Kyriacus Anconitanus de Picenicollibus

E Vicipaedia

Kyriacus Anconitanus de Picenicollibus^[1] (Italice: Ciriaco de' Pizzecolli ; Francogallice: Cyriaque ; Anglice: Cyriac of Ancona) (1391– 1452) fuit mercator, peregrinator, archaeologista, scriptor, et poeta Italicus, qui antiquitatis res collegit et descripsit. Accuratissimus renascentiae humanista qui antiquitatis reliquias per se observavit, nonnumquam habetur classicalis archaeologiae pater.

Multos annos navigavit mare Aegaeum et exploravit Italiam, Aegyptum, Dalmatiam, et Asiam Minorem (hodie Turciam). Verbis et picturis descriptiones monumentorum, templorum, statuarum, moeniorum, et aliarum reliquiarum singillatim fecit, quorum multi hodie non adsunt vel manent ruinae. Ad mille inscriptionum Latinarum Graecarumque in commentariis transcripsit. Praeterea diurna et epistolas quoque scripsit in quibus historias peregrinationum et mores vulgares narravit.

[recensere] Vita

Kyriacus Anconae natus est in familia mercatoria patricia die 31 Iulii 1391. Patre anno 1397 mortuo, tria naufragia et duo incursiones piratarum rationes familiares conturbabant ; mater autem, Masiella Selvatica, eum et Cincium Nicolosamque fratres diligenter nutrivit.

Anno 1400, Kyriacus Selvaticus avus eum in itinere per Italiam sustulit, primum ad Venetum, tum duodeviginti menses in regno Neapolitis. Anconam regressus, uno semestre a praeceptore privato educatus est et operibus Vergilianis studuit. Post paucos annos, mercatoriam familiae mensam Anconae administrabat.

Post tirocinium, factus est clericus in mercatoria familiae nave quae ad Cretam, Alexandriam, multas insulas Graecas, et situs antiquos Graecos in litore Ionico Asiae Minoris et Siciliae navigabat. Iuvenis electus est unus e sex veteribus (Italice: anziani) qui Anconam gubernabant, et senatu est praefectus etiamsi illo tempore erat sub aetate minima.

Ante annum tricensimum, administrabat vectigalia consilii quod Gabrielis Cardinalis Condulmer (qui postea factus est Papa Eugenius IV) commentum erat ut urbis portus antiquus renovatus esset. Medio in portu, camera commemorativa quam Traianus imperator erexerat Kyriaci amorem reliquiarum antiquitatis classicalis suscitavit ; deinde antiquitatibus et linguis studiendis se addixit.

Annis 1427–1431, Kyriacus actor familiae negotii commercialis inter portus in Mediterraneo oriente visitavit Damascum, Cyprum, Constantinopolim, Adrianopolim (vel Edirne, caput Europaeum Turcicum in Thracia), et Callipolim, ubi retardabat dum Romae suus Cardinalis Condulmer factus erat papa. Cyprum transiens rectore (Italice: podestà) absente, mense commoratus est ad urbem Famagustam gubernandam, dum iudicia secundum leges Romanas antiquas fecit. Anno 1436, apud Acropolim Athenis habitabat, ubi frontem occidentalem Parthenonis in commentariis pinxit.

Anno 1440, Kyriacus electus est unus e sex regulatorum (Italice: regolatori) ut renegotiarent foedus commerciale cum Ragusa (hodie Dubrovnik), urbe libera trans Adriaticum. Ille secretarius sultani Maomethis II Adrianopoliti vidit splendorem curiae Byzantinae et castigationem milium Graecorum qui anno 1431 capti erant dum Turci Thessalonicam expugnaverant. Ibi emit spolia—et re vera puellam, Epiroten, ut matri apparuisset. Multa documenta manuscriptaque quoque emit, et gemmas et nummos antiquos. Etiam in bibliothecis apud Athon montem quaesivit manuscripta antiqua.

Kyriacus Romae persuasit amicum papam Eugeniam ut concilium oecumenicalem convocaret ad ecclesias Romanam et Graecam reiungiendas et cruciatam proclamare ad Turcos e Thracia expellendos. Papa igitur concilium Ferrariae et Florentiae anno 1437 convocavit et cruciatam mense Ianuarii 1443 proclamavit.

