ضمیر
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
ضَمیر یکی از مفاهیم دستور زبان است.
گاهی به جای آنکه کسی یا چیزی را نام ببریم، یعنی اسم او را بگوییم، واژه دیگری می‌‌آوریم که جای نامواژه (اسم) را می‌گیرد، مثلاً به جای آنکه بگوییم:
«پرویز را دیدم و به پرویز گفتم» می‌گوییم «پرویز را دیدم و به او گفتم»
اینجا این واژه «او» جای اسم پرویز را گرفته است، این گونه واژه‌ها را که جانشین اسم می‌شوند «ضمیر» (یا جانام) و چون جانشین اسم شخص هشتند ضمیر شخصی نامیده می‌شوند.
ضمایر شخصی برای اول شخص «من» و «ما» هستند. ضمایر شخصی برای دوم شخص «تو» و «شما» هستند. ضمایر شخصی برای سوم شخص «او» و «ایشان» هستند.
گاهی به جای «او» ضمیر سوم شخص مفرد «وی» می‌آید. در زبان پهلوی (پارسی میانه) وی برای حالت مفعولی و او برای حالت فاعلی به کار می‌رفت. (البته در متون متاخر پهلوی این امر رعایت نمی‌شود).
[ویرایش] ضمیر اشاره
به واژه‌هایی که با آنها چیزی یا کسی را نشان می‌‌دهیم «ضمیر اشاره» می‌گوییم، مثلاً اگر از کسی بخواهیم که کتابی رابردارد کتاب نزدیک باشد به جای جمله «کتاب را بردار» می‌گوییم «این رابردار»
واژهٔ این ضمیر اشاره است و به جای اسم «کتاب» نشسته است. اما اگر کتاب دور باشد می‌گوییم «آن را بردار». ضمیر اشاره نیز مانند اسم می‌تواند جمع بسته شود: آنان، اینان، آنها، اینها.
[ویرایش] منبع
همایی، جلال‌الدین: دستور زبان پنج‌استاد.
