Ulm

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy

Sälle Artikel beschrybt Ulm an dr Donau. Für anderi Bedytige lueg Ulm (Begriffsklärung).

Wabba	Kard
Basisdada
Bundesland:	Bada-Württaberg
Regierungsbezirk:	Tübinga
Regioh:	Donau-Illr
Landkroes:	Stadtkroes
Geografischa Lage:	48° 24' N, 09° 59' O
Höhe:	458 - 645 m ü. NN
Fläche:	118,69 km²
Eiwohnr:	120.574 (Septembr 2005)
Bevölkerongsdichte:	1.016 Eiwohnr je km²
Ausländradoel:	17,3 % (2003)
Poschdleidzahla:	89001 - 89081 (alt: 7900)
Vorwahla:	0731, 07304, 07305, 07346
Kfz-Kennzoecha:	UL
Gemeindeschlüssel:	08 4 21 000
UN/LOCODE:	DE ULM
NUTS-Code:	DE144 (Ulm, Stadtkreis)
Schdadtgliederong:	18 Schdadtdoel
Adress von dr Schdadtvrwaltong:	Marktplatz 1 89073 Ulm
Offiziella Website:	www.ulm.de
E-Mail-Adress:	stadt_ulm@ulm.de
Bolliddig
Obrbürgrmoeschdr:	Ivo Gönner (SPD)

Dialäkt: Schwäbisch

Blick auf Ulm vom Safranberg aus

[ändere] D'Schdadt ond d'Leid

Ulm isch a Schdadt an dr Dôna, wo a weng meh als hondrdzwanz'g dausad Eiwohnr hodd. D'Dôna isch en Ulm gleichzeidig au d'Grenz zwischa Bada-Württaberg ônd Boyra ônd drennt Ulm vo Nei-Ulm. Wenn abr a Ulmr von Ulm schwätzt nao moid R en dr Reagl Ulm ond Nei-Ulm zamma. Säll hodd hischdorische Grend. Nei-Ulm isch neamlich erschd nôch ônd nôch em 19. Jarhondrd endschdanda ônd bis 1810 hodd ällas was heid Nei-Ulm isch ônd no vl meh eh zôm Gebiead dr Freia Reichschdad Ulm g'herd. Drodzdeam ischs vr de maischde Ulmr an reachd großr Ôndrschiad obb ôinr an "reachdr" Ulmr ischd, also aus Ulm kommd, oddr aus Nei-Ulm; Selliche w'rdad vo de Ulmr als koine wrglichr Ulmr agsea, sondrn als Nei-Ulmr. D'Nei-Ulmr sead des allrdengs offd andrschd ônd sagad ofd oifach, se seiad Ulmr. En Ulm (ond Nei-Ulm) wird Schwäbisch gschwätzt. Des herd sich ogfähr so a, wia des dohanna g'schriaba isch.

[ändere] Was ma von Ulm kenna sott

Ulm isch bekannt fir's Ulmr Mynschdr, was mit seine 161,5 Metr d'hechschda Kirch von d'r Weld isch.

's Ulmr Mynschdr von Nord-Weschda aus gseah

'S Hechschde von dr Weld fr'd Ulmr isch abr's Schwörwochaende. Des fangt mit dr Lichterserenade am Samschdag ah. 'S oegendliche Feschd isch abr am Schwörmondag. Des isch fr elle Ulmrinna ond Ulmr a Feierdag. Dao v'rwandlad sich an oem Dag ('s isch ewl dr vorletschde Mondag em Juli) ganz Ulm in a Feschd. Z'erschd wed a Wenga gschwätzad: Dr Birgrmoeschdr häld d'traditionella Schwörrede en der er an Eid auf'd Schtadtvrfassong abloeschtad, auf da großa Schwörbrief aus am Johr 1397. Ond nao god ma zom Nabada, wo elle Leid (bsonders de Jonge) en dr Donau Schiffla bauad ond sich gegaseidig nass machad ond a Freid hend. (Ma duad d'Donau von dr Schdadt bes en'd Friedrichsau na bada, daoher kommt dr Name Nabada. ) Nao wed vor ellem am Donauufr ond em Fischrviertl gfeirad abr ao en elle Kneipa en Ulm. Älle vier Johr isch an de zwoi Sonndäg vor am Schwörmondag au no's traditionelle Fischrschtecha, 's nägschde isch des Johr.

'S Ulmr Zeld isch a großa Verahschdaldong en dr Ulmr Friedrichsau, bei der bekannde ond ohbekannde Künschdlr von ibrahl aus dr Weld zoegad was se kennad. Des god sechs Wocha ond fendt von Midde Mai bis Midde Juli schdadd. Dao geids Musig, Theadr, Kabarett, guads Essa ond nedde Leid.

Ebbes Neis isch 's Indrnationale Donaufeschd, bei dem Leid von elle Donauländr zamma mid de Ulmr am Donauufr von Ulm (ond nadierlich Nei-Ulm) feirad ond a Freid hend. Dao geids schene handwergliche Sacha, guada Wei, guads Essa von elle Donauländr, Musig, nedde Leid ond weoß dr Geir, was 's ed elles no geid. S'lohnd sich mal na zom ganga. Des ganze, ond no vill meh ka ma au auf dr hochdeitscha Seite von Ulm lesa.

Dann gibds do no dui Martin-Luder-Kirch im Weschta dr Altstadt. Do wird manchmol au alemannisch ond schwäbisch mit de Leit gschwätzt, wenn em Advend d'Albaländisch Weihnacht gfeiert wird.

[ändere] Geografisches

Ulm isch eigliedrt en 18 Schtadtdoel: Ulm-Mitte, -Böfingen, -Donaustetten, -Donautal, -Eggingen, -Einsingen, -Ermingen, -Eselsberg, -Gögglingen, -Grimmelfingen, -Jungingen, -Lehr, -Mähringen, -Oststadt, -Söflingen (mit Harthausen), -Unterweiler, -Weststadt und -Wiblingen.

Zom Alb-Donau-Kroes (am Württabergischa Kroes von Ulm) g'herad ao no die kloenere Flegga Langenau, Laichna, Illerkirchberg, Illerrieden, Staig, Hüttisheim, Erbach (Donau), Blaubeira, Blaustoi, Dornstadt und Beimerstetten.

[ändere] Andre wichtige Ulmr Leid und Feirdäg

A bekanndr Ulmr isch dr Albert Einstein. Da Schneidr von Ulm kennt ma ao. A andrer wichtigr Feirdag en Ulm isch dr glompige Doschteg, welchr en dr Faschingszeit gfeirad wed.

[ändere] A baar nützliche Links...

• Offiziella Website zum Indrnationala Donaufeschd in Ulm ond Nei-Ulm
• Offiziella Website zum Ulmr Zeld
• Kategorie „Ulm“ im Open Directory Project
• Offiziella Indrnetpräsenz dr Schdadt
• Tourismus in Ulm ond Nei-Ulm (offiziella Seite)
• Schdadtjubiläum 1150 Jahre Ulm (2004)
• Frag den Spatz (mit Stadtasichta und Panorama)
• Deserteurdenkmal

   

Dr Artikel „Ulm“ isch leider no ziimle kurz! Wenn du aber meh zu dem Thema weisch, schrib's eifach dezue und mach us dem Schtumpe en ebbas umfangriichere Artikel.