Dhialek Kedhu
Saka Wikipédia, Ènsiklopédhi Bébas ing basa Jawa / Saking Wikipédia, Bauwarna Mardika mawi basa Jawi
Dhialek Kedu dituturke ing tlatah Kedu kasebar wiwit Kebumen iring wetan: Prembun, Purworejo, lan khususe Temanggung.
Dhialek iki terkenal karo cara omonge sing khas, amarga patemon antarane dialek "bandek" (Yogya-Solo) lan dialek "ngapak" Banyumasan. Tembung-tembunge isih nganggo dialek ngapak ananging tuturane (pronounciation) rada bandek. Contone:
- nyong : aku
- gandhul : kates
- mberuh :(embuh ora weruh), embuh
- krongsi : kursi (Temanggung)
- petek poteh sekele koneng numpak dhugar gejedud-jedud = (dialek Prembun) sing karepe: pitik putih sikile kuning ditumapake dhokar kejedhod.
Kecap pangenter: eeee, oooo, lha kok, ehalah, ha- inggih, asring dianggo tuturan basa-basi masyarakat Temanggung yen lagi ngobrol. Iki nandhakake yen wong Temanggung pancen ndhemenakake yen diajak ngobrol.
Wonosobo uga mlebu dialek Kedu. Omongane wong Wonosobo kuwi omongane mbedani karo daerah liane. Nanging mirip karo omongane wong Purworejo lan Temanggung. Pengucapan huruf 'a' nang mburi kadang diucapke 'a' kadang 'o'. Ana nang daerah pelosok Wonosobo huruf 'a' malah diucapke 'e' kaya kata 'e' nang basa Indonesiane 'pergi'. Contone: kata "gula" bisa diucapke gula, gulo, utawa gule.
Nek Wonosobo bagian kulon, omongane meh pada karo omongane wong Banjarnegara. Omongane ngapak-ngapak. Ya pancen lumrah, panggonane bae jejeran. Sebenere nang Wonosobo iki ya logat lan dialeke akeh sing beda. Tapi ya ora beda adoh lah. Kadang beda kecamatan, beda logate. Malah sak kecamatan bae kadang ya logate wis beda.
[sunting] Daftar conto
Iki contone kata-kata lan omongane:
- 1. Kampil = bantal,
- 2. Arip = ngantuk,
- 3. Nggere? = masa sih?,
- 4. Kiki = entes wae, nembe mawon,
- 5. Iwak = ulam,
- 6. Unjar = iwak,
- 7. Unjar bandung = ikan mas,
- 8. Unjar tawes = ikan tawes,
- 9. Iwak sapi = daging sapi,
- 10. Rese = iwak asin,
- 11. Semek = sarapan,
- 12. Senthong = kamar,
- 13. Kremun = grimis sing cilik mbanget,
- 14. Cuthang = sikil (kata sing kasar),
- 15. Pathak = sirah (kata sing kasar mbanget),
- 16. Gigal = tibo (marang barang liane manungsa),
- 17. Duwite nyong gigal nang ndalan = Duwitku tibo ning dalan,
- 18. Gulung = tibo (marang manungsa),
- 19. Ana wong gulung sekang wit krambil wingi sore = Ana wong tibo saka wit klopo wingi sore,
- 20. Nana = ora ana,
- 21. Longan = kolong,
- 22. Deke = koe,
- 23. Rika = koe (karo wong sing luwih tua),
- 24. Ngudung = nesu,
- 25. Mlanjar = nginep nang omahe wong,
- 26. Mbadug = madang (kasar),
- 27. Andhak? = masa sih?,
- 28. Eram = mbanget,
- 29. Enak eram = enak mbanget,
- 30. Ugur, gur = mung,
- 31. Ugur siji = mung siji,
- 32. Nggedhebus = kakean omong tapi ora ana isine,
- 33. Pan = arep,
- 34. Gapan, arepan = arep,
- 35. Nyong pan mangan = aku arep mangan,
- 36. Mlopos = nakal lan angkuh/sombong,
