უახლესი პერიოდის რუსეთ-კავკასიის ომები
ვიკიპედიიდან
 |
ვიკიპედიის ხარისხის სტანდარტების დასაკმაყოფილებლად, ამ სტატიას ან სექციას ვიკიფიცირება სჭირდება. გთხოვთ, დაგვეხმაროთ მის გაუმჯობესებაში შესაბამისი შიდა ბმულების მითითებით. ამოიღეთ ეს თარგი სტატიის გამართვის შემდეგ. |
ფართომასშტაბოვანი, ხანგრძლივი, შენიღბული ცხელი და ცივი ომების სერიის ნაწილი, რომელიც საბჭოთა იმპერიამ გამართა მისი რღვევის ეტაპზე, ხოლო შემდგომ განაგრძო რუსეთის ფედერაციამ ახლადშექმნილი დამოუკიდებელი სახელმწიფოების წინააღმდეგ (როგორც კავკასიის რეგიონში, ასევე ბალტიისპირეთში, მოლდავეთში და შუა აზიაში).
რუსეთ-კავკასიის ომები პირველ რიგში და განსაკუთრებით მიმართულია დემოკრატიული ეროვნულ-განმათავისუფლებელი და აგრეთვე ნაციონალურ-განმათავისუფლებელი მოძრაობების წინააღმდეგ და მიზნად ისახავს მათს მოსპობა-განადგურებას (რაც აწყობს აგრეთვე დასავლეთის გლობალისტურ წრეება). იხ.: განსხვავება ეროვნულ და ნაციონალურ მოძრაობებს შორის.
საბჭოთა იმპერიისა და შემდგომ რუსეთის ყოფილ საბჭოთა კოლონიებზე გავლენის ძირითადად სამხედრო ძალის გამოყენებთ შენარჩუნებისათვის გეოპოლიტიკური მასშტაბის ბრძოლა დაგეგმილი იყო საბჭოთა მმართველი კლასის მიერ და მისი აქტიური გამოყენება დაიწყო „პერესტროიკის“ დასკვნით ფაზაში შესვლისთანავე (1989-1991).
უახლესი პერიოდის რუსეთ-კავკასიის ომებში რუსეთი განსაკუთრებით ფართოდ იყენებს პრო-რუსულ „სეპარატისტულ ძალებს“, რამაც რუსეთის გეგმით უნდა შენიღბოს რუსეთის როლი და მონაწილეობა ამ ომით გაჩაღებულ კონფლიქტებში.
რუსეთ-კავკასიის ომები შეიცავს როგორც მასშტაბოვან საბრძოლო მოქმედებებს ანუ „ცხელ ომებს“ (სამაჩაბლო, აფხაზეთი, მთიანი ყარაბაღი, ჩეჩნეთი, ინგუშეთი), ასევე - ფართომასშტაბოვან ეკონომიკურ, იდეოლოგიურ ომებს ანუ „ცივ ომებს“. რუსეთ-კავკასიის ომებში პირველ რიგში გამოიყენება ამ რეგიონის ახალ დამოუკიდებელ ქვეშნებში განლაგებულ რუსულ სამხედრო ბაზებში დისლოცირებული რუსეთის არმია - სწორედ ამიტომ იყო, რომ ზ.გამსახურდიას ეროვნულმა ხელისუფლებამ რუსეთის საქართველოში განლაგებულ სამხედრო ძალას „საოკუპაციო არმიის“ სტატუსი მიანიჭა.
რუსეთ-კავკასიის ომების განსაკუთრებულ ნიშნად იქცა დაპირისპირებულ ახალგანთავისუფლებული სახელმწიფოების წინააღმდეგ შინაგანი პრორუსული ძალების მიერ შეიარაღებული სახელმწიფო გადატრიალებების მოწყობა, რომელთა მთავარი მამოძრავებელი ძალა ყოფილი საბჭოთა ნომენკლატურა გახდა - მაგ.: საქართველოში (1991 წლის ოქტომბრისა და 1991-1992 წლების პუტჩები), აზერბაიჯანში (1992 წლის პუტჩი), ჩეჩნეთში (1991-1994 წლების 5 პუტჩი).
სამხედრო ძალის გამოყენებისა და მასობრივი სისხლისღვრის პირველი შემთხვევა და ამდენად რუსეთ-კავკასიის ომების დასაწყისი გახდა 1989 წლის 9 აპრილს თბილისში ეროვნული მოძრაობის მიერ მოწყობილი დამოუკიდებლობის მოთხოვნების მქონე მშვიდობიანი მიტინგის სისხლიანი დარბევა. შემდგომ, იგივე განმეორდა ბაქოშიც (აგრთვე ლიტვაში, ვილნიუსში).
რუსეთ-კავკასიის ომები მოიცავს რუსეთ-საქართველოს ომს (სამაჩაბლოს, აფხაზეთის, აფხაზეთის სვანეთის კონფლიქტები), რუსეთ-ჩეჩნეთის ომს (ორი ომი), რუსეთ-ინგუშეთის ომს (პრიგოროდნი ოლქის კონფლიქტი), რუსეთ-აზერაბაიჯანის ომს (მთიანი ყარაბაღის კონფლიქტი).
რუსეთ-კავკასიის ომების შედეგად რუსეთის მიერ ფაქტობრივ ოკუპაციაში მოექცა აფხაზეთი და სამაჩაბლო (ცხინვალის რეგიონი), მთიანი ყარაბაღი, ჩეჩნეთი - ისევე, როგორც გაგაუზია და დნესტრისპირეთი მოლდავეთში. ოკუპაციები ყველგან შენიღბულია „რუსეთის არმიის სამშვიდობო ოპერაციებით“.
რუსეთ-კავკასიის ომები, მათი მიზნები და რუსეთის გეოპოლიტიკური მისწრაფებები მათი დაწყებისთანავე მხილებული იყო ზ.გამსახურდიას საქართველოს ეროვნული ხელისუფლებისა და ჯ.დუდაევის ჩეჩნეთის რესპუბლიკა იჩქერიის ხელისუფლების მიერ.
[რედაქტირება] ლიტერატურა
[რედაქტირება] ამონარიდები
By Owen Matthews, Newsweek International
Yet here, too, not only did Yeltsin support Lukashenka, but he also sponsored separatist wars in Abkhazia, Transdnistr, South Ossetia and Nagorno-Karabakh— specifically to punish breakaway republics for disloyalty to Moscow. Newsweek International
(სტატია დამუშავების პროცესშია)
--ბპგ 08:35, 26 აგვისტო 2005 (UTC)
