Bariste
Ji Wîkîpediya
Bariste (bi Inglîzî: mass) yek ji têgeh an çemkên serekî di fîzîkê de ye ko bi awayekê xwerû dihêt wateya: "çend keriste anko madde di tiştekî da heye". Mekanîka Klasîk da, bariste yek ji çemkên navendîn û giring e. Di çarçûveya livzanistên (kînematîkên) rêjeyî (relativistic) da pênaseyên cidacida jibo çemka baristeyê hene. Di bîrdoza rêjeyîniyê (theory of relativity) de, baristeyê neberguhêr dihêt pênasekirin ko gelek ji çemka baristeyî di fîzîka klasîk nêzîk e. Li goreyê vê têgehê, di çarçûveya amajeyê yên cidacida de û li goreyê temaşevanên cidacida ve bariste neguhêr e û her bi yek qebareyî ye.
Di bikaranîna nefermî ya rojane de, bariste wekî kêş an giraniyê dihêt bikaranîn. Lê bi ramaneka hûr ya fîzîkî, kêş qebareya hêza rakêşanê li ser baristeyî ye. Jiber hindê ko di bikaranîna rojane da hêza rakêşa erdî li ser tiştan her yeke, bariste û kêş wekhev dibin. Lê dema kesek li bilindahiyan an jî li ser extereka dî kêşa tiştan bipîvit hingê verêja pîvanê ne wekî pîvana li ser rûyê erdî ye. Yekîna kêşê, jiber ko hêz e, û yekîna baristeyê ne yek in.
[biguherîne] Yekînên baristeyî
Di SI anko Sîstema Navneteweyî ya Yekînan da, yekîna baristeyî kîlogram e.
Ev gotar şitlek e.
- Ev gotar hîn nû ye, ne temam e. Wekî şitleke darê ye. Heke tu binivîsî, tu yê vê darê mezin bikî û dê gelek guliyên nû xwe jê berdin. Çawa?
- Eger tu bixwazî binivîsî, biçe ser « biguherîne».
