गुरुत्वाकर्षण

Wikipedia कडून

वस्तुमान असलेल्या कोणत्याही दोन वस्तूंच्या एकमेकाकडे आकर्षिल्या जाण्याच्या प्रवृत्तीला गुरुत्वाकर्षण असे म्हणतात. वजन म्हणजे गुरुत्वाकर्षणामुळे तयार होऊन गुरुत्वाकर्षणामुळे मिळणारे त्वरण आणि वस्तुमान यांच्या गुणाकाराएवढे असणारे बल. या क्षेत्रात अफाट संशोधन होऊनही लांबलांब ठेवलेल्या दोन वस्तूंमध्ये गुरुत्वाकर्षण का असते हे अजूनही पूर्णपणे समजलेले नाही.

गुरुत्वाकर्षणाला गणितीय सूत्रात बसवण्यात प्रथम सर आयझॅक न्यूटन यशस्वी ठरला. त्याने "वैश्विक गुरुत्वाकर्षणाचा नियम" मांडला.

गुरुत्वाकर्षणाच्या न्यूटनच्या नियमांची जागा आता अल्बर्ट आईनस्टाइनच्या साधारण सापेक्षता सिद्धांताने घेतली आहे.

आइनस्टाइनच्या नियमाप्रमाणे गुरुत्वाकर्षण म्हणजे वस्तुमान असलेल्या कोणत्याही वस्तूने तिच्याभोवतीच्या काल-अवकाशात निर्माण केलेली वक्रता होय. जमिनीला समांतर अशा रीतीने ताणून धरलेल्या लवचिक पडद्यावर एखादी जड वस्तू ठेवली असता पडदा जसा त्या वस्तूभोवती थोडा वाकतो, त्याच रीतीने वस्तुमान असलेली कोणतीही वस्तू तिच्याभोवतीच्या काल-अवकाशाला अतिसूक्ष्मपणे वाकवते (बाक निर्माण करते), आणि तो 'वाकवण्या'चा गुणधर्म म्हणजेच वस्तूचे "गुरुत्वाकर्षण". (आइन्स्टाइन -इ.स. १९१५).

पण न्यूटनचे नियम सोपे आहेत आणि कमी गुरुत्वाकर्षण बलासाठी अजूनही पुरेसे अचूक आहेत. यासाठीच न्यूटनचा नियम सर्वत्र वापरला जातो.

अनुक्रमणिका १ गुरुत्वाकर्षणाचा इतिहास आणि संकल्पनेची वाटचाल १.१ वस्तू खालीच का पडते १.२ टॉलेमीची संकल्पना १.३ अरिस्टॉटलची संकल्पना १.४ कोपर्निकसची संकल्पना १.४.१ कोपर्निकसचे विश्व आणि गुरुत्वाकर्षण १.५ केप्लरची संकल्पना १.५.१ केप्लरचा नियम आणि गुरुत्वाकर्षण १.६ गॅलिलिओची संकल्पना १.६.१ गॅलिलिओचा प्रसिद्ध प्रयोग १.७ न्यूटनची संकल्पना १.७.१ न्युटनचा वैश्विक गुरुत्वाकर्षणाचा नियम १.८ आईन्स्टाइनची संकल्पना १.८.१ न्यूटनच्या वैश्विक गुरुत्वाकर्षणाच्या नियमातील त्रुटी आणि फटी १.८.२ अवकाश आणि काल यांची सापेक्षता १.९ हॉकिंगची संकल्पना १.९.१ सापेक्षता सिद्धांतात हॉकिंगची सुधारणा २ गुरुत्वाकर्षणाचे स्वरूप २.१ गुरुत्वाकर्षण आणि पृथ्वीजवळील वस्तूंचे त्वरण २.२ गुरुत्वाकर्षण बलाचे स्वरूप २.२.१ गुरुत्वीय तरंग २.२.२ गुरूत्वीय कण २.३ गुरुत्वाकर्षण बलाचे मापन २.३.१ गुरुत्वीय तरंग २.३.२ गुरूत्वीय कण २.४ सिद्धांतांच्या प्रायोगिक कसोट्या ३ बलेकत्रीकरणाचा सिद्धांत ३.१ विद्युत-चुंबकीय बलेकत्रीकरण आणि त्याचा इतिहास ३.२ विद्युत-चुंबकीय बलेकत्रीकरण आणि पुढे

