Razgovor:Krvna plazma
Izvor: Wikipedija
Krvna plazma je van ćelijska tečnost koja se dobija kada se iz nezgrušane krvi izdvoje krvne ćelije. Sama riječ plazma je grčkog porijekla i znači stvaranje. Fizičke osobine plazme su: količina, boja, spec. težina, viskoznost, osmotski pritisak i PH.
Količina plazme u organizmu iznosi oko 41 cm³ na jedan kg tjelesne težine što čini više od polovine cjelokupne zapremine krvi. Smanjuje se pri povećanom znojenju, a u toku trudnoće može se povećati čak i do 30%.
Boja i krvne plazme i seruma je žućkasta i bistra. Djelom ona potiče od bilirubina (žučne boje) koji nastaje razgradnjom hemoglobina, a djelom od obojenih supstancija karotina. Pri povećanju bilirubina u krvi boja krvne plazme je intezivno žuta ili žuto-mrka. Nenormalno raspadanje eritrocita povlači i promjenu boje plazme u ružičastu do crvene zbog pojave hemoglobina u plazmi.
Specifična težina i plazme i seruma se kreće od 1.015-1.030 što znači da je manja od specifične težine krvi, a to je zbog toga što u krvi imamo i eritrocite. Specifična težina plazme zavisi od koncetracije bjelančevina.Može se izmjeriti pomoću piknometra.
Viskoznost krvne plazme i seruma je tri puta manja od viskoznosti krvi.Zavisi od odnosa albumina i globulina.Povećanje količine globulina povlači i povećanje viskoznosti plazme.
Osmotski pritisak plazme je skoro isti kao i kod krvi.Z avisi od broja čestica rastvorenih u njoj: katjona i anjona raznih elektrolita, molekula organskih jedinjenja i kolidnih čestica. Cjelokupni osmotski pritisak iznosi 6,5 atmosfera.
PH plazme je od 7,5-7,6.Krvna plazma je slabo bazna, a u odnosu na krv je slabo bazne reakcije jer se pri izdvajanju plazme iz nje gubi određena količina CO2.
Što se tiče hemijskog sastava krvne plazme ona sadrži veliki broj organskih i neorganskih sastojaka. Neorganske supstance su voda i neorganske soli. Voda čini 90-92% krvne plazme i njena količina je stalna.Voda iz plazme čini dio van ćelijske vode i u toku života njen procenat u plazmi se mijenja.
Neorganske soli čine oko 0,8% krvne plazme i nalaze se u vidu katjona, anjona i oligoelemenata. Katjoni su: natrijum, kalijum, kalcijum i magnezijum. Najvažniji anjoni su: hloridi, bikarbonati, fosfati i sulfati.Oligoelementi su: gvožđe, bakar, mangan, kobalt, jod i dr.
Organske supstance su: bjelančevine, lipidi, ugljeni hidrati, vitamini, enzimi i hormoni. Bjelančevine su najveći čvrstu sastojak krvne plazme. Ukupna količina je 6,5 g %. Djele se u tri grupe: fibrinogen, albumini i serum globulini. Fibrinogen je najznačajnija bjelančevina u koagulaciji krvi. Po hemijskom sastavu spada u globuline. Stvara se isključivo u jetri. Količina u plazmi je 0,3-0,5 g %. Albumini su zastupljeni u plazmi sa 3,5-5,0 g %.Stvaraju se u jetri i uloga je u održavanju osmotskog pritiska krvi. Globulini ima u krvnoj plazmi 2-3 g %.
Lipidi. Količina lipida varira u krvnoj plazmi zavisno od vrste hrane i vremena koje je proteklo od objeda do vremena uzimanja krvi za određivanje lipida.
Ugljeni hidrati su u većini u vidu glikoze. Njena koncetracija u krvnoj plazmi je 80-120 mg %, ali se poslije objeda povećava do 200 mg % da bi se za 2-3 časa vratila na normalno.
Vitamini su u krvnoj plazmi zastupljeni u vrlo malim koncentracijama:
- vitamin A 0,025 mg %
- vitamin B1 0,0005
- vitamin B2 0,0008
- nikotinska kiselina 0,03
- pantotenska kiselina 0,012
- folna kiselina 0,0017
- vitamin C 0,75
Enzimi potiču od gušterače, jetre, mišića i krvnih ćelija.Najpoznatiji su: fosfataze, peptidaze, amilaze i transaminaze.
Hormoni. U krvnoj plazmi se nalaze hormoni svih žlijezda sa unutrašnjim lučenjem.Njihove količine su vrlo male.
Uloga plazme je mnogostruka. Najznačajnije su transportna, odbrambena, uloga u regulaciji PH krvi, ćelije tkiva, uloga u hemostazi i homeostazi. Transportna uloga se sastoji u prenošenju mnogobrojnih supstancija do i od pojedinih tkiva i organa. Odbrambena uloga se ostvaruje preko gamaglobulina iz kojih se stvaraju antitjela protiv mikro-organizama. Uloga u regulaciji PH krvi obezbjeđuje se preko organskih i neorganskih sastojaka plazme. Uloga u hemostazi ostvaruje se preko koagulacije krvi.Preko krvne plazme iz organa za varenje donose se različiti elektroliti i druge materije i predaju se među ćelijskoj tečnosti a ove ćelijama.