- 37. Bengel = sirahe mumet,
- 38. Lawange dijemblang = lawange dibuka,
- 39. Mie ongklok = manganan khas Wonosobo sing isine mie, sayuran, lan kuahe kentel,
- 40. Mie ongklok encen rasane enak eram, mulane deke kala-kala lunga Wonosobo ya? = Mie ongklok rasane pancen enak banget, mulakno kowe kala-kala menyang Wonosobo ya?,
- 41. Dieng = tempat wisata Pegunungan Dieng, ana ning Wonosobo bagian lor. Akeh obyek wisata ning Dieng, ana telaga warna, candi pendawa lima, kawah sikidang, curug, lan lia-liane,
- 42. Tempe kemul = tempe sing dikemuli tepung terus digoreng,
- 43. Aja reang bae = ojo berisik/rame wae,
- 44. Yang-yangan = pacaran,
- 45. Yange = pacare,
- 46. Pecicilan = usil wae kakean polah,
- 47. Encot = pidhak,
- 48. Diencot = dipidhak,
- 49. Kencot = kepidhak,
- 50. Keprige/prige kabare? = piye kabare?,
- 51. Wetenge nyong kencot = wetengku kepidhak (perutku terinjak),
- 52. Dhalu = mateng banget (marang buah2an),
- 53. Gemadung = setengah mateng (marang buah2an),
- 54. Iringan = latar/halaman omah,
- 55. Gathel!/celek gathel! = omong kosong!/ngapusi!,
- 56. Ngicik = onani,
- 57. Mendhem = keracunan,
- 58. Mendhem = kerasukan setan/roh,
- 59. Tempe kabul = tempe gembus,
- 60. Mbelek lancung = kotoran pitik sing encer,
- 61. Kemadoan = benalu,
- 62. Lawe = umah/sarang laba2,
- 63. Majir = mandul (marang kewan),
- 64. Sikah!/sika'!/celes!/celeng! = sialan!/kurang ajar!/keparat!,
- 65. Celeng = babi hutan,
- 66. Ngglendengi = ngrasani,
- 67. Kokoh = kuah,
- 68. Budhin = singkong,
- 69. Tela = tela rambat,
- 70. Aceh = rambutan,
- 71. Bung = rebung,
- 72. Kerek = sisir,
- 73. Kerekan = sisiran,
- 74. Lampor = mahluk halus sing nyulik wong,
- 75. Ora sranta = (Indonesia = tidak tahan karena ingin melakukan sesuatu),
- 76. Blumbang = panggonan/kolam sing nggo ngingu iwak,
- 77. Njundil = kaget nganti awake gemeteran/njumbul,
- 78. Men = ben,
- 79. ya men lah = yo wis ben,
- 80. Ngguyu kepingkel-pingkel = ngguyu ngakak ngasi wetenge lara,
- 81. Ndais! = syukurin!,
- 82. Lambar = piring cilik/cawek,
- 83. Cawik = cebok,
- 84. Kasut = kaos kaki,
- 85. Ndulug = nggawani kayu gelondongan saka alas,
- 86. Kenthir = edan,
- 87. Wedang bubuk = wedang kopi,
- 88. Laki = (Indonesia = bersetubuh),
- 89. Turuk = (Indonesia = kemaluan wanita),
- 90. Liun/lenga liun = minyak tanah,
- 91. Gas = bensin,
- 92. Kemerki/kemreki = tuma pitik,
- 93. Kaki = mbah kakung,
- 94. Nini = mbah istri,
- 95. Peli = (Indonesia = kemaluan pria),
- 96. Curek = nanah sing metu saka kuping,
- 97. Kepecirit = kepising mergo mencret,
- 98. Dam = bendungan,
- 99. Kokosan = sejenis duku sing rasane kecut banget,
- 100. Ndawak = wong/bocah sing bandel, sing polahe/kelakuane usil/nakal/ugal2an,
- 101. Klalen = lali,
- 102. Lentreh = mlanding sing isih nom sing durung metu wijine (petai cina muda),
- 103. Keblacut/kebacut = dadi kulina,