[संपादन] गुरुत्वाकर्षणाचा इतिहास आणि संकल्पनेची वाटचाल

[संपादन] वस्तू खालीच का पडते

[संपादन] टॉलेमीची संकल्पना

ज्यामुळे पृथ्वी सर्व वस्तू तिच्या पृष्ठभागावर ओढून ठेवते, आणि म्हणून सर्व विश्व सुरळीतपणे काम करते अशा पृथ्वीच्या केंद्राकडे ओढणार्‍या बलाची कल्पना टॉलेमीला होती.

[संपादन] अरिस्टॉटलची संकल्पना

अरिस्टॉटलची अशी कल्पना होती की जड वस्तू हलक्या वस्तूंपेक्षा वेगाने खाली पडतात. त्याच्या मतानुसार पृथ्वीचे केंद्र ( जे विश्वाचेही केंद्र मानले जात होते) ते जड वस्तूंना आकर्षित करते. जेवढी वस्तू जड तेवढे जास्त आकर्षण असते.

[संपादन] कोपर्निकसची संकल्पना

[संपादन] कोपर्निकसचे विश्व आणि गुरुत्वाकर्षण

[संपादन] केप्लरची संकल्पना

[संपादन] केप्लरचा नियम आणि गुरुत्वाकर्षण

[संपादन] गॅलिलिओची संकल्पना

[संपादन] गॅलिलिओचा प्रसिद्ध प्रयोग

[संपादन] न्यूटनची संकल्पना

[संपादन] न्युटनचा वैश्विक गुरुत्वाकर्षणाचा नियम

न्यूटनचा वैश्विक गुरुत्वाकर्षणाचा नियम खालीलप्रमाणे: विश्वातील प्रत्येक वस्तू इतर सर्व वस्तूंना त्या वस्तूंच्या मध्यांना जोडणार्‍या रेषेच्या दिशेने काम करणार्‍या आणि त्या वस्तूंच्या वस्तुमानाच्या गुणाकाराच्या सम प्रमाणात आणि त्यांच्यातील अंतराच्या वर्गाच्या व्यस्त प्रमाणात असलेल्या बलाने आकर्षित करते.

[संपादन] आईन्स्टाइनची संकल्पना

[संपादन] न्यूटनच्या वैश्विक गुरुत्वाकर्षणाच्या नियमातील त्रुटी आणि फटी

[संपादन] अवकाश आणि काल यांची सापेक्षता

[संपादन] हॉकिंगची संकल्पना

[संपादन] सापेक्षता सिद्धांतात हॉकिंगची सुधारणा

[संपादन] गुरुत्वाकर्षणाचे स्वरूप

[संपादन] गुरुत्वाकर्षण आणि पृथ्वीजवळील वस्तूंचे त्वरण

[संपादन] गुरुत्वाकर्षण बलाचे स्वरूप

[संपादन] गुरुत्वीय तरंग

• पहा इंग्रजी आवृत्ती

[संपादन] गुरूत्वीय कण

• पहा इंग्रजी आवृत्ती

[संपादन] गुरुत्वाकर्षण बलाचे मापन

[संपादन] गुरुत्वीय तरंग

• पहा इंग्रजी आवृत्ती
• पहा लिगो प्रयोग(इंग्रजी आवृत्ती)

[संपादन] गुरूत्वीय कण

• पहा इंग्रजी आवृत्ती

[संपादन] सिद्धांतांच्या प्रायोगिक कसोट्या

[संपादन] बलेकत्रीकरणाचा सिद्धांत

[संपादन] विद्युत-चुंबकीय बलेकत्रीकरण आणि त्याचा इतिहास

[संपादन] विद्युत-चुंबकीय बलेकत्रीकरण आणि पुढे