Balindeyên li Kurdistanê

Ji Wîkîpediya

Balinde, çivîk, çûk an teyr li gelek cinsên cuda cuda tên parvekirin. Di salên 1964-65an de çûknasê (ornîtolog) elmanî yê bi navê H. Kumerloeve li herêmên Wan û Hekariyê (Bakurê Kurdistanê) 219 cure komar kirin. Eve çend ji balindeyên Kurdistanê ne:

Tabloya Naverokê 1 Balindeyên qazan (Anseriformes) 1.1 Famîleya werdek, qaz û quyan (Anatidae) 2 Balindeyên mirîşkan (Galliformes) 2.1 Famîleya qerqewilan (Phasianidae) 2.2 Famîleya mirîşkên beyaban (Tetraonidae) 3 Balindeyên Gaviiformes 4 Balindeyên soneyên binavik an sonebinavikan (Podicipediformes) 5 Balindeyên bahozê (Procellariiformes) 6 Balindeyên pelîkanan (Pelicaniformes) 6.1 Famîleya pelîkanan (Pelecanidae) 6.2 Famîleya kerseleyan (Phalacrocoracidae) 7 Balindeyên balaban, legleg û keçelan (Ciconiiformes) 7.1 Famîleya masîgiran (Ardeidae) 7.2 Famîleya leglegan (Ciconiidae) 7.3 Famîleya keçelan (Threskiornithidae) 8 Balindeyên flemîngoyan (Phoenicopteriformes) 8.1 Famîleya flemîngoyan (Phoenicopteridae) 9 Balindeyên dirende yên rojê (Falconiformes) 9.1 Famîleya başok, eylo û şahînan (Accipitridae) 9.2 Famîleya eyloyên masîgir (Pandionidae) 9.3 Famîleya bazan (Falconidae) 10 Balindeyên quling û betan (Gruiformes) 10.1 Famîleya Rallidae 10.2 Famîleya qulingan (Gruidae) 10.3 Famîleya betan (Otididae) 11 Balindeyên peravê (Charadriiformes) 11.1 Famîleya Haematopodidae 11.2 Famîleya Recurvirostridae 11.3 Famîleya Burhinidae 11.4 Famîleya Glareolidae 11.5 Famîleya tîtirwaskan (?) (Charadriidae) 11.6 Famîleya Scolopacidae 11.7 Famîleya peleçemkan (Laridae) 11.8 Famîleya Sternidae 11.9 Famîleya ravgiran (Stercorariidae) 12 Balindeyên ketî an mirîşkên çolê (Pteroclidiformes) 13 Balindeyên kevokan (Columbiformes) 13.1 Famîleya kevokan 14 Balindeyên tûtiyan (Psittaciformes) 14.1 Famîleya tûtiyan (Psittacidae) 15 Balindeyên pepûkan (Cuculiformes) 15.1 Famîleya pepûkan (Cuculidae) 16 Balindeyên dirende yên şevê (Strigiformes) 16.1 Famîleya kund û bûman (Strigidae) 16.2 Famîleya kundên binefamîleyên Tytonidae û Phodilinae 16.2.1 Binefamîleya Tytonidae 17 Balindeyên şivanxapînokan (Caprimulgiformes) 17.1 Famîleya şivanxapînokan (Caprimulgidae) 18 Balindeyên ebabîlan (Apodiformes) 18.1 Famîleya vîzvîzik an ebabîlan (Apodidae) 19 Balindeyên masîgir, şalûl, qelaşînk û diksilêmanan (Coraciiformes) 19.1 Famîleya Alcedinidae 19.2 Famîleya Halcyonidae 19.3 Famîleya şalûlan (Meropidae) 19.4 Famîleya Coraciidae 19.5 Famîleya diksilêmanan (Upupidae) 20 Balindeyên darkutikan (Piciformes) 20.1 Famîleya kutkutokan (Picidae) 21 Balindeyên wîçwîçok an wîtwîtok (Passeriformes) 21.1 Famîleya Fringillidae 21.2 Famîleya Emberizidae 21.3 Famîleya zerdêleyan (Oriolidae) 21.4 Famîleya qirikan (Corvidae) 21.5 Famîleya çûkreşan (Sturnidae) 21.6 Famîleya tûkan (Certhiidae) 21.7 Famîleya Tichodramadidae 21.8 Famîleya beytikan (Passeridae) 21.9 Famîleya fîsqegulan (Paridae) 21.10 Famîleya bidûvikdirêjan (Aegithalidae) 21.11 Famîleya Troglodytidae 21.12 Famîleya Sittidae 21.13 Famîleya kîrkotan (Laniidae) 21.14 Famîleya Remizidae 21.15 Famîleya fîsqegulên bisimbêl (Paradoxornithidae) 21.16 Famîleya torxeyan (Alaudidae) 21.17 Famîleya hechecikan (Hirundinidae) 21.18 Famîleya qûnhejhejokan (Motacillidae) 21.19 Famîleya bilbilên Pycnonotidae 21.20 Famîleya Bombycillidae 21.21 Famîleya Hypocoliidae 21.22 Famîleya mirîşkên avê yên reş (Cinclidae) 21.23 Famîleya bilbilên Prunellidae 21.24 Famîleya boqijeyan (Turdidae) 21.25 Famîleya çivîkên şeytanok (Sylviidae) 21.26 Famîleya mêşgiran (Muscicapidae) 21.27 Famîleya Cisticolidae 21.28 Famîleya Regulidae 22 Çend balindeyên ku li navên xwe yên zanistî digerin (2008) 23 Çavkanî