Autumno 1447, Kyriacus situs antiquos visitavit in Messenia, Tainaron peninsula, et Laconia. Hieme 1447–1448, circa Spartam antiquam et praecipue Mistram, Byzantinum Moreae (Peloponnesi) caput, ubi gubernabat Constantinus, Moreae dominus, qui, fratre Ioanne imperatore VIII mox mortuo, Constantinopoliti coronaturus sit imperator (ultimus) Romanus. Vere 1448, Kyriacus Acrocorinthum visitavit. Autumno 1448, suum Carlum II Toccum, dominum Artae in Acarnania, in cauro Graeciae visitavit, qui infeliciter statim obiit.

Incipiente hieme anno 1448–1449, Kyriacus est Venetiae commoratus. Mense Iunii Ravennae habitabat, et mox Patavii, ubi inscriptionem Donatelli statuae equestris Gattamelatae composuit. Ferrariae in curia Leonelli Hestensis principis die 8 Iulii 1449, diptychum pinctoris Rugerii van der Weyden admiratus est:

"Rugerius in Bursella, post praeclarum illum Brugiensem picturae decus Ioannem, insignis nostri temporis pictor habetur, cuiusce nobilissimi artificis manu apud Ferariam VIII Iduum Quintilium die, Nicolai Quinti Papae Anno III: Leonellus Hestensis princeps illustris eximii operis tabellam nobis ostendit, primorum quoque parentum ac e suplicio humanati Iovis depositi pientissimo agalmate circum et plerumque virum mulierumque moestissime deploratum imaginibus, mirabili quidem et potius divina dicam quam humana arte depictam" (Bodnar 2003:364).

Mense Augusti 1449, Genuae petivit commeatum ut ad occidentem iter faceret, sed nescimus an, sicut nonnulli putant, Hispaniam vidit. Deinde carent documenta, sed solum manuscriptum dicit Kyriacum Cremonae mortuum esse anno 1452.

Honoris Kyriaci causa, cathedralis Anconae ecclesia est Sancto Cyriaco dedicata.

[recensere] Opera

Magnum Kyriaci opus, Antiquarum Rerum Commentaria, olim in sex voluminibus constitit, sed conflagratum est manuscriptum Pisauri anno 1514 in incendio in bibliotheca Alexandri Sforzae. Partes relictae de expeditionibus in Graecia annis 1435–1437 et in Peloponneso annis 1447–1448 narrant. Quoque perditum est manuscriptum de historia Anconitana, quod anno 1532 in incendio in urbis tabulario conflagratum est. Adsunt multae epistolae.

[recensere] Notae

↑ "He usually signed himself as Kyriacus Anconitanus de Picenicollibus (abbreviated to K.A.P.) or, occasionally in his later years, in Greek as Κυριακός ‘ο εξ 'Aγκωνος" (Bodnar 2003:xx).

[recensere] Fontes

Bodnar, Edward W. 1960. Cyriacus of Ancona and Athens. Bruxelles-Berchem: Matomus.

Bodnar, Edward W., et Charles Mitchell, eds. 1976. Cyriacus of Ancona’s Journeys in the Propontis and the Northern Aegean, 1444–1445. Philadelphia: American Philosophical Society. ISBN 0-87169-112-4.

Bodnar, Edward W., cum Clive Foss, eds. 2003. Cyriac of Ancona: Later Travels. I Tatti Renaissance Library, 10. Cantabrigia: Harvard University Press. ISBN 0-674-00758-1.

Colin, J. 1981. Cyriaque d'Ancône: le voyageur, le marchand, l'humaniste. Paris: Maloine. ISBN 2-224-00683-7.

Paci, Gianfranco, ed. 1998. Ciriaco d'Ancona e la cultura antiquaria dell'Umanesimo: Atti del convegno internazionale di studio, Ancona, 6–9 febbraio 1992. Reggio Emilia: Diabasis. ISBN 88-8103-031-4.