Chubo
De Biquipedia
O chubo, Ixubo u chugo ye un instrumento de fusta que, meyant una trabiesa mantién chuntos dos animals de tiro, como machos u güeis, con l'obchetibo d'aprobeitar a suya fuerza en fainas como aladrar a tierra, estibar os carros u altros quefers an que sía menester.
Os bocables chubo/ixubo bienen dreitament d'o latín "iugum", que ye una palabra tipicament referida como de radizes indoeuropeyas que tamién amanix en o sanscrito como "yug" que sinnifica "Unión". Chugo ye a suya forma baixo montañesa, talment influyita per o castellán "yugo".
[editar] Emplego y formas diferents
.jpg/200px-Bueyes_(carahue).jpg)
Os chubos emplegatos con equinos u bobinos son diferents. Istas diferenzias se deben á la forma anatomica de cada espezie, an cale aprobeitar es puntos d'aplome d'o cuello o d'es cuartos debanters ta fer a trazión.
Es bobinos, de normal güeis, per l'anatomía més estreita d'es suyos cuartos debanters, y o feito que gosan lebar o cuello més abaixato que no pas es machos, amenistan que ta estibar de l'aladro cuan son puestos en chunta, porten l'ixubo ligato ta os suyos cuernos, en cuenta d'estar posato dreitament á l'alto d'a collera como se fa con as mulas.
En o caso d'as mulas y d'altros equinos, a posizión d'o suyo cuello ye més alto y per l'amplaria d'es suyos güembros ye prou més fazil enchascar l'ixubo contra d'es cuartos debanters de l'animal, de normal fendo serbir una collera que estando més blanda que no a matiera de l'instrumento deixa que l'animal no se faiga mal en fer esfuerzos.
[editar] Simbolochía
En muitas luengas latinas, a palabra chubo s'emplega metaforicament ta desinnar ixas situazions en as cualas una o més personas se troban obligadas ta fer bella cosa, u que son pribatas d'a libertat de dezisión.
En o contexto istorico d'a Baixa Edat Meya, es Reis Catolicos empregoron o chubo y un faixo de flechas como siñal reyal, sinnificando o chubo a potenzia agricola d'a Corona de Castiella mientres que as flechas simbolizaban o poder melitar d'Aragón. Ixe mesmo siñal estió adotato per a Falange Española en o sieglo XX, con altras intenzions.