[biguherîne] Balindeyên qazan (Anseriformes)

[biguherîne] Famîleya werdek, qaz û quyan (Anatidae)

• • Qû, qaza îraqî an qubeqaz (Cygnus olor)
  • Qaz (Anser, Branta, Alopochen)
  • Sî (Anser, Branta)
  • Werdek, miravî an ordek (Anas, Aythya, Melanitta)
  • Sûna (mê û nêr) û sûnawêrk (nêr) (Anas platyrhynchos) (?)
  • Sone (mê û nêr) û sonek an sonewêrk (nêr) (Tadorna tadorna) (?)
  • Werdeka golan an werdeka kûvî (Anas, Tadorna tadorna) (?)
  • Soremiravî an sûravî (Tadorna ferruginea) (?)
  • Sûreqan (?)
  • Xarxarîk (werdeka behdînî) (?)

[biguherîne] Balindeyên mirîşkan (Galliformes)

[biguherîne] Famîleya qerqewilan (Phasianidae)

• • Kew (Alectoris, Perdix)
  • Çir (Perdix cinereus)
  • Por (Francolinus)
  • Semanek, qerqewil, qerqawul, çor an tîtav (Phasianus)
  • Sûs, sûsik, barît, ebdal, karwankuj an qolsîmanok (Coturnix coturnix)

[biguherîne] Famîleya mirîşkên beyaban (Tetraonidae)

• • Mirîşka beyaban, mirîşka bej an sûsik (Tetrao)
  • Qijik (Bonasa)

[biguherîne] Balindeyên Gaviiformes

[biguherîne] Balindeyên soneyên binavik an sonebinavikan (Podicipediformes)

• • Soneya binavik an sonebinavik (Podiceps, Tachybaptus) (?)

[biguherîne] Balindeyên bahozê (Procellariiformes)

[biguherîne] Balindeyên pelîkanan (Pelicaniformes)

[biguherîne] Famîleya pelîkanan (Pelecanidae)

• • Keravî, pelîkan, pelîkana spî an (bi soranî) seqaquş (Pelecanus onocrotalus)
  • (Pelecanus crispus)

[biguherîne] Famîleya kerseleyan (Phalacrocoracidae)

• • Kersele (Phalacrocorax carbo)

[biguherîne] Balindeyên balaban, legleg û keçelan (Ciconiiformes)

[biguherîne] Famîleya masîgiran (Ardeidae)

• • Balaban an baleban (Botaurus)
  • Zirbaleban (Ixobrychus minutus)
  • Şaho an şîh (Egretta garzetta)
  • Şîrînşaho, masîgir, (bi soranî) şîneşaho, (bi soranî) xemexwere (Ardea)

[biguherîne] Famîleya leglegan (Ciconiidae)

• • Legleg an hacîlegleg (Ciconia ciconia)
  • Leglega reş an lega reş (Ciconia nigra)
  • Leglega bi nikulê zer (Mysteria ibis)

[biguherîne] Famîleya keçelan (Threskiornithidae)

• • Keçel, keçelhenek an kelhenek (Geronticus eremita)
  • Devkevçî (Platalea leucorodia)

[biguherîne] Balindeyên flemîngoyan (Phoenicopteriformes)

[biguherîne] Famîleya flemîngoyan (Phoenicopteridae)

• • Flemîngo an sorewîlk (Phoenicopterus roseaus)

[biguherîne] Balindeyên dirende yên rojê (Falconiformes)

[biguherîne] Famîleya başok, eylo û şahînan (Accipitridae)

