Johannes Kepler
Wikipedia(e)tik
Johannes Kepler (Weil der Stadt 1571 abenduaren 27 - Ratisbona, 1630 azaroaren 15) alemaniar matematikari eta astronomoa zen, planeten mugimenduaren legeak garatu zituen.
Württemburgoko Weil der Stadt-ko hirian jaio zen, Erromatar Germaniar Imperioan. Bere senitarteak luthertarrak izanik, Ausgburgoko Konfesiokoak, atsekabe anitz izan zituen. Mutil gaixotia eta familia txirokoa izan zen. Hala ere, bere adimen dohaitsuak beka bat lortu zion Tübingen-go unibertsitatean, apaiz luthertarra bilakatzeko. Han Kopernikoren ideiak ezagutu zituen. Gero, 1594an, Austriako Graz hirian matematikazko klaseak eman zituen. Han ere, "Mysterium Cosmographicum" idatzi zuen, Kopernikoren ideien alde.
Kontraerreforma zela kausa Pragara joan behar izan zuen. Han Tycho Brahe danimarkar astrologo ospetsua ezagutu zuen, eta hura zendu zenean, zeukan lanpostua, matematikari inperiala, hartu zuen. Tycho Braheren datuak erabiliz, Marte planateren orbita elipse bat zela eriden zuen. 1609an "Astronomia Nova" argitaratu zuen, aurkikuntza berriekin, orain Keplerren planeten mugimenduei buruzko lehenengo bi arauak deritzenak.
1612an luthertarrak Pragatik bota zituzten, beraz Kepler Linzera joan zen. Bere emaztea eta bere bi seme-alaba zendu zitzaizkion, baina berriro ezkondu zen. Hala ere, bere bizitza osoan zehar arazo pertsonalak eta ekonomikoak izan zituen. Beste bi alaba gazte hil zitzaizkion eta Württembergera itzuli behar izan zuen bere ama sorginkeria epaiketa batez libratzearren.
1619an "Harmonias Mundi" argitaratu zuen liburuan hirugarren lege bat ezarri zuen. Askotan lekuz aldatu izan arren zazpi aleko "Ephitome Astronomiae" argitaratu zuen, 1621an. Hau bere lanarik garrantzitsuena izan zen eta teoria heliozentrikoa bere osotasunean eztabaidatu zuen. Tycho Braheren "Rudolphine tables" osatzen ere ihardun zuen, planeten posizioak iraganean eta etorkizunean ezartzeko. Horretarak hobetu zituen logaritmoak erabili behar izan zituen.
Kepler Regensburg-en hil zen 1630an, Sagandik, bere bizilekutik zorra bat kobratzera zihoala. Hogeita hamar urtetako gudan bere hilobia suntsitu zuten.
