Cirkelredenering
Van Wikipedia
Een cirkelredenering of petitio principii (ook wel aangeduid als "circulus in probando" of het Engelse "Begging the Question"), is een drogreden die volgt uit een manier van redeneren waarbij al als juist wordt aangenomen wat nog bewezen moet worden, of waarbij feiten gebruikt of aangehaald worden waarvan de spreker/schrijver verkeerdelijk veronderstelt dat ze al bestaan of verwezenlijkt zijn.
Het begrip was al bekend bij Aristoteles[1]. Immanuel Kant noemde het principe in 1800[2], waarna het zijn verdere weg vond als kritiek op de wiskundige logistiek[3] en op de retoriek. Nieuwe aandacht kreeg het begrip door recente publicaties over moderne argumentatie technieken[4][5], waarin het begrip die nieuwe rol toebedeeld krijgt in de analyse van meningsverschillen en in de eisen die aan de argumentatie gesteld moeten worden om een meningsverschil op kunnen te lossen.
De redenering "het is zo omdat het zo is", met een bewijsgrond die ten onrechte als bewezen wordt aangenomen[6], is zo oud als de geschiedenis. De beruchte uitspraak van Locke: "’Tis very clear, that God […] has given the Earth to the Children of Men, given it to mankind in common"[7] veronderstelt dat mensen recht op het bestuur van de wereld hebben omdat God de mensen heeft geschapen. Dezelfde cirkelredenatie geldt voor de gedachte dat de overheid een door mensen of God aangewezen instelling is die wegens dit feit alleen voorschrijft wat mensen willen, of wat God wil, zonder daarbij noodzakelijkerwijs het volk nog tussentijds te hoeven raadplegen, of de interpretatie van religieuze geschriften nog aan nader onderzoek te hoeven onderwerpen. Kritische reflectie ontmaskert de absurde consequentie dat vanuit zulke willekeur in argumentatie voornamelijk de "a priori" voorkeuren van een overheid verdedigd zullen worden [8], ongeacht of deze gericht zijn op het naleven van mensenrechten of het steunen van een politiek of religieus bestel (fascisme, sharia).
Aldus kan het principe met verkeerde bedoelingen worden misbruikt door redenaars, die hun slag thuishalen bij een niet al te verstandig gehoor, maar ook op veel grotere schaal door populisten, demagogen en dictators. Onderkenning van de irrationele basis in de cirkelredenatie kan echter ook leiden tot relativisme over elke onderliggende grotere waarheid - op een vlak waar paradigma's en persoonlijke integriteit belangrijk worden - of tot positivisme over de mogelijkheden van een dialectische toenadering wanneer die basis beter kan worden geanalyseerd.
[bewerk] Trivia
Een bekende cirkelredenering die graag wordt aangehaald als voorbeeld van wetenschappelijke onzin is de theorie die Sigmund Freud heeft ontwikkeld over het onbewuste. Zijn redenering dat veel psychopathologie veroorzaakt werd door onbewuste niet-verwerkte trauma's en dat twijfel daarover gegrond was in onbewuste weerstand tegen zijn theorie is een schoolvoorbeeld van een cirkelredenering.
[bewerk] Bronnen
- Eemeren, F.H. van, Grootendorst, R., & Snoeck Henkemans, A.F. Argumentatie: inleiding in het analyseren, beoordelen en houden van betogen, Wolters-Noordhoff, 1995.
[bewerk] Referenties
- ↑ Aristoteles. En archei aiteisthai. In: Prior Analytics II, xvi (= Part 16)
- ↑ Immanel Kant. Logik, ein Handbuch zu Vorlesungen: §92. Petitio principii - Circulus in probando
- ↑ Poincaré. Revue de Métaphysique et de Morale: 1905, n° 6; 1906, n° 1, 3
- ↑ Eemeren, F.H. van & Grootendorst, R. (1992). Argumentation, communication, and fallacies. A pragma-dialectical perspective. Hillsdale, NJ: Erlbaum.
- ↑ Eemeren, F.H. van, Grootendorst, R., & Snoeck Henkemans, A.F. Argumentatie: inleiding in het analyseren, beoordelen en houden van betogen, Wolters-Noordhoff, 1995
- ↑ Skeptic's Dictionary Robert Todd Carroll 1994, vert. Herman Boel, 2006.
- ↑ John Locke: Second Treatise of Civil Government: Chapter 5, Sec. 25
- ↑ Libertarisme en Eigendomsrechten door Jan Narveson
