هایده

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

هایده، خواننده معروف ایرانی در ۲۱ فروردین سال ۱۳۲۱ خورشیدی در تهران به دنیا آمد.

در روز بیستم ژانویه ۱۹۹۰ برابر با سی دی ماه ۱۳۶۸ ساعاتی پس از اجرای کنسرت در سالن کازابلانکا، بر اثر سکته قلبی درگذشت. او در گورستان وست وود با حضور هزاران نفر از ایرانیان مقیم آمریکا به خاک سپرده شد.

فهرست مندرجات ۱ زندگینامه هایده ۱.۱ درباره نام هایده ۲ فعالیت حرفه‌ای ۳ صدای هایده ۴ آلبوم‌ها ۵ کنسرت‌های موفق ۶ آخرین شب زندگی ۷ منابع

[ویرایش] زندگینامه هایده

• نام : معصومه دده بالا
• نام هنری : هایده
• تاریخ تولد : ۱۳۲۱
• تاریخ وفات : ۱۳۶۸
• محل وفات : آمریکا

[ویرایش] درباره نام هایده

هایِده واژه‌ای عربی است به معنای زن توبه کرده که با نگاه به نامهای آلمانی چون هایدی، هایدا و هایده در زبان فارسی رواج یافته‌است.

[ویرایش] فعالیت حرفه‌ای

هایده در سن بیست و شش سالگی، در ۱۳۴۷، فعالیت حرفه‌ای خود را با خواندن ترانه «آزاده» اثر استادش علی تجویدی که بر روی آخرین سروده رهی معیری ساخته شده بود آغاز کرد. اجرای این اثر با ارکستر بزرگ گلها در رادیو تهران موجب شهرت هایده شد. وی پس از اجرای چندین اثر دیگر از تجویدی، از نخستین سال‌های دهه ۱۳۵۰ به خواندن ترانه‌های پاپ علاقه مند شد که بیشتر از ساخته‌های جهانبخش پازوکی، محمد حیدری و انوشیروان روحانی بودند.

ترانه‌هایی چون «نوروز آمد»، «سوغاتی» و «گل سنگ» از معروف‌ترین ترانه‌های هایده در آن دوران است. وی چندی پیش از پیروزی انقلاب راهی لندن شد و از ۱۳۶۱ در لس آنجلس به فعالیت ادامه داد. اجرای ترانه‌های نوستالژیکی که گویای حال ایرانیان از ایران گریخته و حتی ایرانیان مقیم داخل بود هایده را بیش از پیش محبوب ساخت.

موسیقی این ترانه‌ها اغلب از فرید زولاند، صادق نجوکی، آندرانیک، محمد حیدری، انوشیروان روحانی و ترانه‌ها سروده لیلا کسری (هدیه)، اردلان سرفراز، بیژن سمندر و ... بود؛ همچنین باید از منوچهر چشم آذر نام برد که تنظیم‌های هنرمندانه او موجب جاودانگی ترانه‌هایی چون «شانه‌هایت را برای گریه...»، «ساقی» و «یارب» شد.

[ویرایش] صدای هایده

پروفسور اریک نخجوانی درباره صدای هایده در دانشنامه ایرانیکا (Encyclopedia Iranica) می‌نویسد: «تلفیق قدرت حنجره و مهارت در تکنیک‌های آوازی، به صدای کنترآلتوی او جنس و طنینی نادر برای اجرای آواز داده بود. از آن گذشته، حس قوی او در زمان بندی موسیقایی، داشتن ریتم روان در اجرا و بیان شاعرانه و موثر موسیقایی، به او این امکان را داد تا هر ترانه‌ای را که می‌خواند به شکلی تأثیرگذار اجرا کند...»

[ویرایش] آلبوم‌ها

هایده دارای بیش از ۳۰ آلبوم به نام‌های زیر می‌باشد:

1. روزای روشن
2. خراباتی
3. پادشه خوبان
4. خداحافظ
5. شب عشق
6. فریاد
7. گلواژه
8. آزاده
9. بزن تار
10. رفتم
11. شانه‌هایت
12. بلبلی که خاموش شد
13. ای زندگی سلام
14. حیف
15. ناشنیده‌ها
16. آمدنت محاله
17. سوگند
18. بزم و کنسرت
19. دشتستانی
20. بزم (نوروز ۱۳۴۶)
21. آشنایی
22. سه کنسرت در سه آلبوم

وی همچنین با هنرمندانی دیگر آلبوم‌های مشترکی ارائه داده‌است:

1. بزم ۱ (هایده و گلپا)
2. اوج صدا (هایده و مهستی)
3. بزم ۲ (هایده و گلپا)
4. افسانه شیرین (هایده و شجریان)
5. گلهای غربت (هایده و معین)
6. شب عاشقان (هایده و ستار)
7. همخونه (هایده و ویگن)
8. سفر (هایده و معین)

[ویرایش] کنسرت‌های موفق

از کنسرت‌های موفق هایده در خارج از ایران می‌توان به کنسرت ۱۹۸۲ با گروه سازهای ایرانی (به سرپرستی منوچهر صادقی) در دانشگاه یو.سی.ال.ای در کالیفرنیا، کنسرت‌های ۱۹۸۴ و ۱۹۸۶ در آلبرت هال (به رهبری فرنوش بهزاد) در لندن و کنسرت ۱۹۸۶ در موزیک هاله (هامبورگ) اشاره کرد.

بیشتر ترانه‌های هایده به همت منوچهر بی بیان بنیانگذار و تهیه کننده برنامه‌های تلویزیون جام جم در لس آنجلس به صورت نماهنگ (موزیک-ویدئو)در آمد.

[ویرایش] آخرین شب زندگی

هایده در آخرین شب زندگی‌اش در باشگاه کازابلانکا در حومه سان فرانسیسکو همراه با پرویز رحمان پناه (تار)، عبدی یمینی (کیبورد)، سیامک پویان (تمبک) و ... برنامه‌ای بیاد ماندنی اجرا کرد. این برنامه سه ساعت و نیمه توسط خسرو مترجمی (بنیانگذار شبکه آموزشی آی.تی.سی در کالیفرنیا) فیلمبرداری شده‌است.

هایده در آخرین ماه‌های عمر خود مشغول ضبط یک آلبوم از ترانه‌های شاد از آثار جهانبخش پازوکی و حسین واثقی بود و در حالی که قراردادی نیز با سعید دیهمی (نوازنده پیانو) که سابقاً ترانه بیاد ماندنی «نامه» را برایش ساخته بود داشت راهی سان فرانسیسکو شد؛ سفری که دیگر بازگشتی نداشت...

هایده در روز ۲۰ ژانویه ۱۹۹۰ برابر با ۳۰ دی ماه ۱۳۶۸ ساعاتی پس از اجرای کنسرت در سالن کازابلانکا، بر اثر سکته قلبی درگذشت. او در گورستان وست وود با حضور هزاران نفر از ایرانیان مقیم آمریکا به خاک سپرده شد.

[ویرایش] منابع

• «هایده: از ۲۱ فروردین تا ۳۰ دی» (نوشته پژمان اکبرزاده) وب‌گاه بخش فارسی بی بی سی
• [1] روزای روشن خداحافظ : یادبودی در سالروز مرگ هایده، نوشته پژمان اکبرزاده، میراث ایران، زمستان ۲۰۰۵
• In Memory of the Persian Legendary Diva HAYEDEH (۱۹۴۲-۱۹۹۰) by پژمان اکبرزاده - Payvand News