Sunn
Us de Wikipedia
 |
De Sunn em Röntjenstahlebereich opjenomme | |
| Physikalische Bejriff | Daate | Verjleich met de Ääd |
|---|---|---|
| Middlerer Dorchmesser | 1.392.500 km | 109,16 |
| Dichte | 1,408 g/cm³ | 0,2553 |
| Jeweech/Masse | 1,9884·1030 kg | 332.946 |
| Zick bis keeijne Wasserstoff mi do es | 4,5–5 Milliarden Joor | - |
| Temperatur in dä Korona | 1 bis 2 Millione ° Kelvin | - |
| Wie alt ees_se ? | ca. 4,5 bis 5 Miliarde Joor | = |
De Sunn is dä Steern, dä sich in de Midde vun unserem Sunnesystem befink. Oohne de Sunn hätte mir keij Leeve op de Ääd. Äver och veele andere Dinge däten ni_mie funktioniere. Et Klima, also Wind un Wedder, äver och de Jezeite jöv et ni_mie.
[Ändere] Sunneflecke
We_me de Sunn durch eh Fernrühr betrachte deet, dann ka_me manchmol mieh, manchmol wenijer schwaaze Flecke op dä Sunn sehen. Dat sin de Sunneflecke. Schwaz sin se äver nur weil me de Sunn nur dorch ene starke Filter met nem Fernrühr betrachte kann. Se entstonn dorch Stöörunge em jewaltije Magnetfeld vun de Sunn. Die bewirken dat et an där Stelle op de Sunneoberfläch circa 2000°C kööler ees als op däm Ress vun dä Sunn. Et jit Zigge mit veel Flecke, die nennt me Sunnefleckemaximum und et jitt Zigge met winnich Flecke, die nennt me dann Sunnefleckeminimum. In e_nem Minimum kann et passiere dat daachelang keeijn Flecke ze sehe sinn. Dat janze hätt en erstaunliche Rejelmäässichkeeijt. Minimum un Maximum liejen eemmer elev Joor ussenander. Ussnaahme bestätijen och hee de Rejel. Zwesche 1645 und 1715 wutten keeijn Sunneflecke beobachtet. Me sprich hee och vum sujenannte Maunderminimum. Jlischziggisch wor äver och die kleeijne Iiszick in där et lange, kaale Wintere un kööhle Summer joov.
[Ändere] Sunnefinsternees
Dodoorch dat die Ömlaufbaan vum Moond zor Baan vun de Ääd öm de Sunn jeneich ees. Kütt et hin un widder für dat dä Moond zweesche Sunn un Ääd doorchlööf un singe Schatte dann op de Ääd fällt. Dat ees dann en Sunnefinsternees. Me ungerscheed drei Aarte vun Sunnefinsterneese:
- Totale Sunnefinsternees
Dovun sprich meh wenn dä Moond die Sunn komplett bedecke deeijt. Die letzte totale Sunnefinsternees, die me vun Deutschland uss sehe kunt wor am 11.Aujußß 1999. De nächste üverhaup ees am 29.Määz 2006. Die ees äver leider nitt vun Deutschland uss ze sehen. Do ees et nächstemohl en totale Sunnefinsternees am 7.Oktoober 2135 zo beobachte.
- Ringförmije Sunnefinsternees
En rinförmije Sunnefinsternees kütt eemmer dan für wenn dä Moond op singer Ömlaufbaan ze wick weg ees. Dann kann hä nitt die Sunneschiev komplett bedecke un et bliev ene helle Ring öm dä Moond. Do wor die letze am 3.Oktoober 2005. Vun Deutschland wor die allerdings nur deelwiess ze sehen.
- Deelwiese Sunnefinsternees
Eemmer dann wenn dä Moond nur eh Stück vun dä Sunneschiev bedecke deeijt sprich me vun ener deelwiese Sunnefinsternees.
Dä Artikel iss noh koot. Äwwä eä könnt baldenz länger sinn, wenn do mithilfs.
Jlich aanpakke? Dann loß jonn!
 |
Mieh Aatikkel övver Weßßeschaaf & Teschnigk fingßte op dä Pooz:Weßßeschaaf & Teschnigk |
| Unß Sunnesystem | ||
|---|---|---|
| Steern | Planneet | Moond | Aßteroiit | Kommeet | Zwerchplaneete | ||
| Sunn | Merrkuur | Veenuß | Ääd | Mars | Asteoridejüddel | Ceres | Juppitter | Satturrən | Urranuß | Nepptuun | Pluuto | Kuiperjüddel | Eris | Oochtsche Wullək | ||
|
|
||
| Die Ääd hät eijne Moond | — | dä Moond |
|
|
||
| Däm Mars sing Moonde | — | Phobos | Deimos |
|
|
||
| Em Juppitter sing Moonde | — | Metis | Adrastea | Amalthea | Thebe | Io | Europa | Ganymed | Kallisto | Themisto | Leda | Himalia | Lysithea | Elara | S/2000 J 11 | Carpo | S/2003 J 12 | Euporie | S/2003 J 3 | S/2003 J 18 | Orthosie | Euanthe | Harpalyke | Praxidike | Thyone | S/2003 J 16 | Mneme | Hermippe | Thelxinoe | Helike | Iocaste | Ananke | S/2003 J 15 | Eurydome | Arche | S/2003 J 17 | Pasithee | S/2003 J 10 | Chaldene | Isonoe | Kale | Erinome | S/2003 J 9 | Carme | Sponde | S/2003 J 5 | S/2003 J 19 | S/2003 J 23 | Kalyke | Pasiphae | Eukelade | Taygete | S/2003 J 4 | Sinope | Hegemone | Cyllene | Aoede | S/2003 J 14 | Kallichore | Autonoe | Aitne | Callirrhoe | Megaclite | S/2003 J 2 |
|
|
||
| Däm Satturrən sing Moonde | — | Pan | S/2005 S1 | Atlas | Prometheus | Polydeuces | Pandora | Epimetheus | Janus | Mimas | Methone | Pallene | Enceladus | Tethys | Telesto | Calypso | Dione | Helene | Rhea | Titan | Hyperion | Iapetus | Kiviuq | Ijiraq | Phoebe | Paaliaq | Skathi | Albiorix | Erriapo | Siarnaq | Tarvos | Narvi | Mundilfari | Suttungr | Thrymr | Ymir |
|
|
||
| Däm Urranuß sing Moonde | — | Cordelia | Ophelia | Bianca | Cressida | Desdemona | Juliet | Portia | Rosalind | S/2003 U 2 | Belinda | S/1986 U 10 | Puck | S/2003 U 1 | Miranda | Ariel | Umbriel | Titania | Oberon | S/2001 U 3 | Caliban | Stephano | Trinculo | Sycorax | S/2003 U 3 | Prospero | Setebos | S/2001 U 2 |
|
|
||
| Däm Nepptuun sing Moonde | — | Naiad | Thalassa | Despina | Galatea | Larissa | Proteus | Triton | Nereid | S/2002 N 1 | S/2002 N 2 | S/2002 N 3 | S/2003 N 1 | S/2002 N 4 |
|
|
||
| Däm Pluuto singe Moond | — | Charon |
