فرهنگستان زبان و ادب فارسی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
فرهنگستان زبان و ادب فارسی یکی از سازمانهای دولتی ایران است که بر اساس اساسنامه‌اش برای «حفظ قوت و اصالت زبان فارسی»، «پروردن زبانی مهذب و رسا» برای بیان اندیشه‌ها، «رواج زبان و ادب فارسی»، و «ایجاد نشاط و بالندگی در زبان فارسی» ایجاد شده است. فعالیت اصلی این فرهنگستان که در ۲ مرداد ۱۳۶۹ شمسی (۲۴ ژوئیهٔ ۱۹۹۰ میلادی) تأسیس شد، انتخاب معادل فارسی (واژه‌گزینی) برای کلمه‌های زبانهای خارجی بوده است.
ارکان این فرهنگستان عبارت‌اند از رئیس جمهور ایران که رئیس عالی فرهنگستان است، هیئت امنای فرهنگستانهای ایران، شورای فرهنگستان (متشکل از اعضای پیوستهٔ ایرانی، اعضای پیوستهٔ فارسی‌زبان خارجی، و اعضای وابسته)، رئیس فرهنگستان، و دبیر فرهنگستان.
اولین رئیس این فرهنگستان حسن حبیبی بود که هم‌زمان معاون اول رئیس جمهور ایران هم بود. دومین رئیس غلامعلی حداد عادل بود که در اواخر دوران ریاستش بر این فرهنگستان به ریاست مجلس شورای اسلامی نیز انتخاب شد. مدتی پس از انتخاب حداد عادل به ریاست مجلس، مجدداً حسن حبیبی به ریاست فرهنگستان انتخاب شد.
عضویت در این فرهنگستان مادام‌العمر است، مگر در حالتی که عضوی استعفا کند، به علت غیبت زیاد مستعفی شناخته شود، یا «به دلیل سلب صلاحیت اخلاقی» عزل شود. اعضای این فرهنگستان عمدتاً ایرانی هستند ولی اعضایی از تاجیکستان و افغانستان نیز در این فرهنگستان عضویت داشته‌اند یا دارند.
این فرهنگستان اصطلاحاً فرهنگستان سوم هم نامیده شده است، زیرا پیش از آن دو فرهنگستان دیگر به نامهای فرهنگستان ایران (فرهنگستان اول؛ ۱۳۱۴ تا ۱۳۳۳) و فرهنگستان زبان ایران (فرهنگستان دوم؛ ۱۳۴۷ تا ۱۳۶۰) به فعالیتهای مشابهی می‌پرداختند.
مهم‌ترین انتشارات این فرهنگستان یکی واژه‌های مصوب آن است، که استفاده از آنها برای سازمانهای دولتی ایران لازم است، و دیگری جزوه‌ای به نام دستور خط فارسی که تلاش کرده است رهنمودهایی برای رسم‌الخط فارسی ارائه کند. دستور خط فارسی در میان ویراستاران و رایانه‌کاران منتقدینی دارد، از این نظر که مقررات موجود در آن را متناقض، مبهم، یا غیر عملی اعلام می‌کنند، اما طرفداران این دستور معتقدند که این دستور تنها دستور در این زمینه است که بر اساس اجماع متخصصین ایجاد شده و مورد تأیید یک نهاد رسمی دولت ایران است. دستور خط فارسی در سال ۱۳۸۴ تجدید نظر شد و چاپ چهارم آن تغییراتی نسبت به چاپ‌های قبلی‌اش دارد که ممکن است بعضی انتقادات وارده از ویراستاران و رایانه‌کاران را کم‌تر کند.
[ویرایش] منابع
- اساسنامهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی، مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی ایران
- «تاریخچهٔ فرهنگستان در ایران»، وب‌گاه فرهنگستان زبان و ادب فارسی، دسترسی در تاریخ ۷ نوامبر ۲۰۰۵.
[ویرایش] پیوندها
- فرهنگستان زبان و ادب فارسی ـ وب‌گاه فرهنگستان
- اساسنامهٔ فرهنگستان
- تاریخچهٔ فرهنگستان
- اعضای پیوستهٔ فعلی شورای فرهنگستان
- جستجو در واژه‌های مصوب فرهنگستان
- دستور خط فارسی (نسخهٔ قدیمی؛ در قالب PDF؛ ۳۷۵ کیلوبایت)
