Sjerpenheuvel
Van Wikipedia
Dit artikel is gesjreve in 't Valkebergs. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel 't Valkebergs aan te hauwe of aan te gaeve welk anger dialek gebroek is.
Sjerpenheuvel (Nederlands: Scherpenheuvel) ies 'n deilgemeinte van Sjerpenheuvel-Zichem in de Belzje provincie Vlaams-Brabant. 't Liek aan de weeg van Diest nao Aarschot en haet 'n oppervlakte van 682 ha.
Sjerpenheuvel ies de meis bezochde baevaartplaats in Belsj. Me verièrt hie e klein beeldsje van Maria, dat wónderdadig zou zin. Volges de legende sjtóng in de Mieddelièwe op de tuup van 'ne heuvel bie Zichem en Diest 'n eik in kruusvörm. Aan die eik woort e Mariabeeldsje gehange, woa me dèks kaom bae. Op 'nen daag waor 't beeldsje, meugelik door de wind, van de boum aafgevalle. 'ne Herder dae diet zoog en 't beeldsje wol mètnumme, woort doe door 'n óngekènde krach aan de grónd genageld. Pas wie emes 't beeldsje van häöm aafnaom en 't truuk aan de eik hóng, koes de herder ziech weer bewaege.
't Oarsjprónkelik beeldsje aan de eik ies op e gegeve moment verdwene, umdat 't katholicisme in de baronie Diest ónder Willem van Oranje ónderdruk woort. In 1587 woort e nuuj beeld aan de eik gehange. Aan diet beeld woorte allerlei wónderbaarlike genezinge toegesjreve. De "sjerpen heuvel" woort e populair baevaartsoord.
In 1602 tummerde me 'n houte kapel bie de eik; dees woort twiè jaor later vervange door 'n sjteine. In 1607 woort door de aartshertoge Albrecht en Isabella opdrach gegeve veur 't boewe van 'n groater kèrk. Dees zou in 1627 gereid kómme. De kèrk woort óntworpe door Wenzel Cobergher in baroksjtiel. 't Ies 'n zeveheukige kèrk in centraalboew, mèt 'ne groate koepel, dae bekroand weurt door 'n lanteernsje. In 1922 woort de kèrk tot basiliek verheve.
Wie de basiliek woort ingewiejd goajde Isabella goud en juwele op de trappe van 't hoagaltaar, um aan te geve dat waereldse dinger neet 't hoagste waore. Me volg diet gebruuk nog ummer, door geld op de trappe van 't altaar te goaje, meistal muntgeld, aangezeen de traditie wilt dat 't te huère ies.
Sjerpenheuvel en de percessie denao vörme 't thema van 't satirisch, episch gediech De Percessie vaan Sjerpenheuvel (1848) van de Mestreechse dialekdiechter en sjriever Théodore Weustenraad.
