განხილვა:იბერია
ვიკიპედიიდან
ივერია თუ იბერია? სხვადასხვა ხალხის ენის ლექსიკაში აღბეჭდილია ბერძნულ ცივილიზაციასთან ზიარების კვალი. ეს კი საშუალებას იძლევა დადგინდეს ამ თუ იმ ხალხმა ისტორიის რომელ მონაკვეთში განიცადა ბერძნული ენის გავლენა. ამის გასარკვევად მრავალი ფაქტორი შეიძლება იქნეს განხილული. ამჯერად, ყურადღებას შევაჩერებ ბერძნულ ენაში თანხმოვან ბ (ბეტას) გამოყენების ზოგიერთ ასპექტზე. ძველ ბერძნულში, ანუ ძვ.წ. მეორე ათასწლეულის შუა ხანებიდან ახ.წ. IV საუკუნემდე, გამოიყენებოდა ბ თანხმოვანის შემცველი ტერმინები: ბაბილონია, ბარბაროს, ბასილეუს, ლიბიე (ლიბია). შუა საუკუნეების, ანუ ბიზანტიური ხანის (ახ. წ. IV-XV საუკუნეები) ბერძნულში თანხმოვანი ბ (β ბეტა) თანდათან იკარგება და გამოთქმაში იგი დაემსგავსა ვ-ს (ქართულ ვინს). მაგალითად, ძველ საბერძნეთში ბერძენისათვის მეფის აღმნიშვნელი სიტყვა გამოითქმებოდა, როგორც ბასილეუს (ქართულად ბასილი). ბიზანტიური ხანის ბერძნულში კი უკვე, როგორც ვასილეუს (რუსულად ვასილიი). ქართველები იმ უძველეს ხალხთა კატეგორიას განეკუთვნებიან, რომლებმაც ბერძნულ სამყაროსთან ადრეულ ეპოქაში დაამყარა ურთიერთობა (ოქროს საწმისის მითი ცარიელ ნიადაგზე არ შექმნილა). ძველ ბერძნულ ცივილიზაციასთან ზიარების კვალი აღბეჭდილია ქართული ენის ლექსიკაში, რასაც მოწმობს უამრავი ტერმინი, რომლებიც სწორედ უძველესი პერიოდიდან არის დამკვიდრებული ქართულ ენაში: ბარბაროსი, ბასილი და სხვა მრავალი (მე დავთვალე ასამდე). იგივე ტერმინები ქართველებთან შედარებით, მაგალითად, სლავებში დაახლოებით 2 ათასი წლის (!!!) შემდეგ, შუა საუკუნეების ბიზანტიური ბერძნულიდან იწყებს დამკვიდრებას: Варвар, Василий და სხვა მრავალი (იხილე, თანდართული შედარებების სია). ცხადია, რომ რუსებთან სხვაგვარად ვერც იქნებოდა, რადგანაც ეს ხალხი ისტორიაში არათუ ძველი ბერძნული ცივილიზაციის დროს, არამედ ბიზანტიის იმპერიის შექმნა-განვითარების საწყის ეტაპზეც კი არ ჩანს. შესაბამისად, მათ საკუთარი ენა გაამდიდრეს, შედარებით ახლო ისტორიულ წარსულში, შუა საუკუნეების ბიზანტიური ხანის ბერძნულიდან შესული ტერმინებით. არის ზოგიერთი ისეთი სიტყვაც, რომლებიც ქართულში სხვაგვარად გამოითქმის, მაგრამ ბერძნული ენის ზემოთ აღნიშნული სპეციფიკა აისახა სლავურში, მაგალითად, ქართულ ენაზე - ეშმაკი, ძველბერძნულ ენაზე გამოითქმებოდა, როგორც დიაბოლოს, ბიზანტიის პერიოდის ბერძნულ ენაზე კი დიავოლოს, რუსულშიც, რაკი ეს ტერმინი ამ პერიოდში იქნა ნასესხები, გვაქვს დიავოლ. უდავოა, რომ ქართული ტრადიციიდან გამომდინარე უნდა გამოვიყენოთ ტერმინი იბერია, როგორც ეს ძველ ბერძნულსა და ქართულში იხმარებოდა და არა ივერია, როგორც ეს ბიზანტიურსა და რუსულში იხმარებოდა. რატომ უნდა ვთქვათ უარი ჩვენს ისტორიულ მეწინავეობაზე (თუნდაც მცირე ნაწილში).
სანიმუშო შედარებების ნუსხა: ქართულ ენაზე–რუსულ ენაზე 1. აბელი - Авель 2. აბესალომი - Авессалом 3. ალფაბეტი - Алфавит 4. აბრამი - Авраам 5. არაბეთი - Аравия 6. ბალტასარი - Валтасар 7. ბარბალე - Варвара 8. ბარბაროსი - Варвар 9. ბართლომე - Варфоломей 10. ბასილი - Василий 11. ბეთლემი - Вифлеем 12. ბენედიქტე - Венедикт 13. ბესარიონი - Виссарион 14. ბიზანტია - Византия 15. ბიკენტი - Викентий 16. ბიქტორი - Виктор 17. ებრაელი - Еврей 18. ევსები - Евсей 19. ზაბულონი - Завулон 20. ზორაბაბელი - Зорававель 21. თუბალი - Тувалкаин 22. იბერია - Иверия 23. იაკობი - Иаков 24. იობი – Иов 25. ლიბანი - Ливан 26. ლიბია - Ливия 27. ნაბუქოდონოსორი - Навуходоносор 28. ქერუბიმი - Херувим 29. რაბინი - Раввин 30. რებეკა - Ревека 31. რუბენი - Рувим 32. საბა - Савва 33. სებასტოპოლისი - Севастополь 34. ტობია - Товит და სხვ.
ჰენრი კუპრაშვილი პოლიტიკის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი
