Schwarzwaldmädel
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
 |
Dialäkt: Schwäbisch |
Schwarzwaldmädel isch a Operette en drei Akt vom Leon Jessel. ’s Libretto hot dr August Neidhart gschrieba. D‘ Urauffierong isch am 25. Auguscht 1917 en Berlin gwäa.
Inhaltsverzeichnis |
[ändere] D‘ Persona vo dr Handlong send
- Dr Domkapellmoischtr Blasius Römer (Bariton)
- ‘s Hannele, sei Döchterle (Soubrette)
- ‘s Bärbale, em Domkapellmoischtr sei Haushaltshilf (Soubrette)
- Dr Wirt vom „Blaua Ochsa“ wo Jürgen hoißt (Bassbuffo)
- ‘s Lorle, ‘s Döchterle vom Wirt (jugendlicher Sopran)
- D‘ Malwine von Hainau, a jonga Adliga (Sopran)
- Dr Hans (Tenor)
- Dr Richard (Tenorbuffo)
- De alt Traudl (dui muaß et senga kenna, ‘s Schwätza langet)
- Dr Schmußheim, a Berliner mit’ra graußa Gosch (bei deam isch koi bestemmda Stemmlag vorgschrieba, er muaß halt a Komiker sei ond a bissle senga kenna)
- Musikanta, Bäuerenna ond Baura
[ändere] Fürs Orkeschtr braucht ma
zwoi Fleeda, zwoi Oboa, zwoi Klarinedda, zwoi Fagott, vier Hörner, zwoi Trombeda, drei Posauna, oi Harf, oi Tscheleschda ond zwoi Battria Streichr
[ändere] Handlong
[ändere] Ort ond Zeit
Dui Operette spielt em kleina Dorf „Sankt Christoph“ em wirdabergischa Toil vom Schwarzwald. Wer jetzt ofangt, em Atlas noch dera Gmoid zo suacha, wuud se net fenda, weil’s des Dorf iebrhaupt et geit. Als Zeit vo dr Handlong muaß mr dui nemma, wo des Werk uraufgführt worra isch, also so oms Johr 1915 rom.
[ändere] Erschtr Akt
Em Musikzemmer vom Domkapellmoischtr
D‘ Malwine von Hainau isch a mannstolls Weibsbild ond drzua no ganz saumäßig eifrsichtig. Ihr aktueller Schwarm isch dr Hans, abr weil se deam so furchtbar uf da Wecker ghot, losst’r se lenks liega, haut ab ond fährt mit seim Freind Richard en da Schwarzwald. Dia zwoi hoffet, deet a bissle Ruhe zo fenda, om da Stress vom Alltagsleaba abzoschittla. Se landet en deam Dorf Sankt Christoph. Obwohl des eigentlich a ganz kleinr o‘bedeidender Flecka isch, hot’r – ond des isch wirklich zom Stauna – a riesiga Domkirch. Abr so ebbas geit’s au bloß en dr Operette.
Wia dia zwoi en Sankt Christoph okommet, send deet d‘ Vorbereidonga zom Cäciliafescht em volla Gang. Obwohl dr Domkapellmoischtr dobei nadierlich ganz bsonders stark eigspannt ischt, vormiatet’r trotzdem no Zemmer an Gäscht. Er sitzt grad en seim Arbeitszemmr ond klempert a bissle uf seim Klavier rom, do klopft’s an dr Tür: Zwoi jonge Manna kommet rei ond saget, se seiet Wandermusikanta ond dätet gern bei ehm iebernachta. Dia zwoi send nadierlich dr Hans ond dr Richard, ond em Domkapellmoischtr kommt dui Abwechslong grad reacht. Er onterhält se mit deane zwoi jonge Manna ganz guat. Abr – schlag me ‘s Blechle – scho klopt’s wiedr an dr Tür, ond wer kommt jetzt? – D‘ Malwine. Dui hot nämlich rauskriagt, wo ihr Hans nohganga isch, ond hofft, se kennt an en deam scheena Schwarzwalddörfle omstemma. Bald wird’ra abr klar, dass sich d e r jetzt zo deam jonga Schwarzwaldmädle nohzoga fühlt, wo en deam Haus beschäftigt isch. Des macht’ra abr et viel aus, schliaßlech isch jo nomol a jonger Mo em Haus, wo se als Opfr ausgucka ko: Em Hans sei Freind Richard.
Schwärmerische Gedanka hot au dr Blasius Römer. Obwohl’r eigentlich scho an altr Krachr isch, hot’r sich ganz heimlich en sei jonga hibscha Haushaltshilf Bärbele verliabt. Er hot scho a baar mol vorghet, se zo froga, ob se sei Frau werda will, abr letzschtendlich hot’r sich doch et traut. ‘s Bärbele hot en zwar gern ond geit em emmer mol wiedr a Kissle uf da Backa, abr des isch meh so zo vorstanda, wia wenn a Töchterle ihrem Vaddr a Kissle geit.
[ändere] Zwoitr Akt
Em Hof vom „Blaua Ochsa“ am Dag vom Cäciliafescht
Noch em Feschtgottesdienscht geits a grauß Remmidemmi em Hof vom „Blaua Ochsa“. Dr ganz Flecka isch deet versammlet. D‘ Musikanta spielet auf, ‘s wuud viel danzt ond glacht ond manchmol au gstritta. Mitfeira duat au a Tourischt aus Berlin, der’s ganz wichtig hot. Er schmeißt grauße Reda ond fällt bei viele ganz o-a-gnehm uf.
