فایل‌ماهی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

فایل‌ماهی

فایل‌ماهی خال‌سفید

طبقه‌بندی علمی

فرمانرو:	جانوران
شاخه:	طنابداران
رده:	شعاع‌باله‌ها
راسته:	چهاردندان‌شکلان
خانواده:	تک‌خارها

گونه‌ها

متن را ببینید.

سوهان ماهی‌ها (فول ماهی، ماهی کت چرمی یا ماهیهای توفانی) در مناطق استوایی و زیر استوایی زندگی می‌کنند و از خانواده تک‌خارها (Monacanthidae) و راسته چهاردندان‌شکلان (Tetraodontiformes) به شمار می‌‌آیند. فایل ماهی در اقیانوس اطلس، اقیانوس آرام و اقیانوس هند یافت می‌شوند. این خانواده شامل تقریباً ۱۰۷ گونه در ۲۶ طبقه می‌‌باشند. فایل ماهیها به تریگر ماهیها، ماهیهای سیگاری و ترانک ماهیا وابسته هستند.بدن این ماهی در دو طرف بدن ماهی متراکم است و پوست خشن و سوهان مانندی دارد که یادآور نام ماهی است. گفته می‌شود که پوست خشک شده فایل ماهی زمانی برای سوهان‌زدن قایق‌های چوبی مورد استفاده قرار می‌‌گرفته است.

[ویرایش] اندام‌شناسی

فایل ماهیها تا حدودی تشبیه ترانک ماهی له شده هستند و بدن عجیب با اشکال مرموز و خیره کننده‌ای دارند. بدن جناغی شکل این ماهی باعث شده که وقتی از پهلو به آن نگاه می‌‌کنیم نتوانیم به اندازه حقیقی این ماهی پی ببریم. فایل ماهیها باله‌های نرم و ساده‌ای دارند که باله‌های سینه‌ای نسبتاً کوچک و باله‌های دمی پنکه مانند و ناقص هستند و همچنین یک استخوان تو رفته باریک روی سر این ماهی را می‌‌پوشاند. اگر چه تعداد این استخوانها دو عدد می‌‌باشد، استخوان دوم معمولاً بسیار کوچک است که علت نام گذاری این خانواده به نام تک‌خارها (Monacanthidae) این خاطر است که در زبان یونانی monos به معنای «یک» و akantha به معنای «خار» می‌‌باشد. بعضی از گونه‌ها همچنین در پایه دم خود استخوانهای برگشته‌ای دارند.

دهان انتهایی کوچک فایل ماهی‌ها دارای دندانهای پیشین ویژه‌ای است که در آرواره فوقانی ماهی قرار دارند که چهارتای آنها در آرواره درونی و شش تای دیگر در آرواره بیرونی واقع شده اند. پوزه ماهی باریک و رو به جلوست، و چشمها روی سر ماهی قرار دارند. اگر چه این ماهیها فلس دار هستند ولی اندازه این فلس‌ها آنقدر کوچک است که ماهی به نظر بدون فلس می‌آید. فایل ماهیها همانند (trigger fish)‌ها (تریگر ماهیها) دارای محفظه تنفسی کوچک و استخوانهای لگنی باریک و کشیده‌ای هستند که روی پوست ماهی چین‌های عتغب مانندی بوجود می‌‌آورد که بین استخوان جناغی پایانی و شکم ماهی در حرکت است. در بعضی از گونه‌ها همانند فایل ماهی حاشیه دار، این استخوان به صورت لولا در می‌آید.

بزرگ‌ترین گونه فایل ماهیها، فایل ماهی نا مرتب (Aluterus scriptns) نامیده می‌شود که طول آنها به 110 سانتی متر می‌‌رسد؛ طول اکثر گونه‌ها کمتر از 60 سانتی متر است. در بعضی گونه‌ها دو جنسیتی به شدت احساس می‌شود که در آن جنس نر و ماده در رنگهای مختلف به چشم می‌‌خوردند و جنس نر از استخوانهای دمی بزرگ‌تری برخوردار است.

[ویرایش] زیستگاه و تاریخچه زندگی

فایل ماهی‌های بالغ عموماً در اعماق کم آب زندگی می‌کنند و محل زندگی آنها از عمق 30 متری تجاوز نمی‌کند. این ماهیها در تالابها یا کوه وارهای به سمت دریا و بسترهای علف دریایی یافت می‌شوند. بعضی از این گونه‌ها ممکن است به عصب رود نیز وارد شوند. بعضی از این گونه‌ها به شدت به پوشش‌های انبوه نوعی از خزه‌های دریایی که به شکل علف هرز به وفور یافت می‌شوند، وابسته هستند. این فایل ماهیها، خصوصاً فایل ماهی‌های که بشقابی (stophanolepis hispidus) قادرند خود را به رنگ علفهای هرز محیط اطراف خود در آورند.

فایل ماهیها چه به تنهایی، چه به صورت جفتی و یا در گروههای کوچک که به نوع گونه بستگی دارد، شنا گران ماهری نیستند چرا که باله‌های کوچک آنها حرکت ماهی را به جنبش‌های کند محدود می‌‌سازد. بنابر مشاهدات فایل ماهی‌ها اغلب سر خود را در میان توده‌های علفهای دریایی به سمت پایین حرکت می‌‌دهند که احتمالاً دلیل آن فریب دادن شکارچی و شکار است. هنگامیکه خطری فایل ماهی‌ها را تهدید می‌کند، آنها به سمت صخره‌ها عقب نشینی می‌کنند. عادات غذایی فایل ماهیها در میان گونه‌های مختلف، متفاوت است بدین معنی که گروهی تنها از جلبک و علف‌های دریایی تغذیه می‌کنند و بقیه از بی مهرگان کوچک اعماق دریا مانند جانوارن نیام دار، gorgonians و مرجانیان و همچنین برخی از گونه‌های مرجانها (coralivores) تغذیه می‌کنند. دو عادت غذایی پایانی مانع نگهداری فایل ماهیها در محیط آکواریوم به‌عنوان یک سرگرمی شده است.

فایل ماهیها در اعماق دریاها تخم ریزی می‌کنند که این تخم‌ها توسط جنس نر مراقبت و نگهداری می‌شود. هم جنس نر و هم جنس ماده ممکن است از نوزادان مراقبت کنند که با توجه به گونه ماهی ممکن است تنها توسط جنس ماده نگهداری شوند. فایل ماهیهای جوان در ژرف لایه آب زندگی می‌کنند. نوعی خزه دریایی ویژه پناهگاه امنی را برای بسیاری از این گونه‌ها فراهم می‌‌آورد. فایل ماهیهایی جوان همواره به‌وسیله تونا و دلفین ماهیها تهدید می‌شوند. iranprogram.net.tc