Bikarhêner:MEDENÎ DURAN/PEN

Ji Wîkîpediya

Vê nivîsê bixe -> Nazim Hîkmet

Bî Avurekê Kurdî Nazim Hîkmet

Nazim Hîkmet Ran,bi Nivîs,gotin û şîroveyên xwe hêja di navberamê,de dijî bi Nivîs pev û gotinê mê. Helbestvan Nivîskar û sîyasetmedartîya vî hertim bi xwerê mijaren nû derxistin holê Helbestvanê kû Di sala 1902 de li bajarê "selanîkê hati bû dinyê û di sala 1963.ya 3. miha Hezîranê jî li moskovê çûbû ser dilovanîya xwe daxazavî ya davî jî ji dost û hevalêvî tenê bû ev li gundekî Alatonyayê bin ax bibé û li bin sîya sipîndarekê bilind Helbestvanê ku ji welatê xwe surgun bûbû, Koçber lî dervî welat dijî

bê guman surgunê jî tesîrek mezin li ser helbestvan danîbû Ji ber ku dema mirov balaxwe dida Nivîs û helbestê vî behtirîn hasreta welat xuyadikê helbestvan piştî kû derdikevê surgunê Ji hêla devleta faşîst ya tirkîyê wê bêbext û xayîn hate hîlbijartin û pıştî demekê jî, ji hemwelatîyê hate avêtin êdî helbestvan jî mîna gelek bê welatîya bê welat dije helbestvanê kû bê welat mabû di helbesteke xwede visa digot "Jiyan mîna dareke tenê, serbuxwe û mîna daristanekê Jî gîrêdayî biratîyêye, tûne bibê koledarî û xulamtîya mirova ji mirova re û berdevam kir êw welat êmeye" Tenê Nivîs û Peyvêvî bi van ne qêdîyan helbestvan jiyaneke dagirtî derbaskir 15 sal surgun li dervî welat13 sal jî li zindane devleta faşît di welatê xwede 27 pirtûk jî tevlî jiyanê kirin bê Nirxandin mezinek bû di edebiyata û wejêya tirkadê. di navbera edebîyatçîyê hatin û çûinde navê mêzin Nazim bû Helbestê vî loma jî bi dehan Zimana hatin wergerandin bi rastî jî ew devê çaw şînbû ji xwe pitûkavîyî kû bi navê (jı welatê min vêneyên mirova) (Memleketimden İnsan Manzaraları) bi rastî jî Balkêş bû tenê em Kurd netêde an jî me Kurda ne hejmêrin li Cîhanê delaltirîn pirtûkên vî bûn, Berxwedan Û Qahremantî,ya kû "NATAŞA"li hemberî faşîzmê dabû bi rengekî vusa Anîbû Ziman kû dema mirov dixwed zindî êv berxwedan didît ji xwe kurê kû li gara hayder paşa di fikirî kû gelo dema hatiba bencî saliyaxwe mîna bavê xwe mirîyaba ya na mirov wê gavê di xiste nava Ramanen girande ez bahwerin kû gelek mirov êv kurê gara hayder paşa bi Nazim naskirin û Nataşa jî vê demè. û belkî îro jî,kezban û kemal jî vî di Nivîsê xwede herî delal neqişandi- bun penûsavî di vê pirtûkêde ji bilî Kurda çi di cîhanêde jiyan dikir dîtibû vêke minak, ji mîroya hêya pirpirînka ji birçîyen Reşik yê efrîqa ta zaroken filîstînê

ji hatunê Înglîzî ta beden firoşa kubayî pênûsa vî kêm zêde li van aliqî bû berhemé vî tev min ne xwedibin jî gelektirîn pirtûkê vînî balkêş min xwedine lê bi rasti ji helbestêvî demekê dil xweşîyêk mezin di damin û îro bi kêmasî jî tesîra vî mîna "Ahmed Arîf li semin heye êv bandor di helbestêmin de jî wêkirî xuyadikê bêhtir jî di pirtûkaminî yek emînde hêja baştir xuyaye

