Bastet

Van Wikipedia

Bastet

Bastet, Bast, Ubasti, Pasht

Bastet in hiërogliefen

Cultuscentrum

Boebastis

Gedaante

Vrouw met kattenhoofd

Dierlijke verschijning

Kat, Leeuwin, Nijlpaard

Associaties

vrede, liefde

Griekse god

Artemis

De godin Bastet

Bastet (oorspronkelijk: Bast, ook Pasht, Ubasti en Bubastet) was in de Egyptische mythologie een vruchtbaarheidsgodin, voorgesteld als een kat. In haar oudste vorm kon ze ook zijn weergegeven met een leeuwinnenhoofd en een ankh-kruis. Het is de godin van vreugde, dans, muziek en feest.
Zij komt voor sinds de 2e dynastie en werd toen als beschermster van de farao beschouwd. Meestal heeft ze een sistrum vast. Ze kan ook afgebeeld worden als een moeder die haar jongen zoogt.

[bewerk] Mythologie

Bastet had de macht om een zonsverduistering op te roepen, en was ook een vruchtbaarheidsgodin. Zij vertegenwoordigde de goede kant van de godin Hathor. Als haar tegenpool werd de wraakzuchtige godin Sekhmet genoemd. Deze drie samen vormden een godentrias. Bastet was de dochter van Osiris en Isis, de vrouw van Ptah en de moeder van Miysis en Nefertem.

Het was niet toegestaan op de feestdag van Bastet op leeuwenjacht te gaan. Leeuwen (of eerder leeuwinnen) werden heel vaak geassocieerd met Moedergodinnen, die vaak werden afgebeeld zittend op een troon geflankeerd door twee leeuwinnen ten teken van hun macht over de natuur. In streken waar geen leeuwen voorkwamen werden ze later met andere katachtigen geassocieerd. Maar de kat evoceerde tegelijk de zachtaardige kant van de godin.

Zo was Bastet ook de beschermster van de huisvrouw en werd op zeker ogenblik met parfum geassocieerd. Bij haar feesten werd enorm veel wijn gedronken en zouden er zo'n 700.000 bezoekers zijn geweest. Dit had te maken met de regeneratie van de Farao die na een aantal jaren zijn vruchtbaarheid moest bewijzen of herstellen tijdens een enorm festival aan de Nijldelta. Priesteressen voltrokken daarbij talloze vruchtbaarheidsrituelen, waarbij mannen gaarne behulpzaam waren.

Tijdens de Ptolemaeïsche periode in Egypte werd Bast gelijkgesteld aan Artemis, en verschoof haar domein van zons- naar maansverduisteringen. De maan wordt meestal met de Moedergodin geassocieerd vanwege haar cyclussen. In de matriarchale samenleving was het de vrouw die de tijdmeting (mensura) en de kalender (maand) opstelde. Daarbij werden de drie zichtbare fasen van de maan als referentiepunten gebruikt. Ter associatie kwam ook vaak het geloof in godinnen met drie verschijningsvormen tot stand. Men noemt dit een Godentrias. Bastet, Hathor, Sekhmet was zo'n triade. Omgekeerd is het voor komen van een Godentrias, een drieëenheid, ook meestal een indicatie voor vroegere matriarchale religie met een Moedergodin als oppergodheid.

[bewerk] Verering

Haar cultus was vooral rond de stad Bubastis gecentraliseerd, waar zij aldus Herodotos de mooiste tempel van het hele land had en met het grootst aantal aanhangers. Ze had haar feesten waarin uitbundig feest werd gevierd. Mogelijk is dat er ook vruchtbaarheidsculten op het feest werden uitgevoerd.

Vanwege het feit dat ook de Mut werd afgebeeld als een godin met leeuwinnenhoofd (dit was de manier waarop het 'oog van Ra' normaal werd voorgesteld), raakten deze twee godinnen geassocieerd als Mut-Bastet.

[bewerk] Afbeelding

De godin wordt afgebeeld met een kattekop, zij komt al voor sinds de 2e dynastie en werd toen als beschermster van de farao beschouwd. In haar bekendste (latere) vorm zien we haar als een kat of een vrouw met een kattenhoofd. Meestal heeft deze een sistrum of muziekinstrument vast. Ze kan ook uitgebeeld worden als een moeder die haar kittens zoogt.

Bast als moedergodin

Bast met leeuwinnenkop

[bewerk] Literatuur

Balter, Michael The Goddess and the Bull, Free Press, 2005.
Stone, Merlin Eens was God als Vrouw belichaamd (1979), Servire Katwijk, ISBN 9060775821
Baringa, Anna & Cashford, Jules The myth of the Godess – evolution of an image
Ergener, Reşit Antaloia land of Mother Goddess (1988), Hitit publication Ankara, ISBN 9757521027.
Walker, Barbara G. The Woman's Encyclopedia of Myths and Secrets (1986), Harper & Row, Londen, ISBN 006250925X

[bewerk] Zie ook

Lijst van goden en godinnen

{{{afb_links}}}	Godheden in de Egyptische mythologie	{{{afb_rechts}}}	{{{afb_groot}}}
Aker - Amaunet - Ammit - Amon - Amon-Re - Anat - Anhur - Anubis - Anuket - Apedemak - Apepi - Apis - Atoem - Aton - Baäl - Bastet - Bes - Buchis - Chepri - Chons - Geb - Harmachis - Hapi - Hathor - Heh - Heket - Horus - Horuszonen - Imhotep - Isis - Khnum - Maät - Mentoe - Min - Miysis - Mnevis - Moet - Nefertem - Neith - Nekhbet - Nephthys - Noet - Osiris - Ptah - Ra - Reshef - Satet - Sekhmet - Selket - Serapis - Sesjat - Seth - Sjoe - Sobek - Sokaris - Sopdet - Tabh - Tatenen - Tefnut - Thoth - Toëris - Wadjet			{{{afb_groot}}}