فریدن
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
 |
این مقاله به تمیزکاری نیاز دارد. لطفاً آن را تا جایی که ممکن است از نظر املا، انشا، چیدمان و درستی بهتر کنید. سپس این الگو را از بالای مقاله حذف کنید. محتویات این مقاله ممکن است غیرقابل اعتماد و نادرست یا جانبدارانه باشد یا قوانین حقوق پدیدآورندگان را نقض کرده باشد. |
شهرستان فریدن با مساحت ۳۲۸۰ كیلومتر مربع در ۱۳۵ كیلومتری غرب اصفهان واقع شده است.
این شهرستان دارای سه بخش مركزی ،بویین ومیاندشت می باشد
شهرستان فریدن دارای ۱۳۸۴۴۰ نفر جمعیت كه در سال ۱۳۷۸ معادل ۱۴۰۵۳۷ نفر برای این شهرستان برآورد گردیده است می باشد.
فریدن مانند دیگر شهرهای اصفهان پیشینه تاریخی قدیمی دارد قبل از اسلام مخصوصا در دوره هخامنشیان یكی از شهرهای مهم و آباد ایران آن زمان محسوب می شده است چون فریدن در زمان قدیم برتیكان نام داشته است و تنها جاده ایكه آپادانا را به شوش متصل می نموده است از این منطقه عبور می كرده است.
نگاهي کوتاه به شهرستان فريدن فريدن يكي از شهرستان هاي استان اصفهان است كه در باختر استان واقع شده است. سواحل زاينده رود که يکي از زيباترين و بااهميت ترين رودهاي ايران است، از مهم ترين گردش گاه هاي اهالي شهرستان فريدن به شمار مي آيد. صنايع دستي در شهرستان فريدن هم چون ساير نقاط استان اصفهان از رونق زيادي برخوردار است. بافته هاي داري در فريدن از مهم ترين صنايع دستي اين منطقه به شمار مي روند. اين بافته ها عبارت‌اند از: قالي بافي، گليم دو روي ساده و نقش دار، ماشتا(نوعي روانداز كه بر روي كرسي مي انداختند) و جاجيم. ارامنه اين شهرستان هم چنين به زرگري، قلم زني، كنده كاري روي سنگ نيز مشغول هستند. طرح هاي متداول قالي در اين منطقه لچک، ترنج، طرح گل هاي رز، طرح افشان با گلدان و طرح مام ميهن است. تعدادي از مهم ترين روستاهاي ارمني نشين اين شهرستان كه به بافت قالي اشتغال دارند عبارت‌اند از: قلعه گريگور، دارا بورد، آريگان، روستاي موكل سنكرد، پونستان، ذرنه (بولوران) خوي گان پايين، خوي گان بالا، خونگ، هاران، نحاكرد، ميلاكرد، شوريشكان، سنگباران و سوران. منطقه بربرود (بورواري): در جنوب منطقه كمره (خمين) و در غرب شهرستان فريدن در قسمت شمالي منطقه لرستان است ارامنه اين منطقه را بورواري را به معني سرشار از رايحه و بوي خوش نام نهادند تعدادي از روستاهاي ارمني نشين اين منطقه عبارت بوده‌اند از پاهرا، شاور اوا، پاريشان، خسروآباد، گوران، قره كهريز، خرج آباد، خورزند، نصرآباد است. در اين منطقه نيز دست بافت هاي گوناگوني وجود دارد كه مهم ترين آن قالي بافي است. از مهم ترين ويژگي هاي فرش بافي اين منطقه مي توان به اين موارد اشاره نمود: دار قالي، از نوع عمودي است مكانيزم پود كشي از نوع تخت باف (يک پود ضخيم) بوده و گره فارسي به كار برده می‌شود. رجشماري بين ۳۲-۳۶ است، رنگ رزي خامه ها، هم با رنگ رزي گياهي و هم شيميايي انجام مي گردد، طرح هاي مورد استفاده براي بافت قالي اغلب از منطقه كمره در روستاي سيليان آورده می‌شود و با كمي تغيير بر روي آن مورد استفاده قرار مي گيرد. مکان هاي ديدني و تاريخي سواحل زاينده رود که يکي از زيباترين و بااهميت ترين رودهاي ايران است، از مهم ترين گردش گاه هاي اهالي شهرستان فريدن به شمار مي آيد. کشاورزي و دام داري مهم ترين فرآورده هاي كشاورزي سيب زميني، گندم، جو، يونجه، غلات، نباتات علوفه اي، حبوبات و... است. همه ساله هزاران تن سيب زميني، از فريدن به ديگر نقاط صادر مي گردد. هم چنين دامداري در اين منطقه از رونق زيادي برخوردار بوده و همه ساله شمار زيادي دام زنده براي ذبح، گوشت، پوست و لبنيات به شهر اصفهان صادر