Lê Mixabin Dema Kû ez Bi Avura Kurdî li Nazim Di Nerim

li hemberî vî, ez bi xwazim jî nikarim bi rêz bim ji ber kû di nerîna xwede dema li kurda û kurdîstanê di nerî nerîna vî nerînekê Kemalîst bû her çiqasî jî helbastê vî xweş bin ji ber nerina kû pê li kurda û kurdîstanê di nerî êz jê nexweşim,Nazim bi kêsayetîyekê sosyalîst û komînîst dihate naskirin kesê kû xwe weke şaxsîyetekî komînîst û sosyalîst bênê ziman û di wê kesayetîyêde kurdê kû bi sala di welatê xwede bindest dijîn nebînê birastî jî mirov di wê kû ji sosyalîstî û komînîstîya vî bi fikar bê û ez bifikarim jî ji ber kû vî di doza xwede tekoşina kemaliz mê dida ji ber kû sistema devleta Tirkîyê îro mirov nikarê bêjê kû di rastiya xwede hizmeta kemaliz mê jî dikê, mirov nikarê bêjê, Nazimê go jîrbûna mîroyê û birçîbûna afrîqa dîtîye, ji kurda bê agahîye an jî kurd nê ketine vê xwebatê kû Nazim van bibînê Nazim kurd di dîtin zor û zahmetîya ser van jî baş zanî bû lê çavê kû kemal piştî damezirandina cumhurîyetê kurd û kurdîstan Înkar kir, Nazim jî kurd didîtin lê mixabin Înkar dikirin nê dixwes Kurda bi bînê

Medenî Duran medeniduran47@hotmail.com

[biguherîne] Hevpeyvînek ligel serokê PENa-Kurd Dr. Zerdeşt Haco

Medeni Duran

medeniduran47@hotmail.com

Birêz Dr. Zerdeşt Haco di derbarê konferansa ku wê PENa Kurd di sala 2005an de li

Amedê li dar bixe, min ji bona "Navenda Nuçegihana Mezopotamya"(MHA) çend Pirs

amade kirine, ku ti bersiva wan bidî, ezê gelekî dilxweş bibim.....

Di 2005an de bi biryara PENa Navnetewî jî Komîteya Mafê Ziman û Wergerê ya PENa Navneteweyî, ya ku niha PENa Mekedoniyayê serkêshiya wê dike, wê konferanseke navneteweyî li Amedê were li dar xistin. Tu dikarî bi kurtî hinek agadariyan li ser vê konferansê bidî me, bo nimûne, ji kengî ve konferans tê amade kirin, kengî û li kû derê tê li dar xistin?

Bi xebata Navenda PENa Kurd û Navenda PENa Tirk, ya ku ev demeke li dar e, di kongireyê PENa avneteweyî yê îsal li Tromso/Norwêj de biryar bi navê PENa Navneteweyî hate girtin, ku di bin sîwana PENa Navneteweyî de û bi beshdarbûna UNESCO konferanseke navneteweyî di navbera Navenda PENa Kurd û Navenda PENa Tirk de were kirin. Ji bo bicihkirina vê mebestê komîteyeke taybetî ji aliyê PENa Navneteweyî ve hate hilbijartin. Weke serek ji vê komîteyê re sekretêrê berê yê PENa Navneteweyî, birêz Prof. Dr. Terry Carlbom hate hilbijartin. Serekê PENa Kurd û serekê PENa Tirk jî endamên vê komîteyê ne. Ev komîte û komîteya Mafê Ziman û wergerandinê ya PENa Navneteweyî, ya ku niha Navenda PENa Mekedoniyayê serekatiya wê dike, wê bi vê konferansê rabin. Cih û dema lidarxistina konferansê hatine bi nav kirin: Ewê li bajarê Amedê di rojên 20 – 25.03.2005an de be.

Ez bawer im, ku ev Konferans ya yekemîn e, ku PENa Navnetevî li Amedê bi

serkêşîya PENa Kurd li dar dixe ji bona vê jî giringiya wê çi ye û wê di vê konferansê de

behtirîn çi, an jî kîjan mijar derkevin pêş?

Giringiya vê konferansê di wê de ye, ku ev cara pêshî ye, ku nivîskarên Kurd û Tirk bi awayekî fermî li ser asta navneteweyî û li Amedê li hev dicivin. Bi ser ku heta niha li ser gotaran û xwediyên wan lihevhatineke dawî ne hatiye kirin, konferans di bin sernavê ???Pirrengiya Chandî“ de hatiye bi nav kirin.

Nivîskarên derveyî, yên ku beshdar bibin, wê kesên li ser qada navneteweyî nas bin. Nivîskarên Kurd û Tirk jî wê kesên di civakên xwe de nas bin. Dil heye, ku serekê Navenda PENa Navneteweyî û sekretêra gishtî ya Navenda PENa Navneteweyî li konferansê beshdar bibin.

