پهله
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
پَهله یکی از شهرهای استان ایلام ایران است.
پهله نام قدیمی رشته‌کوه زاگرس بوده است.
پهله در زمان قدیم به شهر و پایتخت اطلاق میگشت(لغتنامه دهخدا)،در زبان کٌردی هم به شهر پاله گویند(تاریخ مردوخ جلداول) و ناگفته نماند زبان کٌردی بعلت موقعیت کوهستانی بودن مناطق کردنشین از اختلاط با دیگر زبانهای که از دیرباز وارد سرزمین ایران گشته اند(اسکندر مقدونی ،اعراب،ترکان) بیشتر در امان مانده و میتوان امروزه زبان کردی را جدا از طرز تلفظ یکی از ریشه های زبان فارسی قدیم دانست (جغرافیای کردستان تألیف رزم آرا) ، همانطور به نگهبانان شهر نیز "پهله بان" میگفتند و از آنجائیکه "پهله بان"(پهلوان) را از بین افراد قوی هیکل انتخاب مینمودند تا امروز به مردان قوی هیکل به کنایه پهلبان یا پهلوان گویند(همان مرجع)
البته به نظر میرسد که پهله یکی از شهرهای مهم ایران باستان بوده است که احتمالا پس از حمله اعراب به ایران از بین رفته باشد. دست نبشته ای بر پوست آهو که اشعاری به زبان کردی در شرح حال ایرانیان پس از حمله اعراب نوشته شده است اخیرا کشف شده که ابیات کردی آن به شرح زیر میباشند:
هرمزگان رمان آتران کژان/هوشان شاروه گاوره گاوران----- زور کره ارب (عرب) کردنه خاپور/گنانی پاله بشی شاره زور----- ژن و کنیکا و دیل بردینا/مرد آزا تلی وه روی هوینا----- روشت زدشتر ماننه و بی کس/بزیکا نیکا هرمز و هیچ کس-----
معابد (هرمزگان) خراب شدند و آتشها خاموش گشتند/گبرهای بزرگ خود را پنهان کردند----- عرب زورگو ویران کردند/شهرها (آبادیهای) پهله تا شهر زور----- زنان و دختران را به اسیری بردند/مردان آزاده در خون غلطیدند----- آیین و روش زرتشت بی کس ماند/هرمز به هیچکس رحم نمیکند---
در مصرع چهارم بیت به شهرهای پهله و شار زور (شهر زور) اشاره شده است. شهر زور شهری است در کردستان عراق ولی هیچ محققی تا کنون به شهر پهله اشاره نکرده است. احتمالا بدین سبب است که این شهر را نشناخته اند.
 |
|
|---|---|
| مرکز | ایلام |
| شهرستان‌ها | آبدانان | ایلام | ایوان | دره‌شهر | دهلران | شیروان و چرداول | مهران |
| شهرها |
آبدانان | ارکواز | ایلام | ایوان | بدره | پهله | توحید | چوار | دره‌شهر | دهلران | زرنه | سرابله | صالح‌آباد | لومار | مهران | موسیان | میمه |
| اماکن دیدنی |
آتشکده سیاهگل | آرامگاه سید صلاح‌الدین محمد | پشت‌قلعه آبدانان | تنگ بهرام چوبین | سنگ‌نوشته تخت‌خان | سنگ‌نوشته گل‌کل ملکشاهی | شهر باستانی سیروان | غار طلسم‌خان | قلعه قیران | قلعه والی | کاخ فلاحتی | کوه قلاقیران | موزه تاریخ طبیعی ایلام |
