Brittenburg
Van Wikipedia
De Brittenburg is een ruïne die na stormen in o.a. de jaren 1520, 1552 en 1562 op het strand tussen Katwijk aan Zee en Noordwijk aan Zee zichtbaar was.
Inhoud |
[bewerk] Historie
De eerste vermelding van de Brittenburg is in een gedicht van Willem van Hildegaersberch in 1401, die het Borch te Bretten noemt. In 1490 wordt ook melding gemaakt dat de "burg te Britten" zichtbaar is. De 'ontdekking' was in 1520 toen een storm de gehele ruïne blootlegde en er Romeinse vondsten, vooral stenen en munten, zijn gedaan met als laatste datering 270. De oudste plaat van de Brittenburg is een als zodanig door prof. Holwerda geidentificeerde houtsnede van Abraham Ortelius uit 1562 voor de uitgaven van Guicciardini en gedrukt bij Plantijn in Antwerpen. Deze houtsnede werd in de latere uitgaven van Guicciardini vervangen door de hier afgebeelde gravure. De oudste plaat werd later nog gebruikt door Zacharias Heyns (1598, 1599) en Hermann Moll (1734, 1736). De Brittenburg maakte deel uit van de meest westelijke wachtpost Lugdunum langs de Oude Rijn, de noordgrens van de Romeinse provincie Germania Inferior. Gezien de vorm van de ruïne was de Brittenburg waarschijnlijk een vuurtoren naar het model van de pharus van Ostia met een hoogte van ca. 60 meter en een basis van 72 x 72 meter. Sommige historici zien in de plattegrond ook een graanopslag, doch daarvoor is een drogere, meer landinwaards gelegen lokatie veel logischer.
Waarschijnlijk is onder Karel de Grote de vuurtoren van een extra ommuring voorzien.
De 'burg te Bretten', later 'burg te Britten', is een burcht die aan de monding van de Rijn lag en waar tol werd geheven. Rond 950 is, na verzanding van de Oude Rijn, de tolburcht in onbruik geraakt en rond 1050 is deze afgebroken (herbruik van stenen). Toen in 1520 de resten van de Romeinse vuurtoren met Karolingische ommuring ontdekt werden, werden ze - onjuist - met de Brittenburg (= burg te Britten) geïdentificeerd.
[bewerk] Toren van Kalla
Van de Romeinse geschiedschrijver Suetonius is het verhaal bekend van keizer Caligula, die zijn soldaten en geschut op het strand opstelde. Daarna claimde hij de overwinning op de oceaan en gaf opdracht om schelpen te verzamelen als oorlogsbuit. Als gedenkteken voor deze overwinning liet hij een hoge vuurtoren bouwen. Naar aanleiding van dit verhaal is gezocht naar Caligula's vuurtoren.
Al voordat in de 16e eeuw veel belangstellenden op de Brittenburg afkwamen, vertelden de Katwijkers dat hun netten regelmatig achter stenen vast bleven zitten aan wat zij "Kalla's toren" (Kalla = Caligula) noemden. Dat Caligula waarschijnlijk aan de Rijnmonding is geweest blijkt uit een gevonden wijnvat afkomstig van zijn persoonlijke wijngaard.
[bewerk] Literatuur
- Brittenburg, raadsels rond een verdronken ruïne, H. Dijkstra en F.C.J. Ketelaar, Fibulareeks 2, Uitg. C.A.J. van Dishoeck, Bussum, 1975.
- De Brittenburg voorgoed verloren, D. Parleviet, in Westerheem 51/3, 2002.
[bewerk] Nieuw Brittenburg
Ten zuidwesten van het kasteel Brittenburg ligt nu de enige herinnering aan het bouwwerk: de bushalte Nieuw Brittenburg van lijn 31, 35, 60 en 90, de belangrijkste uitstaphalte voor het centrum en het strand.
