Málmur
Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Málmur er, samkvæmt efnafræði, frumefni sem að myndar auðveldlega jónir (katjónir) og hefur málmtengi. Málmar eru einn af þremur flokkum frumefna ef flokkað eru eftir jónunar- og bindieiginleikum þeirra, ásamt málmungum og málmleysingjum. Í lotukerfinu er skálína, sem að dregin er frá bóri til pólons, það sem að skilur á milli málma og málmleysingja. Frumefni á þessari línu eru málmungar, stundum kallaðir hálfmálmar; frumefni neðar til vinstri eru málmar; frumefni ofar til hægri eru málmleysingjar.
Málmleysingjar eru algengari í náttúrinni en málmar þrátt fyrir að málmar séu aðaluppistaðan í lotukerfinu. Sumir vel þekktir málmar eru ál, blý, gull, járn, kopar, silfur, sink, títan og úran.
Fjölgervingar málma eiga það til að vera gljándi, þjálir, sveigjanlegir og góðir leiðarar á meðan málmleysingjar eru yfirleitt stökkir (fyrir málmleysingja í föstu formi), skortir gljáa og eru einangrarar.
[breyta] Efnislegir eiginleikar
Málmar hafa ákveðna efnislega eiginleika: þeir eru yfirleitt gljándi (þeir „ljóma“), hafa háann eðlismassa, eru sveigjanlegir og þjálir, hafa yfileitt hátt bræðslumark, eru yfirleitt harðir og leiða rafmagn og hita vel.
Þessir eiginleikar eru aðallega vegna þess að atómið hefur aðeins laust tak á ystu rafeindum (gildisrafeindum) sínum; að þessum sökum mynda gildisrafeindirnar eins konar „sjó“ í kringum málmjónin. Flestir málmar eru efnafræðilega stöðugir, fyrir utan alkalímálma og jarðalkalímálma, sem að finnast lengst til vinstri í lotukerfinu.
[breyta] Málmblöndur
Málmblanda er blanda með málmkennda eiginleika sem að innihalda að minnsta kosti eitt málmfrumefni. Dæmi um málmblöndur eru stál (járn og kolefni), brass (kopar og sink), látún (kopar og tin), harðál (ál og kopar). Málmblöndur sérstaklega hannaðar fyrir kröfuharðar aðstæður, eins og til dæmis þotuhreyfla, geta innihaldið meira en tíu frumefni.
