گسل
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
به گسیختگی و یا شکست بخشی از پوسته زمین که به جابجایی چینه‌های آن می‌انجامد گُسَل یا گُسَله گفته می‌شود.
گسل‌های بزرگ در پوسته زمین نتیجه حرکت برشی زمین هستند و زمین‌لرزه‌ها نیز نتیجه نیروی رهاشده در حین لغزش سریع لبه‌های یک گسل به هم است. بزرگترین نمونه‌های گسل، مرزهای میان ورقه‌های زمینساختی کره زمین است. از آنجا که یک گسل معمولاً از یک شیار مستقیم و مرتب تشکیل نشده و ناحیه‌ای از تغییر شکل‌های پیچیده زمین را در بر می‌گیرد معمولاً بجای گسل از «منطقه گسلی» صحبت می‌کنند.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] گونه‌ها
[ویرایش] طبقه‌بندی زایشی گسلها
- گسل وارونه:
گسلی است که در آن کمر بالا به طرف بالا حرکت کرده باشد.
- گسل زیررانده.
گسل وارونه‌ای را که شیب آن کمتر از ۴۵ درجه و بیشتر از ۱۰ درجه باشد، گسل زیررانده و این پدیده را راندگی گویند.
- گسل امتدادلغز (Strike Slip Fault یا Transcurrent Fault).
در این گسلها جابجایی کلی (لغزش کلی) در راستای امتداد گسل است، یعنی لغزش امتدادی بر لغزش شیبی برتری دارد. این نوع گسل دو حالت راست‌لغز و چپ‌لغز دارد.
[ویرایش] طبقه بندی براساس شیب سطح گسل
- گسل‌های پرشیب (High angle faults)
- گسل‌های کم شیب (Low angle faults)
- گسل‌های قائم
[ویرایش] طبقه‌بندی براساس حالت گسل نسبت به چینه‌بندی
- گسل چینه‌ای (Bedding Fault) (طبقه‌ای)
- گسل مطابق و نامطابق
[ویرایش] طبقه‌بندی براساس وضعیت گسل نسبت به طبقات اطراف
- گسل امتدادلغز (Strike Slip Fault)
- گسل مورب‌لغز (Oblique Slip Fault)
- گسل طولی (Longitudinal Fault)
- گسل عرضی (Transvers Fault)
- گسل شیب‌لغز (Dip Slip Fault)
- گسل چرخشی (Pivotal Fault) یا محوری
[ویرایش] طبقه‌بندی گسلها براساس طرح آنها
در این روش گسلها را بر مبنای وضعیت آنها نسبت به یکدیگر طبقه‌بندی می‌کنند. در این تقسیم‌بندی:
- گسل‌های موازی (Parallel Fault)
- گسل‌های محیطی (Peripheral Fault)
- گسل‌های پَرمانند (Feather Fault)
- گسل‌های پوششی (En Echelon Fault) (پله‌ای)
- گسل‌های شعاعی (Radial Fault)
[ویرایش] منابع
- جعفری، عباس، فرهنگ بزرگ گیتاشناسی (اصطلاحات جغرافیایی)، انتشارات گیتاشناسی، تهران، چاپ دوم ۱۳۷۲ خورشیدی
- پورکرمانی، م. و ادیب، ا.، زمین شناسی ساختمانی، انتشارات دانشگاه پیام نور
- ویکی‌پدیای انگلیسی، نسخهٔ ۱۴ اکتبر ۲۰۰۶.
- اطلاعات فهرستوار انواع گسلها از پایگاه داده‌های علوم زمین کشور.