گرديده و لبنيات آن فراوان و سرشناس است. مشخصات جغرافيايي داران، مركز شهرستان فريدن، با پهنه اي حدود ۵ كيلومتر مربع، در باختر استان اصفهان، در ۳۲ درجه و ۵۸ دقيقه و ۴۵ ثانيه پهناي شمالي و ۵۰ درجه و ۲۵ دقيقه درازاي خاوري نسبت به نيمروز گرينويچ قرار دارد. اين شهرستان از شمال به شهرستان خوانسار، از باختر به استان لرستان و شهرستان فريدون شهر، از خاور به شهرستان نجف آباد، و از جنوب به استان چهار محال و بختياري محدود است. شهر داران نيز از سوي شمال به كوه دازك، از باختر به خليل آباد و زاينده رود، از خاور به اراضي دهستان دالان كوه، و از جنوب به روستاي دهق محدود است. بلندي داران از سطح دريا ۲ هزار و ۳۹۰ متر و فاصله هوايي آن تا تهران ۳۱۰ كيلومتر است. هواي داران معتدل و خشک بوده، بيشترين درجه حرارت در تابستان ها ۳۵ درجه سانتي گراد بالاي صفر و كم ترين آن، در زمستان ها ۱۸درجه زير صفر است. ميانگين بارش ساليانه داران، ۳۵۰ ميلي متر بوده است. شهرستان فريدن ناحيه اي كوهستاني است. كوهستاني بودن ناحيه و بلندي زياد از سطح دريا، موجب ريزش بارندگي، به ويژه برف گشته كه در سرسبزي و رويش گياهان گوناگون موثر بوده مراتع سرسبز و خرمي را به وجود آورده است. پوشش گياهي شهرستان را گون، گز، كرفس كوهي و درختان پراكنده بلوط تشكيل مي دهند. آب و هواي شهرستان فريدن در بهار و تابستان معتدل و در زمستان بسيار سرد است. بيش ترين درجه حرارت در طي سال تنها در ۴ ماه بين ۳۹-۳۱ درجه سانتي گراد است و از سويي ۶ ماه از سال، در شهرستان فريدن پديد يخ بندان وجود دارد. كم ترين درجه حرارت در سردترين روزهاي سال ۸/۲۹- درجه سانتي گراد گزارش شده و روزهاي يخ بندان در سال، حدود ۱۲۸ روز بوده است. وجه تسميه و پيشينه تاريخي شهر داران مرکز شهرستان فريدن، در گذر تاريخ كهن ايران به نام هاي : پاراتاكن، پارتاكن، پرتكين، پاراتاكين، پركان، پاره تاكن، پرتيكان، فريدون و فريدين ناميده شده است. داران در روزگار مادها جزو ماد بزرگ ( تمامي بخش مركزي و باختري ايران است ) بوده و در دوران هخامنشي جزو ساتراپ پرتيكان بوده از مراكز مهم بازرگاني و ارتباطي به شمار مي آمده است. اين شهر در زمان صفوي « دارالعمار » بوده كه به مناسبت زندگي خان ها و رهبران عشايري كه در اين محل مي زيستند، بدين نام خوانده شده است.در اواخر دروان صفوي، افغان ها منطقه اصفهان را گشودند و داران نيز به دست آنان افتاد و افغان ها تا باختري ترين بخش هاي فريدن پيش رفته ويراني هايي به بار آوردند. در زمان نادرشاه افشار، علي مردان خان بختياري چهار دانگ به مخالفت با حكومت مركزي برخاست. در نتيجه بخش هايي از داران مورد تاخت و تاز سپاه نادرشاه قرار گرفت و علي مردان خان اعدام و سه هزار خانوار چهارلنگ بختياري از ناحيه فريدن و شهر داران به خراسان تبعيد شدند. هم چنين بخشي از طايفه هاي عرب خراسان را به اين ديار كوچاندند که بيش تر آنان در روستاهاي دره بيد، دامنه و آشگر اسكان يافتند. پس از نادرشاه افشار، كريم خان زند بختياري ها را در داران سركوب كرد. قاجاريان نيز پس از چيره گي بر استان اصفهان، بختياري ها را در سال ۱۱۷۲ هـ. ق سركوب كردند. در همين زمان با توانمند شدن محمد تقي خان بختياري، تلاش بختياري ها براي به دست آوردن آبادي هاي بيش تر فريدن، به ويژه آبادي هاي ارمني نشين به اوج خود رسيد و محمد تقي خان، عشاير بيش تري را به فريدن آورد. در سال ۱۳۱۸ هـ. ق داران به عنوان مركز ناحيه فريدن انتخاب شد. فرماني به همين تاريخ از سردار اسعد بختياري موجود است، كه موجب آن، دامداران فريدن از دريافت ماليات از پرورش دهنده گان زنبور عسل خوانسار، كه از مراتع فريدن استفاده مي كردند منع شده اند.