• • Balaban an bazî (Accipiter)
  • Eylo, helo, daraş, wirxal an qertel (Aquila)
  • Şahîn (Buteo, Pernis)
  • Hulîmarxur an qertelê marxur (Circaetus)
  • Başok (Circus)
  • Hûrhûrik (Circus aeruginosus)
  • Hulîçal (Circus macrourus)
  • Başoke, kulemar (Elanus, Milvus)
  • Şelaqe (Milvus regalis)
  • Keçelok, sîsolek, sisyarek an şîqalk(?) (Aegypius)
  • Kurt, kurta kelaxa an sîqalka gurî(?) (Neophron)
  • Sîmerx an sîqalok (Gyps fulvus)
  • Sîsark, sîsolek, sîsolekê gurî an delaş (Gypaetus barbatus)

[biguherîne] Famîleya eyloyên masîgir (Pandionidae)

• • Eyloyê masîgir (?) (Pandion)

[biguherîne] Famîleya bazan (Falconidae)

• • Baz, laçîn an miqesok (Falco)
  • Mişkgirk (Falco columbarius)
  • Teşîlok, teşîrreşk an teztezok (Falco tinnunculus)

[biguherîne] Balindeyên quling û betan (Gruiformes)

[biguherîne] Famîleya Rallidae

• • Henefî, mirîşka zelkav an mirîşka avî (Fulica atra)
  • Mirîşka zelkav (?) (Rallus aquaticus)
  • Mirîşka avî (Crex, Gallinula, Porphyrio û Porzana)

[biguherîne] Famîleya qulingan (Gruidae)

• • Quling an sîquling (Grus)
  • Qulingê rehwan (Anthropoides virgo)

[biguherîne] Famîleya betan (Otididae)

• • Bet, çirg, mêşesî, mirdan an zûrik (Otis tarda)
  • Mêşesî (Tetrax tetrax)
  • Gevir an hûbara (Chlamydotis undutula)

[biguherîne] Balindeyên peravê (Charadriiformes)

[biguherîne] Famîleya Haematopodidae

• • Lepkexur (Haematopus ostragalus)

[biguherîne] Famîleya Recurvirostridae

[biguherîne] Famîleya Burhinidae

[biguherîne] Famîleya Glareolidae

[biguherîne] Famîleya tîtirwaskan (?) (Charadriidae)

• • Mirebaxe, mirbaxî, mirelare an beta avî (Scolopax rusticola)
  • Qarîkik (Gallinago gallinago)
  • Tîtirwask an zîqawle (Charadrius)
  • Zîqawleya şamî (Vanellus)

[biguherîne] Famîleya Scolopacidae

• • Qaritika avî, beta avî, mirbaxî, mirelare an bêkas (Scolopax rusticola)

[biguherîne] Famîleya peleçemkan (Laridae)

• • Peleçemk, qaqlîbaz, kakilê bazan(?) an tîtilkinaçe (Larus)

[biguherîne] Famîleya Sternidae

• • Kerewal (?) (Sterna)

[biguherîne] Famîleya ravgiran (Stercorariidae)

• • Ravgir (Stercorarius skua)

[biguherîne] Balindeyên ketî an mirîşkên çolê (Pteroclidiformes)

• • Ketî (Pterocles)

[biguherîne] Balindeyên kevokan (Columbiformes)

[biguherîne] Famîleya kevokan

• • Kevok (Columba livia)
  • Goyîn (Columba oenas)
  • Kevoka kuvî an qumrî (Columba palumbus)
  • Fatfatok, fatik an fatimok (Streptopelia)
  • Kevot (Streptopelia decaocta)
  • Kotir an tivîrk (Streptopelia turtur)
  • Çetrî an çetrîtawus

[biguherîne] Balindeyên tûtiyan (Psittaciformes)

[biguherîne] Famîleya tûtiyan (Psittacidae)

• • Tîtiya kesk (Psittacula krameri)

[biguherîne] Balindeyên pepûkan (Cuculiformes)

[biguherîne] Famîleya pepûkan (Cuculidae)

• • Pepûk, (bi soranî) çor, goyîn, kûkû, qûqû an weqweq (Cuculus canorus)

[biguherîne] Balindeyên dirende yên şevê (Strigiformes)

[biguherîne] Famîleya kund û bûman (Strigidae)

• • Kundê çiçk (Athene)
  • Kundê gora (Asio)
  • Kundê kor an kundê bor (Bubo)
  • Bûm (Otus)
  • Kundê şevê (Strix)

[biguherîne] Famîleya kundên binefamîleyên Tytonidae û Phodilinae

[biguherîne] Binefamîleya Tytonidae

• • • Kund (Tyto)