Bername an jî naveroka konferansê hatiye hilbijartin. Beşdar gelo ji kîjan welatan

beşdar dibin, wê kîjan mijara bînin rojevê?

Her weke min li pêsh jî got, lihevhatineke dawî li ser gotarvan û goatran ne hatiye kirin, lê li bîra me ye, ku axaftin were ser hin mijarên weke, wekhevî û azadiya hemû zimanan, fermîkirina zimanê kurdî, di dewletekê de du zimanên sereke, dan û standina chandan bi hev re, têkiliyên wêjeya kurdî û tirkî, alfabêtkirina mezinan bi zimanê dayikê û hin mijarên din. Em li hêviya pêshniyarên endamên komîteya xwe ne. Bê goman bicihkirina van mijaran û wergirtina pêshniyarên din hê di rojevê de ne.

PENa Kurd û PENa Tirk wê tevde konferansê li dar xin bi giştî têkilîyên we bi PENa Tirk re

çawa ne, ew Konferans di vê mijarê de ji hêla têkilîyan ve yekemîn?

Di navbera e wêjevanên kurd û tirk de astengî û Pirskirêken ku hûn pêre rû bi rû dimînin hene? Hûn wan di navbera xwe de nîqaş an jî guftûgo dikin?

Belê rast e, ev cara pêshî ye, ku Navenda PENa Kurd û Navenda PENa tirk bi chalakiyeke weha radibin, em bi hêvî ne, ku ev yek bibe destpêka gelek hevdîtin û chalakiyên din. Ji sala 1997an ve em li piraniya kongireyên Navenda PENa Navneteweyî, yên ku her sal li welatekî dibin, amade dibin. Di her kongireyekê de em li ser rêya dialogê bûn û me dixwest, bi nûnerên Navenda PENa Tirk re rûnin û bi wan re biaxivin. Girtina vê helwest û berdewamkirina xebata me em gihandin vê konferansa dîrokî, ya ku wê di rojên Neweroza 2005an de li Amedê bibe.

Heta niha ti pirsgirêk di navbera wêjevanên kurd û yên tirk de derneketine, bervajî wê nûnerên bîroya Navenda PENa Kurd li Stenbolê, kekên Hesen Kaya, Dr. Felat Dilgesh û Salihê kevirbirî hewl didin, peywendiyên me bi nûnerên Navenda PENa Tirk re xuttir bikin. Peywendiyên kesayetî ji aliyê endamên komîteya me û ya wan ve jî peydebûne.

Hêjayî gotinê ye, ku nûnerên Navenda PENa Kurd wê li ser daxwaza herdû wezaretên rewshenbîrî pishtî konferansê Amedê yekser bi nûnerên PENa Navneteweyî ve herine bashurê Kurdistanê .

Birêz Dr. Haco weke ku em dizanin ji komîteya birêvebir ya Navenda PENa Kurd birêz Yonuis bahrem çû bû Amedê, li wê derê wî di derbarê vê konferansê de bi kê re hevdîtin pêk anîn?

Li gor biryara Komîteya Birêvebira Gishtî ya Navenda PENa Kurd kekê Ûnis Behram, weke nûnerê Navenda PENa Kurd û birêz Prof. Terry Carlbom chûne Amedê, da bi karên destpêkî rabin û konferansê amade bikin. Karên wan gelekî bi serketî bû. Wan dikarî bi kekê birêz Osman Baydemir, serekê sharedariya Amedê re rûnin û lihevhatinên pêshî protokol bikin. Di vî warî de bi taybetî kekê birêz Sedat Yurtdash arîkariyeke mezin da wan.

PENa Kurd, ya ku li Amedê, an jî Navenda PENa Kurd ya li Almanya vê konferansê li dar dixe?

Rê bide min, ez bi kurtî bêjim, ku li gor biryara kongireya 1999an ya Navenda PENa Kurd Komîteya Birêvebira Gishtî hewl dide li her parcheyekî Kurdistanê shaxekî Navenda PENa Kurd veke, chawa ku îro li bashur-rojavayê Kurdisanê vebûye.

Bi vê mebestê me xwest, em li Amedê jî shaxekî Navenda PENa Kurd vekin, belê mixabin hinek jihevtênegihishtin kete Navebera Komîteya Birêvebira Gishtî û kekê birêz Edîb Polat, yê ku damezirandina PENeke Kurdî dî hishkere kir, bêyî ku Navenda PENa Kurd û PENa Navneteweyî li ser vê yekê razî bin. Bi navê PENa Amedê hate ban kirin, bê ku ew PEN ji aliyê PENa Navneteweyî ve hati be wergirtin.