طبيعت درشهرستان فريدن
رودخانه زاينده رود كه از كوه هاي زردكوه بختياري، كربوش و خور سرچشمه گرفته و پس از گذشتن از ۳۰ كيلومتري جنوب خاوري مركز اين شهرستان به باتلاق گاوخوني در خاور اصفهان مي ريزد. مهم ترين رودهايي كه در اين شهرستان جريان دارند عبارت‌اند از: آب آلكن، آب بلادگان، آب ترز، آب چران، آب چم در، آب درزرگه، آب دره غاز، آب دره كم ان، آب رودبار، آب زرک، آب سرپستان، آب گوكان، آب ميدانك بالا، آب ميدانك پايين، چشمه لنگان، دربند، وهرگان، دره پيرگلي، دره خدنگستان، دره خوربه، دره دولت آباد، دره غار، دره هركل، زاينده، سرداب، قمرود، كاهنگان، هرمزگان. زاينده رود (استان اصفهان، چهارمحال و بختياري) زاينده رود يکي از زيباترين و بااهميت ترين رودهاي ايران است. اين رودخانه كه از جبهه شمال خاوري زرد كوه بختياري سرچشمه مي گيرد، از باختر به خاور تا باتلاق گاوخوني جريان دارد. اين رود كه از چشمه هاي جانان واقع در زردكوه بختياري (كوهرنگ) در ۹۵ كيلومتري شمال باختري شهركرد در استان چهارمحال و بختياري، شروع شده است، ضمن جريان يافتن به جانب خاور و دريافت شعباتي از قبيل رود خرسنک، قمشه رود، تيران رود، زرين رود، رود كرمان و هم چنين آبياري کردن شهرها و آبادي هاي مسير خود وارد اصفهان می‌شود و شهرستان هاي شهركرد، زرين شهر، اصفهان و نايين در استان هاي چهارمحال و بختياري و اصفهان را آبياري مي کند. اين رودخانه از سمت باختر به سمت جنوب خاوري كليه نواحي مركزي اصفهان را آبياري کرده و از جنوب نايين از آبادي هاي قورتان و ورزنه گذشته و سرانجام پس از طي ۳۰۰ كيلومتر از سرچشمه به مرداب گاوخوني که در قسمت خاوري دهستان جرقويه عليا قرار گرفته است، مي ريزد. طول اين رودخانه با پيچ و خم هايش از ۳۶۰ تا ۴۲۰ كيلومتر ذكرشده که اين فاصله به خط مستقيم حدود ۲۷۰ كيلومتر است. پهناي رودخانه زاينده رود در ابتدا حدود ۱۰ تا ۲۰ متر است، اما هر چه به طرف شهر اصفهان و جلگه هاي مسطح پيشروي مي كند، پهناي آن افزايش مي يابد. به طوري كه در شمال فلاورجان، در محل روستاي موسيان، عرض آن به حدود ۸۰۰ متر مي رسد. پهناي بستر رودخانه در شهر اصفهان نيز متفاوت است و بين ۳۰۰ - ۱۰۰ متر تغيير مي كند. زاينده رود از چشمه ها و رودخانه هاي متعددي تشكيل شده و از تنگ گزي در دهستان شوراب سرچشمه مي گيرد. مجموع اين آب ها در تنگ گزي، زاينده رود را تشكيل مي دهند. شعبه مهم ديگر با الحاق آب كوهرنگ توسط تونل هاي كوهرنگ به ابتداي زاينده رود اضافه می‌شود كه آب آن را به ميزان قابل توجهي افزايش مي دهد. پس از تنگ گزي و قبل از رسيدن به درياچه سد زاينده رود، آب سه شعبه قابل توجه ديگر، يعني كاگونک، خير سانک و پلاسكان يا اسكندري نيز به زاينده رود افزوده مي شوند، اما بعد از درياچه، شعبه دايمي قابل توجهي به آن نمی‌پيوندد. از ابتدا تا انتهاي زاينده رود، به ويژه در ناحيه اصفهان، بيشه زارهايي وجود دارند كه در زيبايي، طراوت، لطافت آب و هوا و جذابيت چشم اندازهاي عمومي رودخانه بسيار موثر بوده و در مطلوبيت فضاي حواشي رودخانه نقش قابل توجهي دارند. به علت اين که سرچشمه زاينده رود نزديک سرچشمه رود كارون است (با حدود سه كيلومتر