ისტორია
ვიკიპედიიდან
ისტორია არის მეცნიერება რომელიც შეისწავლის წარსულს. მისი შესწავლის ძირითადი საგანია:
- ბუნების, საზოგადოების, ცივილიზაციის, სახელმწიფოს, სხვა ობიექტების, მოვლენების განვითარების პროცესი;
- საზოგადოებრივ მეცნიერებათა კომპლექსი (ისტორიული მეცნიერებები), რომელიც შეისწავლის კაცობრიობის განვლილ გზას, წარსულს მისი მთელი მრავალფეროვნებით და კონკრეტულობით.
ფაქტების და პროცესების გამოკვლევა წარმოებს ისტორიული წყაროების საფუძველზე, რომლებსაც შეისწავლიან წყაროთმცოდნეობა და სხვა დამხმარე ისტორიული დისციპლინები.
სექციების სია |
[რედაქტირება] ეტიმოლოგია
ტერმინი ისტორია (ιστορία, historia ) ბერძნული წარმოშობისაა და ნიშნავს მონათხრობს წარსულის შესახებ.
[რედაქტირება] ისტორიულ მეცნიერებათა სისტემა
- ისტორიის დარგები
- არქეოლოგია - გენეალოგია - დიპლომატიკა - ეთნოგრაფია - ეპიგრაფიკა -ვექსილოლოგია - ნუმიზმატიკა - პალეოგრაფია - საარქივო საქმე - სფრაგისტიკა - ქრონოლოგია - წყაროთმცოდნეობა - ჰერალდიკა
- მეცნიერებათაშორისი დისციპლინები
- ისტორიული გეოგრაფია - ისტორიული გეოლოგია
[რედაქტირება] ისტორიული მეცნიერების ისტორია
თვითონ ისტორიული მეცნიერება არის ისტორიოგრაფიის შესწავლის საგანი. ამ დისციპლინის ტერმინოლოგიით ისტორია არის მხოლოდ ის, რაც დოკუმენტურად დასტურდება. ამგვარად, ისტორიული მეცნიერება იწყება იმ დროიდან, როცა გამოჩნდა წერილობითი ინფორმაცია.
პირველი მონუმენტური შრომა, რომელშიც აღწერილია კონკრეტული ისტორიული მოვლენები, კერძოდ, ბერძნულ-სპარსული ომები, და მისი თანადროული ქვეყნები და ხალხები (აქემენიდთა იმპერია, ეგვიპტე, სკვითები), ეკუთვნის ბერძენი ისტორიკოსის ჰეროდოტეს კალამს. ამ ნაწარმოებს ერქვა ”ისტორია”, რაც ძველბერძნულად ”აღმოჩენას, გამოკვლევას” ნიშნავს. ამ დამსახურების გამო ციცერონმა ჰეროდოტეს ”ისტორიის მამა” უწოდა.
იხილეთ აგრეთვე: ისტორიოგრაფია
[რედაქტირება] ისტორიის საერთო ცნებები და ტერმინები
- ისტორიული დროის აღრიცხვა
- ახალი წელთაღრიცხვა – ეპოქა – ერა – კალენდარი – პერიოდი – საუკუნე – ძველი წელთაღრიცხვა – წელთაღრიცხვა – ქორონიკონი – ხანა
- ისტორიული წყაროები
- ანალები – მატიანე – ქრონიკა – ხელნაწერი
- საზოგადოებრივი ფორმაციები
- თემური წყობილება – მონათმფლობელობა – ფეოდალიზმი – კაპიტალიზმი – სოციალიზმი – კომუნიზმი
- სახელმწიფო და საზოგადოება
- არმია - აჯანყება - ბრძოლა - დინასტია - ეთნოსი - ზავი - იმპერია - ლაშქარი - ნასახლარი - ნაქალაქარი - ნეკროპოლი - ოკუპაცია - ომი - სამეფო - სამთავრო - სასახლე - სახელმწიფო - ტომთა კავშირი - ტომი - ცივილიზაცია - ხალხი - ხარკი
- ტიტულები და თანამდებობები
- ამირა - აზნაური - ბარონი - გრაფი - ვეზირი - თავადი - იმამი - იმპერატორი - ლორდი - მეფე - პრინცი - რაჯა - სულთანი - ფაშა - შაჰი - ხალიფა - ჰერცოგი - ცარი
[რედაქტირება] გამოჩენილი ისტორიკოსები
- ალ-ბირუნი – ბაქრაძე, დიმიტრი - გაბაშვილი, ვალერიან - თაყაიშვილი, ექვთიმე - თუკიდიდე – ინგოროყვა, პავლე - კაკაბაძე, სარგის - ლეონტი მროველი – ტიტუს ლივიუსი – მაკიაველი, ნიკოლო – მესხია, შოთა - მონტესკიე, შარლ ლუი – პლუტარქე – პროკოპი კესარიელი – ჟორდანია, თედო - ტაციტუსი– ტოინბი, არნოლდ – ყაუხჩიშვილი, სიმონ - წერეთელი, ალექსანდრე - წერეთელი, მიხეილ - ჯავახიშვილი, ივანე – ჯანაშია, სიმონ – ჰეკატეოს მილეტელი – ჰეროდოტე
იხ. სრული ნუსხა.