[biguherîne] Balindeyên şivanxapînokan (Caprimulgiformes)

[biguherîne] Famîleya şivanxapînokan (Caprimulgidae)

• • Şivanxapînok, şivanşitexelîng, bizinmij, çûka şivanan, şevhelû an xapxapok (Caprimulgus)

[biguherîne] Balindeyên ebabîlan (Apodiformes)

[biguherîne] Famîleya vîzvîzik an ebabîlan (Apodidae)

• • Vîzvîzik, vîzvîjik, çûçika tûtelanî an pîlstenga sîngspî (Apus)

[biguherîne] Balindeyên masîgir, şalûl, qelaşînk û diksilêmanan (Coraciiformes)

[biguherîne] Famîleya Alcedinidae

• • Masîgir an (bi soranî) masîgire (Alcedo atthis)

[biguherîne] Famîleya Halcyonidae

• • Masîgir (Halcyon)

[biguherîne] Famîleya şalûlan (Meropidae)

• • Şalûl an mêşxur (Merops apiaster)

[biguherîne] Famîleya Coraciidae

• • Qelaşînk (Coracias garrulus)

[biguherîne] Famîleya diksilêmanan (Upupidae)

• • Silêmanê dunikul, çûka dumdum, dawudê dunikul, diksilêman, hûphûpik an teyrikê dunikul (Upopa)

[biguherîne] Balindeyên darkutikan (Piciformes)

[biguherîne] Famîleya kutkutokan (Picidae)

• • Kutkutokê çînik, çiçikan, çikçîkan, darkutik, darkutok, darkutînek, darkunkere, kîlkîlotik an (bi soranî) dareteqêne (Dendrocopus)
  • Kutkutokê kesk an (bi soranî) sewzekewa (Picus viridis)
  • Qîqîk an qîqî (Picus canis)

[biguherîne] Balindeyên wîçwîçok an wîtwîtok (Passeriformes)

[biguherîne] Famîleya Fringillidae

• • Befrik (Fringilla) (?)
  • Bersork (Pyrrhula pyrrhula)
  • Keskankiroj (Coccothraustes coccothraustes)
  • Pêping an pêpeqing (Carduelis chloris)
  • Zengilok, çûka mastî, heftrengîle, heftrengîn, silivî, şivanok an zelor (Carduelis carduelis)
  • Zîqzîqe (Carduelis cannabina)

[biguherîne] Famîleya Emberizidae

• • Singezerde (bi soranî) (Emberiza citrinella) (?)
  • (Emberiza cia)
  • (Emberiza hortulana)
  • (Emberiza buchanani)
  • (Emberiza caesia)
  • (Emberiza schoeniclus)
  • (Emberiza melanocephala)
  • (Miliaria calandra)
  • Çivîka berfê an çivîka befrê (Plectrophenax nivalis)

[biguherîne] Famîleya zerdêleyan (Oriolidae)

• • Zerdêle an zerdek (Oriolus oriolus)

[biguherîne] Famîleya qirikan (Corvidae)

• • Bûrek an qirika belek (Garrulus glandarius)
  • Qajik an qijik (Corvus monedula)
  • Qajû (Pyrrhocorax)
  • Qela mizgînî an qiriqa zeviyan (Corvus frugilegus)
  • Qelareşk (Corvus corax)
  • Qelebaçke, qijak an qijqijik (Pica pica)
  • Qirik, (bi soranî) qelebelek an qelesabûnî (Corvus corone cornix)
  • Qirika reş, (bi soranî) teyrê kelax, qarqarok an qel (Corvus corone corone)

[biguherîne] Famîleya çûkreşan (Sturnidae)

• • Çîq (Acridotheres?, Sturnus)
  • Çûkreş, keşûşke, reşêle, reşîle an rîşole (Sturnus)
  • Reşîlesor (Sturnus roseus)

[biguherîne] Famîleya tûkan (Certhiidae)

• • Tûk (Certhia)

[biguherîne] Famîleya Tichodramadidae

• • Tûka dimdim (Tichodroma muraria) (?)

[biguherîne] Famîleya beytikan (Passeridae)

• • Beytik, çivîka beytik, tivîl an berşe (Passer)
  • Çikçiko (?)
  • Çûka bedensore xevxevkesk (?)
  • Çûka gewremelisork (?)
  • Çûka pêsirqîçik (?)
  • Çûka qarîtkên çîqdirêj (?)
  • Pitpito (?)