فاصله) و از طرف ديگر در سال هاي خشكسالي آب زاينده رود به كليه اراضي تحت كشت نمی‌رسد، در سال هاي ۱۳۳۰ تا ۱۳۳۲ هجري شمسي در داخل كوهرنگ تونلي به همين نام حفر شد كه ۲۸۲۳ متر طول دارد و از طريق آن مقداري از آب سرچشمه كارون به زاينده رود برگردانده می‌شود. سرچشمه زاينده رود در دامنه شمال خاوري زردكوه و در جنوب روستاي ديمه - که در فاصله ۱۱ كيلومتري تونل كوهرنگ قرار دارد - واقع شده و در فاصله يک كيلومتري، به موازات آب كوهرنگ جريان مي يابد. قبل از اتصال به كوهرنگ با شاخه ديگري به نام آب خور به در محل قلعه سبزي اتصال مي يابد که اين مساله باعث افزايش آب آن می‌شود. تونل کوهرنگ در جنوب چلگرد حفر شده است و قسمتي از آب كوهرنگ را پس از اتصال به شاخه ميان رودان به رود ديمه وصل مي كند. در نزديكي روستاي آب هره طهماسبي، يک شاخه نيز از جنوب وارد زاينده رود می‌شود كه به نام رودخانه نعل اشكنان معروف است. به اين ترتيب ۵ شاخه مزبور كه همگي از شمال خاوري زردكوه سرچشمه مي گيرند، پس از اتصال، شاخه پر آب رودخانه زاينده رود را تشكيل مي دهند. بخشي از مسير زاينده رود که در استان چهارمحال و بختياري واقع شده است از قراقوش در انتهاي مرز شمالي تا چلوان در نزديكي سامان، از جاذبه هاي اصلي و كانون هاي عمده تفرجگاهي اين استان به شمار مي آيد. اين ناحيه با روستاهاي زيباي قراقوش، كرم گوگان، ماركده، قوچان، صادق آباد، قار تطوع، پونه وار، هوره، دشتي، چم كاكا، چم جنگل و چم چنگ، هر ساله هزاران خانوار بومي و غير بومي را به سوي خود جلب مي كند. مسافرت به اين منطقه معمولاً از ماه پاياني بهار (خرداد ماه) آغاز و به مدت چهار ماه تا اواخر شهريور ادامه مي يابد. از جاذبه هاي ويژه زاينده رود، بستر، كناره ها و محيط پيرامون آن است كه اين رود را به يكي از مهم ترين تفرجگاه هاي استان اصفهان و استان چهارمحال و بختياري و استان هاي اطراف آن ها تبديل كرده است. كناره هاي اين رودخانه به ويژه در مسير عبور از شهر اصفهان، محدوده پل زمان خان در حدود مرز اصفهان، استان چهارمحال و بختياري و پشت سد زاينده رود از تفرجگاه هاي مهم منطقه محسوب مي شوند و هزاران تن از بوميان و اهالي شهرهاي مجاور در فصل ها و ماه هاي مساعد سال، براي گذراندن اوقات فراغت و به ويژه در روزهاي تعطيلي از آن بهره مند مي شوند. مسافرت به اين منطقه معمولاً از ماه پاياني بهار(خرداد ماه) آغاز و به مدت چهار ماه تا اواخر شهريور ادامه مي يابد. ميهمانان زاينده رود كه بيش تر اهالي اصفهان و بازديدكنندگان آثار تاريخي اصفهان هستند، در حاشيه هاي پردرخت و باغ هاي زيباي اطراف آن اقامت مي كنند. سواحل زاينده رود با توجه به استعدادهاي طبيعي اين رود مناسب ترين محل براي احداث دهكده هاي ييلاقي و استقرار اردوگاه هاي جهانگردي است. برخي از مهم ترين ارتفاعات اين شهرستان عبارت اند از: پرويز، تهلگي، سرخ، قبله، قره بيشه، لوسن، مورستان، ميشه، يتيم.
کليساها درشهرستان فريدن كليساي غوكاس كليساي غوكاس در فريدن واقع شده و از مهم ترين بناهاي تاريخي اين منطقه محسوب می‌شود. دانشمندان منطقه شیخ علی رحیمی متولد در روستای حصور در مورخه 05/01/1342 هجری شمسی