Allmählich hot sich dui Nochricht romgsprocha, dr alte Römer dät heit seira Haushaltshilf an Heiratsotrag macha. De alt Traudl – a Weib, wo vo viele em Dorf gern ghänslt wird – goht uf da Domkapellmoischtr zua ond sait em ganz offa ens Gsicht, er soll bloß koi Dommheit macha. Abr do drübr ko dr alt Römer bloß lacha. ‘s verganget abr bloß a baar Menuta, ond scho bleibt em Domkapellmoischtr ‘s Lacha em Hals stecka, wia-nr sieht, dass „sei“ liabs Bärbele mit deam herglaufena „Wandermusikanta“ Hans rombussiert.
D‘ Musikanta bittet om Ruhe an saget, als nächschta Danz dät d‘ Cäcilia-Polka drokomma. Noch altr Sitte isch’s üblich, dass bei deam Tanz d‘ Weibsbildr bestemma däffat, mit weam se danza wellet. ‘s Bärbele entscheidet sich für da alta Römer. Abr bei deam isch’s mit dr Würde vo seim kirchlicha Amt et vereinbar, dass’r danzt. Er geit deshalb em Bärbele an Korb. Dees hänt au a bar jonge Burscha mitkriagt ond fanget o, ‘s Bärbele zo verspotta. Wia se noh no saget, se sei a Hex, hält’s dr Hans nemme aus. Er goht ganz wild uf oin vo deane Burscha zua. Domit wuud abr bloß a riesiga Schlägerei ausglöst, ond dr Wirt vom „Blaua Ochsa“ muaß sei ganza Kraft eisetza, om d‘ Ruhe wiedr einigermaßa herstella zo kenna.
[ändere] Drittr Akt
Drenna em Wirtshaus am Dag noch-em Cäciliafescht
Dr Schultes vo Sankt Christoph will obedengt rauskriaga, welcher Saukerle geschtern mit dera Schlägerei ogfanga hot. Abr älle seine Ostrengonga nützet nix. Er kriagt bloß mit, dass sich d‘ Malwine ond dr Richard verlobt hänt. Ond ‘s Bärbele kriagt a schleachda ond a guada Nochricht gleichzeitig: Se erfährt, dass ihr Vaddr gstorba isch ond ehra a grauß Vermöga henterlau hot. Als dees dr alte Römer hört, kommt’r endlich au zor Oisicht. Dät’r nämlich jetzt emmor no em Bärbele da Hof macha, no dät’s em ganza Dorf bloß hoißa, er wär a Mitgiftjägr. ‘s Bärbele sait ehm, se häb sich ganz arg en da Hans vorliabt ond dät mit ehm en d‘ Stadt ziaga. Des macht da Domkapellmoischtr ganz traurig ond er suacht Troscht en seira Kirchamusik.
[ändere] Ebbes zom Werk
‘s kommt emmer mol wiedr vor, dass Autora, wo koine Schwoba send, a Gschicht em Schwäbischa spiela lent, so wia do en dera Operette. Damit d‘ Handlong au echt wirkt, muaß Lokalkolorit her. Ond dees sieht so aus: De oiheimische Persona kriaget an ihrn Nama oifach a „le“ o‘ghengt. Handlet d‘ Gschicht em Schwarzwald, müasset d‘ Mädla bei ma Fescht an Bollahuat traga, au wenn so an Huat en Wirklechkeit bloß de Evangelische traga dent. Guat macht sich au emmer a Norddeitscher – do isch’s an Berliner -, wo a graußa Gosch hot ond sich beim Versuach, a baar Wertla schwäbisch zo schwätza, saumäßig blamiert.
[ändere] Ebbes zor Musik
‘s Beschde an dera Operette isch emmer no d‘ Musik. Dui hot Schwong, goht ens Bluet ond en Gedanka sengt mr mit. Zo de Höheponkt ghairet dia Melodia vo de Liadr
- Lockende Augen holder Sirenen leuchten uns tief ins Herz hinein
- Muss den die Lieb stets Tragödie sein?
- Mädle aus em schwarzen Wald, die sind nicht leicht zu habe, doch ein Schwabe hat die Gabe ...
- Erklingen zum Tanze die Geigen
[ändere] Verfilmong
Dui Operette isch 1950 ondr dr Regie vom Hans Deppe verfilmt worda. D‘ Hauptrolla hend d‘ Sonja Ziemann als Bärbele, dr Rudolf Prack als Hans, dr Paul Hörbiger als Domkapellmoischtr, d‘ Gretl Schörg als Malwine, d‘ Lucie Englisch als Lorle ond dr Ernst Waldow als komischer Berliner Fritz Bussmann (des isch der, wo en dr Operette „Schmußheim“ hoißt) gschpielt. D‘ Urauffierong vo deam Film isch am 7. Septembr 1950 en Stuegert gwäa. Der Film isch oiner vo de gröschte Leiwanderfolg en dr Nochkriagszeit gwäa ond hot a ganza Serie vo Hoimatfilm ausglöst.
[ändere] Vermarktong
Dr Riesaerfolg vo dera Operette hält bis heit noh oh. „Das Schwarzwaldmädel“ isch an Begriff em ganza deitscha Sprochroom. Deshalb isch’s au koi Wonder, dass des Mädle Eizug en d‘ Werbong gfonda hot: D‘ Rothaus-Brauerei loht ‘s Mädle – abr ohne Bollahuat – vo de Flaschaetiketta lacha, mit Bollahuat isch se uf dr Kirschwassersalami vo dr Metzgerei Winterhalder en Elzach abbildet ond für d‘ Breisgaumilch derf des Mädle au mit Bollahuat Werbong macha.
[ändere] Weblinks
| Wiktionary: Schwarzwaldmädel – Wortherkunft, Synonym und Übersetzige |