Êdî ji aliyê PENa Navneteweyî ve weha hate xuya kirin, ku hinek hene navê PENê li xwe dikin, bêyî ku destûra wan standi bin. Gava birêz Prof. Terry Carlbom, nûnerê PENa Navneteweyî li Amedê bû, wî di civînekê de hishkere kir, ku karekî weha qedexe ye û Navenda PENa Navneteweyî dikare mafên xwe yî zagonî bikar bêne.

Bi kurtî vê jihevtênegihishtina ku chê bû bû, ziyaneke mezin gihande tevgera me bi gishtî.

Bi komîteya ku pishtî kekê birêz Edîb Polat re hat, me karî em wê jihevtênegihishtinê ji nav xwe rakin û me bingehê xebateke bihevreyî daniye. Ango yek Navenda PENa Kurd heye, ew navenda PENa Kurdistanê ye û ew bi konferansê Amedê radibe.

Kesên ku li dijî vê konferansê di nav we de, an jî li derveyî we derketin çêbun, an na?

Bê goman ev konferansa ku me lidarxistina wê daye ber xwe, tim di nav endamên chlakên Navenda PENa Kurd de cihê gengeshî û rexneyên ber bi bashiyê ve ye, belê heta niha ne ji aliyê endamên me ve, ne jî ji derveyî Navenda PENa Kurd kesek li dij derneketiye. Em bi bawerî ne, ku emê bi arîkariya endam, hevl û hogirên xwe konferanske dîrokî û biseketî bi rê ve bibin.

birêz Dr. Zerdet Haco, ji bo Bersivdayîna Pirsan sipasiyên xwe rapê‏î we dikim......

VEGERE

©www.avestakurd.net 2001-2004

[biguherîne] Mirov dimirin, keda xwe li du xwe dihêlin.medeni duran

Mirov dimirin, keda xwe li du xwe dihêlin.

keda mirov li suna jîyanê dimî nê Ev rastî ji hêla

herkesî ve tê dizanîn. Girîngî ew e ku mirov pifltî temenekê xwe bikaribe ji xwe bipirse:

Ka min çi li du xwe danî? Tifltê ku jiyana mirov biwate dike jî ji xwe bersiva vê pirsê ye.

Di vê nivîsa xwe de dixwazim di derheqê nivîskar hêja Mehmûd Baksî de çend xalên ku bi wana jiyana me birumet buye bînim ziman.

Mehmûd Baksî nifflê dawî ya malbatek xwedî çanda medresî bu. Tevî zext û zordariyan, wî jî weke her zarokek Kurd perwerdeyiya xwe li dibistanên asîmîlasyonan kuta kir. Her wuha ew li van dibistanên asîmîlasîyonî bu xwedî pênûsek xurt û dewlemend. Di van dibistanande bu hosteyê nivîsa zimanê Tirkî û bidehan berhem wefland. Li gor gotina wî ew bilêdanê û bidarê zorê fêrî zimanê Tirkî buye.

Romana Baksî ya yekemîn ya bi navê “Mezra Botan” li Stembol weflîya. Nêzîk li dû weflanê roman tê qedexekirin û Baksî tê binçavkirin. Zordari û îflkenceyên giran tên serê wî. Di sala 1970 de berhema dûyemîn “ Doza fiadî Akkiliç” dîsa li Stembol diwefle. Lê ew jî para xwe ya qedexebûnê digire.

Baksî di kovarên Çepên Tirk de dinivîse. Ew jî weke her nivîskarekî Kurd para xwe ya sirgûnê digire. 25 ê sala tebaxa 1970 koçî Elmanîa dibe. Pifltî deh mehan li Elmanîa wê koçî Swedê ( heya dawîya temene xwe lê jiya) bibe.

Mehmûd Baksî heman jiyana xwe diyarî nivisandinê, nivisandina rastiya bûyeran kirî bu. “Li Tirkiye Pirsgirêka Kurd, Çûk birefên xwe re difirin, Rêwitiya Roma, Gundikê Dono, Karemêrekî Kurd, Biçavêk Kurdî Yilmaz Guney, Qatlîama Qamifllo” ji berhemên wî ne. Çend bend û nivîsên wî yên kurt bi Swedî, Tirkî û Kurdî wefliyan. Her wuha 22 salan di kûncikên rojnameyan de nivisî (Aftonblodet, Ozgur Politika). Çend berhemên wî wergerî zimanên cûrbecûr bun.

