Bruine winterjuffer
Van Wikipedia
| Bruine winterjuffer | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Vrouwtje bruine winterjuffer |
|||||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||
| Soort | |||||||||||||||||
| Sympecma fusca Vander Linden, 1820 |
De bruine winterjuffer (Sympecma fusca) is een kleine Europese pantserjuffer, die zeldzaam tot vrij zeldzaam in België en Nederland voorkomt. De bruine winterjuffer is de enige libel die als volwassen dier de winter doorkomt, en daardoor ook reeds vroeg in het voorjaar rondvliegt.
Inhoud |
[bewerk] Beschrijving
[bewerk] Imago
De volwassen bruine winterjuffer (imago) is een zeer a-typische pantserjuffer voor wat betreft de kleur, glans en houding.
Het belangrijkste gemeenschappelijke kenmerk met de andere pantserjuffers is de vorm van het pterostigma, dat veel langer is dan breed, zo lang als twee onderliggende cellen. In tegenstelling tot de echte pantserjuffers liggen de pterostigma van voor- en achtervleugels niet op dezelfde afstand van de vleugeltop waardoor ze elkaar niet overlappen als het dier met geloten vleugels zit.
Het lichaam is maximaal 3 cm lang, lichtbruin met donkerbruine tot bronskleurige vlekken op de bovenzijde. Er is nooit een blauwe berijping op het achterlijf aanwezig. De achterlijfaanhangsels van de mannetjes zijn tangvormig en opvallend lichtgekleurd, de onderste bijna half zo lang als de bovenste.
De bruine winterjuffer plooit in rusthouding de vleugels over het achterlijf, zoals de meeste juffers, maar anders dan de andere pantserjuffers.
[bewerk] Larve
De larve van de bruine winterjuffer heeft de kenmerkende brede kop van alle larven van pantserjuffers. Het vangmasker is, in tegenstelling tot dat van de echte pantserjuffers, driehoekig en maar iets langer dan breed, de zijrand zwak ingebogen en met een smalle spleet in de voorrand.
[bewerk] Vliegtijd
De juffer kent twee vliegperiodes, in april-mei en in augustus-september.
[bewerk] Gedrag en voortplanting
De bruine winterjuffer overwintert als imago (volwassen dier) in (naald)bossen en wordt actief bij de eerste warme dagen, soms al in maart of april. Direct daarop paren ze, leggen eieren en sterven. De jongen winterjuffers komen te voorschijn vanaf augustus en vliegen tot in de herfst. Elk jaar zijn er dus twee generaties te zien, één in het vroege voorjaar en één in de zomer. De eieren worden afgezet in stengels van drijvende, rottende planten in ondiep water. De dieren vormen meestal een tandem voor de paring en de eileg. Het vrouwtje boort met haar legboor gaatjes in de stengel, en plaatst vervolgens in ieder gaatje een eitje.
[bewerk] Habitat
De bruine winterjuffer verkiest voedselarme tot matig voedselrijke, ondiepe plassen en vennen met veel riet, biezen en russen, maar ook met open water dat snel opwarmt, in een bosrijke omgeving met vooral naaldbos.
[bewerk] Verspreiding en voorkomen
De soort komt voor in Midden- en Zuid-Europa tot in Midden-Azië. In België is ze zeldzaam in de Antwerpse Kempen, in Nederland iets algemener in Noord-Brabant.
[bewerk] Verwante en gelijkende soorten
De bruine winterjuffer is door haar kleur, plaats en vorm van het pterostigma met geen enkel andere libel te verwarren.Ook haar vliegperiode, in het vroege voorjaar en nog eens tot in de herfst is al een aanwijzing voor deze soort.
[bewerk] Bedreigingen en bescherming
De bruine winterjuffer wordt gekenmerkt op de Belgische Rode Lijst (libellen) en de Nederlandse Rode Lijst (libellen) als ‘bedreigd’, vooral vanwege het verdwijnen van haar voortplantingsbiotoop: ondiepe, verlande, voedselarme plassen in bosrijke omgeving.
[bewerk] Afbeeldingen
 Mannetje detail |
 Mannetje op heide |
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Sympecma fusca op Wikimedia Commons. |
| Bronnen en referenties: |
|
