Michał Frencel
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije
Michał Frencel (tež: Brancel) (* w februaru 1628 w Běčicach pola Hodźija; † 29. septembra 1706 w Budestecach) bě farar, rěčespytnik a sobuzałožer hornjoserbskeje spisowneje rěče.
Wón narodźi so jako syn wjesneho sudnika a šosarja. Wuchodźiwši wjerchowsku šulu w Mišnju (1643-1649) poda so na studij teologije do Lipska a Wytparka (Wittenberg). 1651 dósta prěnje farske město w Kózłach. Po jědnaće lětach přesydli so 1662 ze swójbu do Budestec, hdźež dźěłaše potom hač do swojeje smjerće.
Frencel płaći jako załožer hornjoserbskeje spisowneje rěče. Ze swojimi přełožkami (Sćeni swj. Mateja a Marka 1670, Mały Katechizm 1693, Kniha psalmow 1703, Nowy Zakoń 1706) kaž tež originalnymi twórbami (Budestečanska dupa 1688, list ruskemu carjej 1697, wšelake basnje) je wuwiće hornjoserbšćiny bytostnje wowliwował. Jako prěni zawjedźe diakritiske znamješka po čěskim přikładźe. Njezamó wšak swój naćisk serbskeho prawopisa přesadźić a so jeho pozdźišo zaso wzda.
Jako prěni (znaty) Serb wuzna so Frencel k zhromadnosći słowjanskich narodow, štož njezwurazni jenož w lisće ruskemu carjej z lěta 1697, ale tež w předsłowach k swojim spisam.
[wobdźěłać] Přikłady z tekstow
1670 Mat 2,1 Hdyż ſo pak Jeſus béſche narodżil w Bethlehemi żidowskeje (zemé) w cżaſu Kralá Herodeſa / hlai / tuż pſchinhdżechu Mudri wot ſchadżaná ſlonca do Jeruzalema.
1706 Mat 2,1 DYż ßo pak JEſus bieſche narodżil we Bethlehem żidowſkej ſemi wtym cżaßu krala Herodaſſa / lai tuż pſchindżechu cżi Mudri wot ranja do Jeruſalem.
1688 Budestečanska dupa Schtosch nastupa ton Wuschitk aby tu Moc teje Krcżenicy / wucżcżimy swoie dżjcżi a cżelladż s Katechisma tak: Krcżenica cżini a prschineſſe Wodawani hrjchow / wumoſche wod smercże a Cżerta / a_dawa (nic ieno polubi) wecżnu sboschnoscż
1693 Rom1,22 Mewſchi ßo ſa Mudrych ßu woni blaſni ſcżineni.
1697 List carjej Ja waſchei Kcarskej Majeſtecżi poniſchne pſchipowedam, ſo my Nimcy a Serba tude we Sachſonskej teſch mamy tu Japoſchtolsku Luthersku wjru, a wucżbu: proßym was pokorne, Wy chcyli tu te na ſerbsku recż wottemne pſchelożone ſwjate Knihi wottemne ſnadu wſacż a ſobu do Moſcowitiskej pſchinecż, tak ſo by waſchi podano widżili, ſo we naſchem Sachſonskem Churfürſtcżin wi ta prawa Apoſtoliska Lutherska wjra a wucżba ſjawne budże wucżena a pridowana.
1703 Psalm 10,4 Besbożny je tak hordy a niwny / ſo ſ-nikim nerodżi / wſchitke jeho myßle ßu / ſo nima Boha.