[რედაქტირება] ისტორიული დაწესებულებები
- ისტორიის ინსტიტუტი
- ისტორიული არქივი
- ისტორიული მუზეუმი
- ისტორიული სკოლა
- საისტორიო საზოგადოება
[რედაქტირება] ისტორიების კლასიფიკაცია
ისტორიული ხასიათის ინფორმაციას, მისი უზარმაზარი მოცულობის გამო, ყოფენ მრავალი ასპექტის მიხედვით, როგორებიცაა: რეგიონები და ქვეყნები, კულტურები და ხალხები, მეცნიერების და ტექნოლოგიების დარგები, ქრონოლოგია და თემატიკა და სხვა. შესაბამისად, არსებობს მრავალი სხვადასხვა კლასიფიკაცია, რომლის ერთ-ერთი ნიმუშიც აქ არის წარმოდგენილი.
- საერთო კლასიფიკაცია
- უნივერსალური ისტორია - საზოგადოების ისტორია - ეკონომიკის ისტორია - მეცნიერების ისტორია - ტექნოლოგიის ისტორია - კულტურის ისტორია - ხელოვნების ისტორია - რელიგიის ისტორია – სამხედრო ისტორია
....
- ქრონოლოგიური კლასიფიკაცია
-
- პრეისტორია - ძვ. წ. 3500 წლამდე
- პროტოისტორია - ძვ. წ. 1000 წლამდე
- ანტიკური ხანის ისტორია - 476 წლამდე
- შუა საუკუნეების ისტორია - 476 - 1492 წლები
- ახალი ისტორია - 1492 - 1789
- უახლესი ისტორია - 1789 - 1945
- თანამედროვე ისტორია - 1945 - დღემდე
....
- რეგიონული კლასიფიკაცია
- ავსტრალიის ისტორია - აზიის ისტორია - ამერიკის ისტორია - აფრიკის ისტორია - ევროპის ისტორია - სამხრეთ ამერიკის ისტორია - ჩრდილოეთ ამერიკის ისტორია
....
- სუბრეგიონული კლასიფიკაცია
- არაბული სამყაროს ისტორია - ბალკანეთის ისტორია - კავკასიის ისტორია
....
- ნაციონალური კლასიფიკაცია
- აშშ-ს ისტორია - ბიზანტიის ისტორია - ირანის ისტორია - ოსმალეთის იმპერიის ისტორია - რომის იმპერიის ისტორია - საფრანგეთის ისტორია - საქართველოს ისტორია - სსრ კავშირის ისტორია - ძველი ეგვიპტის ისტორია - ინგლისის ისტორია
....
- ეთნოკულტურული კლასიფიკაცია
- ამერიკანისტიკა - არმენოლოგია - ასირიოლოგია - გერმანისტიკა - ებრაისტიკა - ელინისტიკა - თურქოლოგია - ინდოლოგია - ირანისტიკა - რუსისტიკა - სინოლოგია - სკანდინავისტიკა - სლავისტიკა - ქართველოლოგია - ხეთოლოგია
....
- დარგობრივი კლასიფიკაცია
- არქიტექტურის ისტორია - ასტრონომიის ისტორია - ბიოლოგიის ისტორია - გეოგრაფიის ისტორია - მუსიკის ისტორია - მხატვრობის ისტორია - პედაგოგიკის ისტორია - სპორტის ისტორია - ფილოსოფიის ისტორია - ქიმიის ისტორია
....
- თემატური კლასიფიკაცია
- ქართული ემიგრაციის ისტორია - ამერიკის კოლონიზაციის ისტორია - გეოგრაფიულ აღმოჩენათა ისტორია - კალენდრის ისტორია - მე-2 მსოფლიო ომის ისტორია - რენესანსის ისტორია - საფრანგეთის რევოლუციების ისტორია
....
[რედაქტირება] ქართული რესურსები ინტერნეტში
 |
ეს დაუსრულებელი სტატიაა ისტორიის შესახებ. თქვენ შეგიძლიათ დაეხმაროთ ვიკიპედიას და შეავსოთ იგი. |