- 104. Batir = kanca,
- 105. Dibatiri = dikancani,
- 106. Paha = ora opo-opo. (Huruf 'h' diwaca kaya huruf hijaiyah sing urutan ke enem),
- 107. Kayangkene paha lah = kaya kene ora opo-opo lah,
- 108. Kambi = karo,
- 109. Saking = banget,
- 110. Bocah kae saking nakale = Bocah kuwi nakal banget,
- 111. Luthung = lumayan. (Biasane marang barang sing cacahe sithik),
- 112. Eh, kae nang wit igin ana turahan duku. Luthung ah. = Eh, iku ning wit isih ono turahan duku. Lumayan ah.,
- 113. Janjane, jane = sebenere,
- 114. Neng = tapi,
- 115. Mengene = lunga kene,
- 116. Mengana = lunga kana,
- 117. Meng = lunga, menyang,
- 118. Meh = arep,
- 119. Nyong meh lunga ngalas = aku arep menyang alas,
- 120. Lanjung = awake ora imbang arep tibo,
- 121. Alueng = Luwih apik, luwih becik,
- 122. Nyong alueng modar bae, ketimbang urip ora ana gunane = aku luwih becik mati wae, ketimbang urip ora ana gunane,
- 123. Belik = panggonan sing digunaake kanggo adus lan ngumbahi, biasane nang cedak karo kali utawa tuk,
- 124. Kalete nyong mau diwasuh nggo rinso karo yange nyong = Celana dalamku mau dikumbah nganggo rinso karo pacarku,
- 125. Diwasuh = dicuci, dikumbah. 'Diwasuh' kata dasare yaiku masuh. Masuhi= ngumbahi, nyuci,
- 126. "Godong dondong rong tong digotong garong bencong sing ompong. Anjutan garonge mangslup umah gedong lewat senthong keton bokonge wong wadon serong sing agi njentong". Tong=drum, bencong=banci, anjutan=terus, mangslup=mlebu, umah gedong=omah sing apik, senthong=kamar, keton=ketok, agi=lagi.,
- 127. Endug inthug digudug njeblug = Endog entog digodog njeblog (telur mentok direbus meletus),
- 128. Empere, mbokan = mboan (mungkin),
- 129. Jambal = gado, Dijambal = digado,
- 130. Bebeh = ogah, wegah,
- 131. Batir = kanca, Dibatiri = dikancani, Batire = kancane,
- 132. Mungguh = nggaya, sok.
- 133. Kemul = selimut (blanket).
- 134. Mulane = mulakno,
- 135. Gage = cepet-cepet,
- 136. Mbeleng = dekandani ora manut,
- 137. Gelis = cepet,
- 138. Nder! = cepet!,
- 139. Udu = dudu,
- 140. Luru = golek, golet,
- 141. Maen, maer = apik,
- 142. Jidor = ben,
- 143. Entong = enteng = entok = entek,
- 144. Bonjrot = rugi, bangkrut,
- 145. Dibenahi = disimpen,
- 146. Agi = lagi,
- 147. Disengi = dijak, diajak,
- 148. Dijeki = dijak, diajak,
- 149. Oleh = intuk,
- 150. Jenes = kotor,
- 151. Diomei, domei = diseneni,
- 152. Gujih = cerewet,
- 153. Jidor = ben,
- 154. Melas = mesake,
- 155. Diwehi, diwenehi = dikei,
- 156. Diwehna, diwenehna = dikekke, dikekno,
- 157. Weh-wehan = pemberian,
- 158. Mung-mungan = barang siji-sijine,
- 159. Angger = nek,
- 160. Labuh = mulai,
- 161. Gak = arep,
- 162. Nyong gak mangan ndingin = aku arep mangan disik,
- 163. Enyong, nyong = aku,
- 164. Encen = pancen,
- 165. Awang-awangen = wegah, ogah,
- 166. Nglomboi, nglomboni = ngakali, ngapusi,
- 167. Seneng = tresno.
- Balik ing : Basa Jawa
