Sinus Iridum
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
 |
Dialäkt: Markgräflerisch (Ebringe) |
Dr Sinus Iridum (alemannisch: Rägebogebucht, deilwiis fälschlich au Iridium gschriibe) isch e Usbuchtig vum Mare Imbrium, also ere Diefebeni vu unserem Mo. Er befindet sich bi 44° 06' Nord un 31° 30' West in dr Montes Jura (Jura-Gebirge) wo ihn vum Mare Frigoris (Chältimeer) trenne un die dur dr Ischlag im Sinus Iridum entstande sin. Dr Durmesser betrait 236 km. Igrahmt wird er im Weste dur s' Promontorium Heraclides (Kap Heraclides) und im Oste dur s' Promontorium Laplace (Kap Laplace).
Ufgrund vum fählende südliche Rand vum Ischlagskrater isch es zue Spekulatione chumme in wellere Reihefolgi bzw. in wellem Zämmehang säller mit em Mare Imbrium entstande isch. Ei These vum Nobelpriisträger un Chemiker Harold Clayton Urey in dr Middi vum 20. Johrhundert erchlärt die beide Strukture dodur, dass dr Sinus Iridum dr eigentlich Ischlagspunkt vum Asteroid gsi sei, säller aber im extrem schräge Winkel igschlage sei un dur e Explosion s'Mare Imbrium bildet häb.
Sälli These isch aber falsch. Dr Sinus Iridum isch nooch em Mare Imbrium entstande. Ime spätere Prozess sin aber beidi mit Basalte gfüllt worre. Dr fählend Südrand dürft aber igstürzt un aschliessend mit Basalte bedeckt worre si.
D'Benennig isch anno 1935 dur die IAU (Internationale Astronomische Union) erfolgt.
Im Fernglas isch dr Sinus Iridum bi zuenämmendem Mo als yber dr Terminator rusragende Boge z'erchännne, wenn säller grad dr östlich Rand vu dr Bucht erreicht het. Z'erst luege d'Gipfel vum Juragebirge im Sunneleecht uf, no s'ganz Juragebirge, un schließlich wanderet dr Terminator yber d'Bucht nyber.
Dr Artikel basiert uf ´ra freie Ibersetzung vum Artikel „Sinus Iridum“ us dr dytsche Wikipedia. E Lischte mit de dörtige Autore kasch dörte aluege
