Alphons Diepenbrock
Van Wikipedia
Alphons Johannes Maria Diepenbrock (Amsterdam, 2 september 1862 - Amsterdam, 5 april 1921), zoon van Ferdinand Hubert Aloys Diepenbrock en Johanna Josephina Diepenbrock-Kuytenbrouwer, was een autodidact op muziekgebied die, met Jan Pieterszoon Sweelinck, tot de grootste Nederlandse componisten wordt gerekend.
Op 8 augustus 1895 trouwde Diepenbrock met jkvr. Wilhelmina Elisabeth Petronella Cornelia de Jong van Beek en Donk. Zij kregen twee kinderen, Thea en Joanna.
Inhoud |
[bewerk] Opleiding
Diepenbrock wilde dirigent worden maar studeerde klassieke talen op aandringen van zijn vader. In 1888 promoveerde hij op een proefschrift over Lucius Annaeus Seneca, getiteld L. Annaei Senecae philosophi Cordubensis vita (Amsterdam, 1888). Vervolgens werd hij leraar aan het gymnasium in 's-Hertogenbosch. In 1894 gaf hij die baan op en ging terug naar Amsterdam. Daar gaf hij privéles in klassieke talen om in zijn levensonderhoud te voorzien. Zoveel mogelijk tijd besteedde hij echter aan het componeren.
Als kind kreeg Alphons les in piano en viool, later ook zangles. Wat betreft het componeren is Diepenbrock echter volledig autodidact.
[bewerk] Invloeden
In het werk van Diepenbrock is aanvankelijk een romantische invloed van Richard Wagner herkenbaar. Als katholiek kende hij de stijl van Palestrina en deze polymelodische stijl is in zijn eigen koormuziek ook herkenbaar. Vanaf circa 1910 gebruikt Diepenbrock ook impressionistische klankcombinaties die ontleend zijn aan Claude Debussy, maar een echte impressionist is Diepenbrock nooit geworden. Diepenbrock werd een persoonlijke vriend van Gustav Mahler nadat deze in 1903 Amsterdam bezocht.
In het boek Een eeuw Nederlandse muziek 1815-1915 schreef de musicoloog Eduard Reeser
- "[Er is alle reden] om in Diepenbrock de grootste Nederlandse componist van zijn tijd te zien - al ware het reeds om de vele persoonlijke elementen in zijn stijl,- die tot het einde toe steeds weer voor vernieuwing vatbaar bleken te zijn - [...]"
Door zijn tijdgenoten wordt Diepenbrock gewaardeerd om de wijze waarop hij poëzie en muziek combineert, de harmonie tussen zang en instrumentale begeleiding waarbij het woord nooit ondergeschikt werd aan de muziek.
Zijn 'doorbraak' bij het brede publiek kwam in 1902 met de uitvoering van Te Deum onder leiding van Willem Mengelberg.
[bewerk] Oeuvre
In een zeer groot deel van het werk van Diepenbrock wordt de menselijke stem gebruikt; zijn oeuvre omvat meer dan 150 composities: liederen, symfonische liederen, koorwerken met begeleiding (bijvoorbeeld met orkest en orgel in zijn Te Deum), a capella koorwerken en toneelmuziek.
De teksten/gedichten bij zijn composities ontleende Diepenbrock aanvankelijk aan de Duitse romantiek (Goethe, Heine, Novalis, Hölderlin en Nietzsche); vanaf circa 1910 zette hij ook werken van Franse dichters (Verlaine, Baudelaire) op muziek. Ook werken van Nederlandse dichters zoals Vondel, Van Eeden, Perk, Verwey en Van Deyssel werden door Diepenbrock van muziek voorzien (hij was bevriend met vele Tachtigers).
Diepenbrocks werk is na zijn dood grotendeels uitgegeven door het Alphons Diepenbrock-Fonds (opgericht 1921). Diepenbrock schreef ook over muziek en andere onderwerpen. Zijn teksten zijn uitgegeven in de bundel Ommegangen.
[bewerk] Belangrijkste werken
- Academische feestmarsch (1882)
- Stabat Mater dolorosa (1888)
- Missa in die festo (1891)
- Te Deum (1897)
- Hymne voor viool en piano (1898)
- Hymnen an die Nacht (1899)
- Im grossen Schweigen (1906)
- Marsyas (1910)
- De nacht (1911)
- Gijsbrecht van Aemstel (1912)
- De vogels (1917)
- Elektra (1920)
