Kritisch Punkt (Thermodynamik)
From Wikipedia
In de Thermodynamik betekend de kritisch Punkt en sünnern Punkt in’t Phasendiagramm vun en Stoff, de dör en Temperatur un en Druck fastleggt is. Dat is liekers ok de böverste Punkt vun de Dampdruckkurv. Physikalsch gliekt sik an dissen Punkt de Dicht vun de fletig Phaas un de Gasphaas an. Baven den kritischen Punkt gifft dat twüschen de beiden Phasen keen Ünnerscheed mehr; Man snackt denn vun en överkritisch Fluid.
Inholtsverteken |
[Ännern] Egenschoppen
De kritisch Punkt is uttekend dör dree Tostandsgrötten:
- de kritisch Temperatur Tc
- de kritisch Druck Pc
- de kritisch Dicht ρc oder dat kritisch Molvolumen Vm,c.
Wiel man baven den Punkt nich mehr ünnerscheden kann twüschen Gas un Fletigkeit, seggt man överkritisch Fluid, manchmol ok superkritisch Fluid. Mitünner warrt dat ok as en egen Phaas ankeken.
Wenn en Stoff den kritischen Punkt nöger kummt, warrt de Verdampenwarms jümmer lütter un verswinnt ganz, wenn de kritische Punkt schapt is. Nipp un nau vör den kirtischen Punkt is de Effekt vun de kritischen Opaleszenz to sehn: Vun wegen de bannig sieten Verdampenwarms künnt de Deelken vun de Stoff jümmers twüschen fletig un gasförmig wesseln, wat denn as en dulle Schlierenbillen to sehn is.
Op lütt’ Maat lett sik dat Verhollen baven den kritischen Punkt utgahnd vun de Gasphass beschrieven: Wenn en Gas jümmer duller tohopendrückt warrt, denn warrt de Afstännen twüschen de Gasmolekülen oder -atomen jümmer lütter. Geiht de Druck över Pc röver, gliekt sik de Afstand an den Afstand an, de in de fletigen Phaas vörliggt. En Ünnerscheed is denn nich mehr uttomaken.
De kritische Temperatur Tc kann as de Temperatur ansehn warrn, ünner de man en Gas dör Druck verfletigen kann. Över Tc geiht dat nich mehr.
[Ännern] Experimentell Bekieken
De Övergang in den överkritischen Tostand lett sik goot an Kohlenstoffdioxid (CO2) ankieken, dat in en dick Rohr ut Quarzglas inslaten is. De kritisch Temperatur liggt bi 31,0°C, de kritische Druck bi 7.380 kPa oder 73,8 bar (kiek ok op’t Phasendigramm baven).
Bi en Temperatur ünner 31 °C is dat Rohr to’n Deel mit fletigen CO2 füllt, un to’n annern Deel mit CO2-Gas. Beid Phasen sünd ahn Klöör, dörsichtig un dör de klor to sehn Bavenflach vun de Fletigkeit düüdlich vunenanner trennt. Warrt dat Rohr nu langsam opwarmt, sütt man toeerst mol, dat dat [Volumen]] vun de Fletigkeit grötter warrt. Dat Gasvolumen warrt to glieken Tiet lütter, wiel dat Gas tosamendrückt warrt. Kommt wi nu an de 31 °C ran, billt sik kott en dichten Nevel (kritisch Opaleszenz), de sik na wenige Sekunnen wedder oplöst. Darno is dat Rohr mit en eenzig homogene, klor dörsichtige Phaas füllt, wat dat överkritisch CO2 is. Bi’t Afköhlen billt sik wedder kott de Nevel, bevör sik dat överkritische Fluid wedder in gasförmig un fletig CO2 opdeelt.
[Ännern] Afschätzen un Bereken
De kritsichen Tostandsgrötten künnt dor empirisch Meten mit teemlich groten Oüpwand rutfunnen warrn, aver man kann dat ok ut de Van-der-Waals-Glieken afschätzen, wobi wam jehm ok as Definitschoon vun de Reduzerten Grötten nütt.
Neven de Tostandsglieken warrt faken ok GRuppenbidragsmethoden verwennt, mit de man de kritischen Grötten ut de Molekülstruktur afleiden kann.
[Ännern] Opdecken
Dör dat tonehmend Verwennen vun Dampmaschinen in de Industrie in’t 18. Johrhunnert, hebbt de Wetenschopplers to de Tiet ok jümemrs fakener dat Kaakverhollen vun verscheeden Stoffen ünnersocht. Dorbi weer opdeckt, dat sik de Kaakpunkt mit den Druck ännert. Man hett dorophen annahmen, dat dat tohopen Existeeren vun Fletigkeiten un Gas bi Drück, so hooch man müch.
Dat disse Annahm so nich stimmt, hett de irische Physiker un Chemiker Thomas Andrews üm 1860 rüm rutfunnen. Dör Ünnersöken mit CO2 künn he wiesen, dat af en sünnerlich Punkt keen Ünnerscheed mehr is twüschen Gas und Fletigkeit, un sik dissen Punkt even dör en sünnerlich Temperatur un Druck dorstellt un sik denn ok en sünnerlich Dicht instellt. He hett dissen Punkt denn ok kritisch Punkt nöömt. En Verkloren vör dat Verhollen, as baven beschreven, geev kott dorna de nedderlännsch Physiker Johannes Diderik van der Waals af.
[Ännern] Bruuk
Överkritisch Fluiden vereent de Anlaag vun Fletigkeiten, annere Stoffen to lösen mit de siete Viskosität liekers Gas. Bito verswinnt se dör Verdampen vullstännig, wenn de Druck sieter maakt warrt, un sünd dorüm goot as Löösmiddel. De eenzig Nadeel is de hooge Druck, de bi den Vörgang bruukt warrt. Överkritische Fluiden warrt ok to’n Herstellen vun fienste Partikels insett.
In överkritisch Water kann SiO2 löst warrn. Bi’t Utkristalliseeren an’n Empkristall billt sik Quarzeenkristallen. Disse warrt in lütte Deele tweimaakt un in Quarzklocken insett. Överkritisch Water löst ok Fett ut Fleesch. Wiel sik bannig veel Stoffen in’n Fett aflagert, warrt op disse Wies t. B. Medikamenten un annere Substanzen ut dat Fleesch rutlöst un nawiest.
Ok bi’t Farven vun Textilen kann dat gode Lösen vun de Farv in’n överkritischen Tostand utnütt warrn, üm de Farv op de Fesen to överdregen. Na den Vörgang warrt de Druck eenfach minnert un de Farv fallt as Faststoff ut.
Mit överkritisch CO2 warrt ok Koffein ut Tee un Kaffee rutmaakt.
