خود درمقام مالک - حاکم، مازاد اقتصادی تولید کنندگان مستقیم را به صورت مالیات - بهرهٔ مالکانه تصاحب می کند. ازاین رو، روابط تصرف (استثمار ) مستلزم روابط طبقاتی نیست، بل که ناشی ازاِعمال فشارسیاسی محض از جانب دولت است ؛ امری که درکل مبنای این شیوهٔ تولیداست. دولت آسیایی بازتولید اقتصاد راتامین وتضمین می کند ودرعین حال اساساً مستقل از روابط اقتصادی باقی می ماند. فقدان نهاد مالکیت خصوصی برزمین وطبقهٔ مالک مستقل ازدولت، ویژگی های معرف این مفهوم و تفسیرهای گوناگون آن درنظریهٔ مارکسیستی است.
مارکس در یک سلسله آثار خود شیوه تولید آسیایی و جامعه کهن آسیایی را مورد تحلیل قرار می‌‌دهد و از آن جمله می‌‌نویسد:
« شرایط اقلیمی، وضع زمین، فضای عظیم، بیابانی که از صحرای آفریقا از طریق عربستان و ایران و هندوستان و تاتارستان، تا ارتفاعات فلات آسیا ممتد است سیستم آبیاری مصنوعی را به کمک ترعه‌ها و تأسیسات آبیاری، پایه زراعت شرقی کرده است.» و «ضرورت بدیهی استفاده صرفه جویانه از آب... در شرق ناگزیر مداخله قدرت متمرکز دولت را می‌‌طلبد. منشأ آن وظیفه اقتصادی یعنی به ویژه وظیفه سازمان دادن امور عمومی که دولت های آسیایی مجبور بودند اجراء کنند، از همین جاست».
[ویرایش] دسپوتیسم شرقی
مارکس از همین منشاء «دسپوتیسم شرقی» را توضیح می‌‌دهد. انگلس بر اساس همین تکامل قدرت دولتی است که دولت ساسانیان را « سلطنت منتظم ایرانی ساسانیان» می‌‌نامد.
لذا به جای جست وجوی اشکال یونانی- رومی بردگی در ایران، به جای یافتن اشکال فرانسوی ـ آلمانی فئودالیسم در ایران به جای جست و جسوی شکل انگلیسی ـ هلندی رشد سرمایه داری در کشور ما، باید به دنبال یافتن آن اشکالی رفت که در این کشور پدید شده و با آن که از جهت سرشت خود، پدیده‌های جوامع دیگر بشری را تکرار می‌‌کند از بسیاری جهات شکل بروز خود، یگانه و ویژه است.
[ویرایش] پیوندها
شیوه تولید آسیائی در ایران