Roman a Baksî ya dawî bi navê “ Mala Eliyê Unis”wefliya.

Ev berhem bi alîkariya dostê wî , neha jî dostê min Salihê Kevirbirî, ji aliyê “Weflanên Perî” ve derket.

Mehmûd Baksî li hember, reflayi û neheqiyan herdem zîrek û bêtirs bu. Ew herdem pifltgir û mafdayê nivîsên xwe bu. Ew tu caran ji guftugo û rexneyan nereviya. Her wuha di pirtûka xwe ya bi navê “Qatlîama Qamifllo”de bêtirs û cesûr diçe ser rastîyan. Zordarî, cinawurî û genîtiyên faflîstan li ber çavan radixe. Ji bo vê yekê jî ew ramyarên genî û dijminî heya dawiya temenê wî dev jê neberdan.

Pêflnîyar û daxûyaniyên wî yên di derheqê Baybaflîn û têkiliyên biçetan re di pirtûka wî ya bi navê “Teyrê Baz” de civiya. Ev pirtûk di sala 1999 an de ji alîyê DGM ya Stembolê ve (bi idaeya dijderketina zagona Tirkan ya bi jimara 3713-8/1.2) hate qedexekirin. Ew doza ku li DGM ya Stembol jimara 5 an de hate lidarxistin. careke din rêya girtîgehê ji Baksî re vekir. Baksî 2 sal û 4 mehan hatê sizakirin.

Çîroka Baksî li vira bidawî nabe. Dijderketina çetan û têkiliyên wan, nîflandana nerazîbuna ji dewletê ewqas ne hêsan bu. Baksî wan xalan bafl dizanîbu. Her wuha tu carî xwe ji dijderketina nerastiyan neparast. Ragip Zarakolu di nivîsa xwe ya quncik bi navê “ Bila pirtûk neyên flewitandin”ya Ozgur politika de wuha qala zîrektîya Baksî dike: “Di hêla mafên mirovan de dewlet tebat nake tu ti ramanek, nivîsek an jî çalakiyek bibîne. Mirov birastî jî nikarin azad biramin. Heya neha gavên ku bi wateya pêflketina Demoqrasîyê hatine avêtîn jî vala ne û ne bibawerî ne û xapandinin. Ji ber ku hê jî ewqas pirtûk têne qedexekirin û ewqas nivîskar û ramyar têne sizakirin. Ev rewfl mixabin berdewam e. Her wuha pirtûkên Mehmûd Baksî Pêflkefliya yên qedexeyi dikin. Ji ber ku ew di nivîsên xwe de bal dikiflîne ser çetan û alîgirên wan, karên wanî refl û tarî, dewlemendîya wanî li ser piflta gel”.

Mehmûd Baksî çend kevirên giran ji cîh leqand. Ev yek jî nexweflî û diltengî dida hinekan. Wanên ku bibaweriya “watan, millet, sakarya” diqîrin. Wanên ku ciwanên besûc û masûm di fler de dahfî mirinê didan û li ser xwîna wan dewlemend dibun, hê jî dibin. Ew kes bi nivîsên Baksî zelal dibun û gel wan nas dikir. Mixabin li Tirkiye nivîsandina van buyeran gelek fîdakarî û zîrekî bi xwere tîne. Bêguman vê rastîyê kesekî weke Baksî nezanî bu. Ez ji rewfla doza wî ya dawî bêagahî mam, ji ber nikarîbum biflopînim. Azadiya ramyarî helbet bingeha herî girîng ya demokrasî û mafên mirova ye. Mixabin ev li Tirkiye nayê dîtin.

“Hêja Mehmûd Baksî,

Pir hêja ye ku te nivisand, pir hêja ye ku tu jiyayi. Ez dizanim ku tu çirayi ji me nugiyaniyan re. Tu yê herdem ronahiya pênûsa me bî. Ji me re tu hostayê nivîsê, yê hemdem î. Her wuha ez û yên dîn wekî te çend berhem bikarîbin li du xwe bihêlin, wê bextewarîyek pir mezîn be ji me re. Ez ê tim bi vê hêviyê bijîm”.

27.05.2004

Medenî Duran