Disko gogor
Wikipedia(e)tik
Disko gogorra (ingelesez hard disk, HD edo HDD akronimoekin laburtu ohi dena) ordenagailu baten informazio iraunkorra gordetzen duen gailua da. Disko gogorrek datu kopurua handiak gordetzeko gaitasuna izaten dute eta azkarrak dira datuak bilatu, ezabatu eta idazterakoan.
Orokorrean disko gogorrak, magnetiko digital grabazio sistema erabiltzen du. Disko hauetan, karkasa berrenean, zentrokide plater pila bat aurkituko dugu. Plater hauek biraka hasten direnean, abiadura handia lortzen dute. Plater hauetan zehar inpultso magnetikoak irakurri edo idazteaz arduratzen diren buruak aurkitzen dira. Estandar ezberdinak daude ordenagailua disko gogorrarekin komunikatzeko garaian. Erabilienak Integrated Drive Electronics (IDE),SCSI, eta SATA dira, azken hau 2004ean estandarizatua.
Lantegitik ateratzen den bezala, disko gogorra ezin da sistema eragile batengatik erabilia izan. Lehenik mahai baxuko formatu bat eta partizio bat edo gehiago definitu beharra daude eta gero gure sistemak uler dezakeen formatu bat eman behar zaio.
Solido egoerazkoak bezala deituriko mota desberdinetako diskoak ere existitzen dira informazioa biltegiratzeko erdieroalezko memoria erabiltzen dituztenak. Disko mota hauen erabilera konputagailu oso onentzat mugatzen zen orokorrean, bere prezio altuagatik, nahiz eta gaur egun merkatuan aurkitu daitezke kapazitate baxuko (64 GB arte) unitate ekonomikoagoak ordenagailu pertsonalen erabilerarako. Horrela, pista cachea solido egoerazko memoria bat da, memoria RAM mota, solido egoerazko gogor baten barruan.
Eduki-taula |
[aldatu] Egitura fisikoa
Disko gogor baten barruan plater ugari daude (2 eta 4 artean), hauek disko kontzentrikoak dira eta denek batera egiten dute bira. Burua (irakurri eta idazteko gailua) denak batera, kanpora edo barrura mugitzen diren eta bertikalki lerrokatuta dauden beso multzo bat da. Plater hauen puntan irakurketa/idazketa buruak daude, buruaren mugimenduari esker diskoaren kanpoko eta barruko aldeak irakurri ditzakeenak.
Plater bakoitzak bi aurpegi ditu, eta beharrezkoa da irakurketa/idazketa buru bat aurpegi bakoitzarentzat (ez da buru bat plater bakoitzeko, buru bat aurpegi bakoitzeko baizik). Zilindro-Buru-Sektore eskema begiratzen bada, hasiera batean 4 beso ikusten dira, bat plater bakoitzarentzat. Errealitatean, beso bakoitza bikoitza da, eta 2 buru ditu: bat plateraren goiko aurpegia irakurtzeko eta bestea behekoa irakurtzeko. Orduan, 4 plater irakurtzeko 8 buru daude. Irakurketa/Idazketa buruek ez dute inoiz diskoa ukitzen, ordez oso gertu pasatzen dira (3 nanometro arte). Baten batek ukitzera iristen bada, diskoan eragozpenak sortuko lituzke, plateren abiadura handia dela eta (7.200 rpm, 120 km/h ertzean).
[aldatu] Bideraketa
Kontzeptu desberdinak daude diskoko eremuak adierazteko:
- Platera: Disko gogorraren barruan dauden disko bakoitza.
- Aurpegia: Platereko alde bakoitza.
- Burua: Buru zenbakia. Aurpegiaren zenbakia ematea bezala da, aurpegi bakoitzeko buru bat dago eta.
- Pista: Aurpegi baten barruko zirkunferentzia. 0 pista kanpoko ertzean dago.
- Zilindroa:Pista desberdinen multzoa. bertikalki lerrokatuta dauden zirkunferentzia guztiak dira (bat aurpegi bakoitzeko).
- Sektorea:Pista bateko zati bakoitza. Sektorearen tamaina ez da finkoa, gaur egungo estandarra 512 byte izanik.
Lehenengo erabili zen bideraketa sistema CHS (zilindro-buru-sektore), hiru balio hauekin diskoaren edozein datu koka daitekeelako. Aurrerago sistema errazago bat sortu zen: LBA (blokeen bideraketa logikoa), disko osoa sektoreetan banatzean eta bakoitzari zenbaki bat ezartzean datza. Hau da gaur egun erabiltzen dena.
[aldatu] Egitura logikoa
Disko barruan aurkitzen dira:
- Master Boot Record (abio sektorea), partizio taula daukana.
- Partizioak, fitxategi sistema kolokatu ahal izateko beharrezkoak.
[aldatu] Funtzionamendu mekanikoa
Disko gogor batek du:
- Datuak gordetzen diren platerak,
- Irakurketa/Idazketa burua,
- Platerak bira arazten dituen motorra,
- Burua mugitzen duen elektroimana,
- Kontroleko zirkuitu elektronikoa, du: ordenagailuarekin interfazea, cache memoria,
- Hezetasuna ekiditeko poltsatxo lehorgarria (silizezko gela),
- Zikintasunetik babesten duen Caxa eta
- Torlojuak, gehienetan bereziak.
[aldatu] Disko gogor baten ezaugarriak
Kontutan hartu behar diren disko gogorraren ezaugarriak dira:
- Bataz besteko atzipen denbora: Nahi den zilindroan orratza jartzeko behar den bataz besteko denbora.
- Bilaketarako bataz besteko denbora: Orratzak periferiatik disko gogorraren erdira joateko behar duen denboraren erdia.
- Latentzia: Diskoak bira erdia emateko behar duen denbora, atzipen denboraren bataz bestekoaren berdina. Behin disko gogorreko orratza diskoko zilindroan jarrita, datua buru azpian kokatu arte birak eman behar ditu; hau gertatzeko behar den denbora, bataz beste, diskoak bira erdia emateko behar duen denbora; honengatik latentzia biraketa abiaduraren desberdina da, baina gutxi gora behera honen proportzionala da.
- Atzipen denbora maximoa: Nahi den zilindroan orratza jartzeko behar den gehienezko denbora. Bataz besteko atzipen denboraren bikoitza da.
- Pistaz pistako denbora: Uneko pistatik hurrengora saltatzeko denbora.
- Transferentzia tasa: Ordenagailura informazioa transferitu daitekeen denbora.
- Pistako cachea: Pista cachea solido egoerako memoria bat da, RAM mota, solido egoerako gogor baten barruan. Solido egoerakoak bezala deituriko mota desberdinetako diskoak informazioa biltegiratzeko erdieroalezko memoria erabiltzen dituzte. Disko mota hauen erabilera superkonputagailuetara mugatzen da, bere prezio altuagatik.
- Interfazea: Ordenagailua eta disko gogorraren arteko komunikazio bidea. IDE/ATA, SCSI, SATA, USB edo Firewire izan daiteke.
- ·Errotazio abiadura: Rpm kopurua.
[aldatu] Fabrikatzaileak
- Western Digital
- Maxtor
- Samsung
- Hitachi
- Fujitsu
- Quantum
- Toshiba
- Seagate
- Zac
