موسیقی ایرانی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
موسیقی ایران، شامل دستگاه‌ها، نغمه‌ها، و آوازها، از صدها سال پیش از میلاد مسیح تا به امروز سینه به سینه در متن مردم ایران جریان داشته، و آنچه دل‌نشین‌تر، ساده‌تر و قابل‌فهم تر بوده است امروز در دسترس است، بخش بزرگی از آسیای میانه، افغانستان، پاکستان، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، ترکیه، و یونان متأثر از این موسیقی است و هرکدام به سهم خود تأثیراتی در شکل گیری این موسیقی داشته‌اند، از موسیقی‌دان‌ها یا به عبارتی نوازندگان موسیقی در ایران باستان می‌توان به "باربد" و "نکیسا" اشاره کرد.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] ردیف
موسیقی امروز ایران از دوره آقا علی‌اکبر فراهانی (نوازنده تار دوره ناصرالدین شاه) باقی مانده است که توسط آقا غلامحسین (برادر آقا علی‌اکبر) به دو پسر علی‌اکبرخان به نامهای میرزا حسینقلی و میرزا عبدالله، آموخته شد و آنچه از موسیقی ملی ایران امروزه در دست است، بداهه‌نوازی این دو استاد می‌باشد که به نام «ردیف موسیقی» نامیده می‌شود.
ردیف در واقع مجموعه‌ای از مثالهای ملودیک در موسیقی ایرانی است که تقریبا با واژه‌ی رپرتوار در موسیقی غربی هم معنی است. گردآوری و تدوین ردیف به شکل امروزی از اواخر سلسله‌ی زندیه و اوایل سلسله ی قاجاریه آغاز شده است. یعنی در اوایل دوره ی قاجار سیستم مقامی موسیقی ایرانی تبدیل به سیستم ردیفی شد و جای مقامهای چندگانه را هفت دستگاه و پنج آواز گرفت.
از اولین راویان ردیف می توان به خاندان فراهانی یعنی آقا علی اکبر فراهانی - میرزا عبدالله - آقاحسینقلی و... اشاره کرد. ردیفهایی که اکنون موجود می باشند : ردیف میرزا عبدالله - ردیف آقاحسینقلی - ردیف ابولحسن صبا - ردیف موسی معروفی - ردیف دوامی - ردیف طاهرزاده - ردیف محمود کریمی - ردیف سعید هرمزی - ردیف مرتضی نی داوود - و... می باشند.
[ویرایش] دستگاه
هر دستگاه موسیقی ایرانی، توالیی از پرده‌های مختلف موسیقی ایرانی است که انتخاب آن توالی حس و شور خاصی را به شنونده انتقال می‌‌دهد. هر دستگاه از تعداد بسیاری گوشه موسیقی تشکیل شده است و معمولا" بدین شیوه ارایه می‌شود که از درآمد دستگاه آغاز می‌کنند، به گوشه اوج یا مخالف دستگاه در میانه ارایه کار می‌‌رسند، سپس با فرود به گوشه‌های پایانی و ارایه تصنیف و سپس رِنگی اجرای خود را به پایان می‌‌رسانند.هفت دستگاه ردیف موسیقی سنتی ایرانی عبارت‌اند از:
- دستگاه سه‌گاه
- دستگاه چهارگاه
- دستگاه همایون
- دستگاه ماهور
- دستگاه شور
- دستگاه نوا
- دستگاه راست‌پنج‌گاه
[ویرایش] آواز
- آواز ابوعطا
- آواز بیات زند
- آواز دشتی
- آواز افشاری
- آواز بیات‌کرد
- آواز بیات اصفهان
[ویرایش] چهره‌های موسیقی ایران
[ویرایش] خوانندگان
[ویرایش] آهنگ‌سازان
- درویش خان
- مرتضی نی‌داوود
- پرویز مشکاتیان
- محمدرضا لطفی
- کیهان کلهر
- علینقی وزیری
- فرهاد فخرالدینی
- فرامرز پایور
- فریدون شهبازیان
- حسین علیزاده
- حمید متبسم
- ارشد طهماسبی
[ویرایش] تصنیف سرایان
- عارف قزوینی
- علی اکبر شیدا
- محمدعلی امیرجاهد
- سالک اصفهانی
[ویرایش] سازها
- نی
- دف
- تار
- سه‌تار
- دوتار
- کمانچه
- قیچک
- قانون
- تمبک
- چنگ
- رباب
- تنبور
- سنتور
- بربط (عود)
- داریه
- ضرب
- چگور
- تمبیره
- سرنا
- بلبان
- نی
- نی انبان
- ددوک
- دون علی
- دوضاله
- دهل
- دمام
- تاس
- نقاره
- زنگ
- طبل
- کرنا
- کوس
+ سایر سازهای مربوط به مناطق مختلف و محلی
[ویرایش] جستارهای وابسته
[ویرایش] پیوند به بیرون
- نی‌نوا - دانشنامه سازهای ایرانی (به انگلیسی)
- چهارمضراب - سایت تخصصی موسیقی ایرانی
- رادیو گلها - جمع‌آوری و بخش مجدد برنامه‌های گلها بر روی اینترنت
- موسیقی ایرانی ۷۰ سال اخیر
- طرقه اولین انجمن موسیقی سنتی و ادبیات ایران
- موسیقی شرق خراسان را آنلاین گوش دهید
| هنر ایرانی |  |
|---|---|
|
معماری | نگارگری | ادبیات | فولکلور | سینما | آشپزی | رقص | موسیقی | نقش و نگار | جواهرسازی | قالی | باغسازی | نقاشی | کاشیکاری | صنایع دستی |
