Биологийн факультет
Wikipedia-с
Тус факультетийн анхны үндэс суурь нь МУИС үүсэн байгуулагдсан эхний жил буюу 1942 онд Багш Нарын Факультетийн бүрэлдэхүүнд байгуулагдсан Биологийн тэнхим юм. Тус тэнхим нь тухайн үед хүн эмнэлэг, мал эмнэлэг, багш нарын ангийн оюутнуудад биологийн мэргэжлийн хичээлүүдийг заах ажлыг хариуцан гүйцэтгэж байжээ.
Анхны жилүүдэд ЗХУ-ын эрдэмтэн багш нар урилгаар ирж тус тэнхимд мэргэжилтэн багшаар ажиллаж байв. Тухайлбал, нэрт эрдэмтэн, амьтан судлаач профессор А. Г. Банников (1942-1949 онуудад), ургамал судлаач, профессор А. А. Юнатов (1942-1948), амьтан судлаач, профессор В. Н. Скалон (1945-1951) нар хичээл заахын зэрэгцээ Монгол орны амьтан, ургамлын аймгийн судалгааг хийж, оюутан залуучуудыг дагалдуулан сургаж байлаа. Зүүн гар талын зураг дээр арын эгнээний зүүн гар талаас 2-дахь нь анхны биологийн тэнхмийн эрхлэгч проф. А. Г. Банников, 3-дахь нь проф. А. Дашдорж, євєр эгнээнд проф. Н. Даваа, А. Цэндсүрэн, К. Улыкпан нар. Монгол орны амьтны аймаг, ургамалжилтын судалгааны чиглэлээр хийсэн тэдний анхны судалгаа шинжилгээний үр дүнгүүд МУИС-ийн Эрдэм шинжилгээний бичгийн эхний дугаарт 1946 онд хэвлэгдсэн байдаг. Тэдгээр бүтээлүүд хожим нь шинжлэх ухааны монографи болон хэвлэгдсэн бєгєєд манай орны ургамал, амьтны аймгийн ангилал зүй, экологи, биогеографийн талаархи үндсэн гол бүтээлүүд болон єнєє хүртэл залуу судлаач, оюутан суралцагсдад хэрэглэгдсээр байгаа билээ.
Хожим нь, тухайлбал 1958 оноос Москвагийн их сургуулийн профессор Н.П.Наумов (1958), Г.П.Дементьев (1958, 1961), Б.А.Кузнецов, О.В.Жаров (1976. 1977), Д.И.Комарников (1977), К.Д.Хлудеев (1978, 1979) нарын нэрт эрдэмтэд урилгаар ирж ажиллаж байжээ.
Биологийн тэнхим нь Химийн тэнхимтэй хамтран 1951 оноос эхлэн дунд сургуулийн хими-биологийн багш бэлтгэх үүрэг бүхий тусгай салбар болон үйл ажиллагаагаа явуулж эхэлсэн юм. Хими, биологийн салбар нь єргєжин тэлсээр 1958 онд газарзүй, геологи, физик, математикийн салбарыг єєртєє нэгтгэсэн Байгалийн Ухааны Факультет болон зохион байгуулагджээ. Баруун гар талын зураг дээр проф. Д. Цэвэгмид, проф. А. Дашдорж нар Монголын анхны биологчидын хамт хээрийн судалгааны үед.
Тус тэнхимээс 1959 онд ХААДС-ийн биологийн тэнхим, 1961 онд ШУА-ийн Байгалийн Ухааны Хүрээлэнгийн Амьтан судлалын сектор тус тус салбарлан байгуулагдажээ.
Биологийн тэнхим нь 1963 онд Амьтан судлал, Ургамал судлалын тэнхим болон салбарлаж, хожим нь 1982 онд Биохими-микробиологийн тэнхим, 1988 онд Экологи, Генетикийн тэнхимүүд тус тус байгуулагджээ.
Дээр дурьдсан биологийн мэргэжлийн тэнхимүүд нэгдэн 1991 онд Биологийн Сургалт-Эрдэм Шинжилгээний Хүрээлэн болон зохион байгуулагдсан бєгєєд тус хүрээлэнгийн бүрэлдэхүүнд Биофизикийн тэнхим, Уургийн химийн лаборатори, Ой судлалын тэнхимүүд нэмж харьяалагдсан юм. Ийнхүү тус салбар нь нарийн мэргэжлийн 8 тэнхим, лабораторийг багтаасан биологийн шинжлэх ухааны чиглэлээр сургалт, эрдэм шинжилгээний ажил эрхэлдэг томоохон тєв болсон бєгєєд 1996 онд Биологийн Факультет болон єргєжиж МУИС-ийн бүрэлдэхүүний үндсэн нэгж болон үйл ажиллагаагаа явуулж байна. Зүүн гар талын зураг дээр МУИС-ийн хүндэт проф. Др. М. Штүбэ (Герман), проф. Н. Даваа, проф. А. Дашдорж нар 1975 онд.
Тус факультетэд Монголын ууган биологич-эрдэмтэн, Монгол Улсын анхны гавъяат багш, ШУА-ийн сурвалжлагч гишүүн, доктор профессор Д.Цэвэгмид, нэрт эрдэмтэн, загас судлаач профессор А. Дашдорж, Монгол Улсын гавъяат багш, академич Н.Даваа, Монголын ууган шавьж судлаач эрдэмтэн доктор, профессор А.Цэндсүрэн, ургамал судлаач академич Ц. Даваажамц, академич Н. Єлзийхутаг, шувуу судлаач академич А.Болд, паразит судлаач профессор Г.Данзан нарын эрдэмтэн багш нар ажиллаж байлаа.
Түүнчлэн тус салбарыг тєгсєгчдєєс олон арван нэрт эрдэмтэд, хєдєлмєрийн сайчууд тєрєн гарсан юм. Тухайлбал, Монгол Улсын шинжлэх ухааны гавъяат зүтгэлтэн, академич А.Дулмаа, Монгол Улсын гавьяат багш, академич О.Шагдарсүрэн, Монгол Улсын тєрийн шагналт, доктор О. Батмєнх, тєрийн шагналт, биологич Ж. Цэрэндэндэв, академич Н. Єлзийхутаг, академич А. Болд, профессор А. Цэндсүрэн, профессор Г. Эрдэнэжав, профессор Г. Данзан, профессор Х. Мєнхбаяр, профессор Ц. Цэндээхүү, профессор К. Улыкпан, профессор Г. Цэрэнбалжид нар бєгєєд эдгээр эрдэмтэн судлаачид тус оронд биологийн шинжлэх ухааныг хєгжүүлэх, үндэсний биологич мэргэжилтнүүдийг бэлтгэн гаргахад үлэмж их хувь нэмэр оруулсан юм. Баруун гар талын Зураг дээр баруун гараас проф. О. Шагдарсүрэн, проф. Ц. Жамсран, проф. К. Улыкпан, проф. Ц. Цэндээхүү, проф. Д. Сумъяа нар 2002 онд.
