Andries Pretorius
Van Wikipedia
Andries Wilhelmus Jacobus Pretorius (27 november 1798 - 13 juli 1853) was een belangrijk leider van de voortrekkers.
Hij wordt beschouwd als stichter van de Zuid-Afrikaansche Republiek alsook van de Natalrepubliek, beiden zijn heden ten dage opgenomen in de Republiek van Zuid-Afrika.
Andries Pretorius is van Hollandse origine en werd geboren in Graaff-Reinet uit een landbouwersfamilie. Zoals de meeste Afrikaners ontvluchtte hij de Britse kolonisatie door zich aan te sluiten bij de Voortrekkers die landinwaarts trokken (zie De Grote Trek). Hij verwierf snel faam door Piet Retief op te volgen als Boerenleider en door diens dood te wreken tijdens de Slag bij Bloedrivier.
In 1840 leidde Andries Pretorius de Afrikaner-burgerwacht. Deze militie versloeg niet enkel de resterende Zoeloeleiders maar nam ook een aantal Britse legerkazernes in. In 1842 slaagde hij er echter niet in om Durban (de hoofdstad van Natal) op de Britten te veroveren waarna hij zich overgaf en amnestie kreeg.
In 1847 kreeg Andries Pretorius (die inmiddels een Brits paspoort op zak had) de opdracht om de Afrikanerbelangen te gaan verdedigen op conferenties met de Britse gezagsdragers. In deze functie werd hij keer op keer beledigd en vernederd waardoor hij opnieuw besloot de Britse Rijksdelen te verlaten, hierin gesteund door ettelijke families.
Tegen 1848 hadden de Britten reeds de Vaalrivier als uiterste grens aangeduid en werd Andries Pretorius gedwongen om zich aan de andere oever te gaan vestigen. Hier richtte hij opnieuw een burgermilitie op en behaalde bescheiden overwinningen op de Britten bij Winburg, Bloemfontein, Smithville en Vaalburg. Zijn militie werd echter in de pan gehakt door de Britten bij Boomplaats waarna hij definitief de Britse aanwezigheid tot aan de Vaal erkende.
In 1851 bood Pretorius militaire hulp aan de Britten aan in hun strijd tegen de zwarte inlanders. De Britten aanvaardden dit en erkenden als dankbetuiging de onafhankelijkheid van de Republiek van de Transvaal in het Zandriviertractaat. Kort hierop overleed hij en werd zijn zoon Marthinus Wessel Pretorius de eerste president van de Transvaal. Hij noemde de plaats Pretoria naar zijn vader.
