Donnchadha Ó Máille
Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Polaiteoir Éireannach, Aire Rialtais agus Teachta Dála ab ea Donnchadha Ó Máille (Eanáir 1921-10 Márta 1968). Ba bhall de pháirtí Fhianna Fáil é.
Clár ábhair |
[athraigh] Óige
Rugadh i gCathair Luimnigh é sa bhlian 1921, díreach nuair a fógraíodh sos-chomhraic le linn Chogadh Saoirse na hÉireann. Ba dhlíodóirí iad a mhuintir ach ní raibh spéis ar leith ag éinne díobh i bpolaitíocht náisiúnach na linne.
Chuaigh sé ar mheánscoil Íosánach Choláiste an Chorráin sa chathair agus d’fhreastal sé ar Choláiste Ollscoile na Gaillimhe ina dhiaidh sin. Bronnadh an chéim innealtóireachta BE air sa bhliain 1943.
[athraigh] Comhairleoir agus Cúlbhínseoir
D’fhill sé ar Luimneach, ag obair mar innealtóir ann agus toghadh mar chomhairleoir cathrach é. D’fhreastail sé bliain amháin mar Mhéara na cathrach, an tríú deartháir as an gclann céanna a tháinig san oifig sin, sular thoghadh mar Theachta Dála i nDáilcheanntair Luimneach Thoir sa bhliain 1954 i gcomharba Domhnaill de Búrca a bhí tar éis éirí as Dáil Éireann.
Ba chúl-bhinsoir an fhreasúra ar dtús é, cul-bhinseoir rialtais i ndiaidh a ath-thoghacháin i 1957 agus fuair sé a chéad phost Stáit nuair a cheapadh mar Rúnaí Pairliminte an Aire Airgeadais Shéamuis Uí Riain é sa bhliain 1961.
[athraigh] Aire Rialtais
Ghnóthaigh Ó Máille vóta abhal-mór in Ollthoghachán 1965 agus, ós rud é go raibh glún nua ag teacht i réim i bhFianna Fáil ag an am ná raibh baint díreach acu le Cogadh na Saoirse, cheap an Taoiseach Seán Lemass mar Aire Sláinte é sa rialtas nua. Nuair a lean Seán Ó Loinsigh Lemass mar Thaoiseach sa bhliain dár gcionn, aistríodh Ó Máille go dti an Roinn Oideachais.
B’fhear bríomhar i gconaí é agus ní raibh aon foighne riamh aige leis an agallamh. Laistigh de dhá bhliain, thug sé isteach mean-scolaíocht saor in aisce do chách, bhunaigh sé na hinstitiúid teicneolaíochta sa tríú leibhéal agus na scoileanna cuimsithigh sa dara leibhéal agus thosnaigh sé an córas iompar scoile. Ba réabhlóid bun go barr é i gcóras oideachais na hÉireann ach tháinig na h-athruithe i bhfeidhm d’ainneoin naimhdeas na Roinne Airgidis agus dílsithe an sean-chórais.
[athraigh] Bás
Duine beoga a bhí ann agus thaitn go mór leis an saol tapaidh. Is cuid de bhéaliodeas polaitíochta na hÉireann éachtanna Uí Mháille, Cathail Uí hEochaidh agus Bhriain Uí Luineacháin le linn blianta na 1960í. Ach bhuail taom croí go tobann air agus déag sé ina chathair dhúchais ar an 10 Márta 1968 agus é gan ach 46 bhliain d’aois.
Lean a nia Deasún Ó Máille é mar TD Luimneach Thoir nuair a bhuaigh sé an fo-thoghachán agus is garneacht dó Fiona Ní Mháille, TD an Pháirtí Daonlathaigh Dhún Laoghaire. Is aisteoir stáitse agus scannán é a mhac Darach Ó Máille.