[biguherîne] Famîleya fîsqegulan (Paridae)

• • Fîsqegul, serreşe an belebank (Parus major)

[biguherîne] Famîleya bidûvikdirêjan (Aegithalidae)

[biguherîne] Famîleya Troglodytidae

• • Mûte an hewêrde (Troglodytes troglodytes)

[biguherîne] Famîleya Sittidae

[biguherîne] Famîleya kîrkotan (Laniidae)

• • Kîrkok an kîrkûk (Lanius)

[biguherîne] Famîleya Remizidae

[biguherîne] Famîleya fîsqegulên bisimbêl (Paradoxornithidae)

• • Fisqegulê bisimbêl (Panurus)

[biguherîne] Famîleya torxeyan (Alaudidae)

• • Torxe an kakol (Alauda arvensis)

[biguherîne] Famîleya hechecikan (Hirundinidae)

• • Dûvmeqesk, çoleke, hechecik, hecîreşk, qernequşk an qerneqûçik (Hirundo)
  • Hechecikê malan an perresêlke (Delichon urbica)
  • Hechecikê zinaran (Ptyonoprogne rupestris an Hirundo rupestris)
  • Kûşk (Riparia riparia)

[biguherîne] Famîleya qûnhejhejokan (Motacillidae)

• • Çivîka hêjîran (Anthus)
  • Çivîka qûnhejhejok, dûvlerzîn an dûvrepik (Motacilla alba)
  • Dûverzînk (Motacilla flava)

[biguherîne] Famîleya bilbilên Pycnonotidae

• • Bilbila Pycnonotus

[biguherîne] Famîleya Bombycillidae

[biguherîne] Famîleya Hypocoliidae

[biguherîne] Famîleya mirîşkên avê yên reş (Cinclidae)

• • Mirîşka avê ya reş (Cinclus cinclus)

[biguherîne] Famîleya bilbilên Prunellidae

• • Bilbila Prunella

[biguherîne] Famîleya boqijeyan (Turdidae)

• • Boqije an bûqije (Turdus pilaris)
  • Boqijeya reş an mirîşka reş (Turdus merula)

[biguherîne] Famîleya çivîkên şeytanok (Sylviidae)

• • Çivîka şeytanok (Sylvia)
  • Çirçire (Phylloscopus collybita)

[biguherîne] Famîleya mêşgiran (Muscicapidae)

• • Mêşgir (Ficedula, Muscicapa)
  • Bilbil, têteber, serxûnk an pîpok (Luscinia megarhynchos)
  • Bûknefsok (Phoenicurus phoenicurus)
  • Bûkesor (Erithacus rubecula)

[biguherîne] Famîleya Cisticolidae

[biguherîne] Famîleya Regulidae

[biguherîne] Çend balindeyên ku li navên xwe yên zanistî digerin (2008)

• Bewbew (S)
• Bilfirre (S)
• Bûkamişk (çivîkeke biçûk e)
• Dodik
• Cehkot
• Coxore (S)
• Çiçigok
• Çimreşk
• Dawekoste (S)
• Dûbira (S)
• Gabelek
• Gaçêrîn
• Kerole
• Kotan
• Mel (S)
• Pajwane (S)
• Pelwane (S)
• Peytûke (S)
• Pêqijik (balindeyeke avî ye)
• Qaqîşk
• Qero (rengê wê gewre ye)
• Qitik
• Qîjalek
• Qurxî
• Qutbarut
• Reşelank
• Semakere (S)
• Soredalk
• Sorevêrk
• Sûrebalizêr (S)
• Şivandilke
• Sivsilvik
• Teyrê kur
• Teyrê sebaxî (balindeyeke hêşîn e)
• Zerqendîl

• (S) = bi soranî

[biguherîne] Çavkanî

• Zana Farqînî. Ferhenga kurdî-tirkî. Enstîtuya Kurdî, Stenbol.
• Zana Farqînî. Türkçe-Kürtçe Sözlük. Enstîtuya Kurdî, Stenbol.
• Îzolî. Ferhenga kurdî-tirkî-kurdî.
• H. Kumerloeve (1969). Zur Avifauna des Van Gölü- und Hakkâri-Gebietes (E/SE-Kleinasien), Revue de la Faculté des Sciences de l'Université d'Istanbul, Série B, Tome XXXIV, Fasc. 3-4.
• R.F. Porter, S. Christensen, P. Schiermacker-Hansen (1996). Field Guide to the birds of the Middle East. T & A D Poyser, London.
• Dr. Mehmed Teqî Îbrahîmpûr (1373). Wajename-ye Kordî-Farsî. Qeqnûs, Taran.