Elmersma
Van Wikipedia
Elmersma was een borg in het dorp Hoogkerk. Hoogkerk ligt tegenwoordig in de gemeente Groningen. Dat zou erop duiden dat hier geen borg in de traditionele zin gestaan kan hebben, maar de voormalige gemeente Hoogkerk lag in het Westerkwartier. De borg lag aan de zuidzijde van het Hoendiep, even ten oosten van de huidige brug in het dorp.
De eerste vermelding van de naam Elmersma dateert al uit 1379. Een eeuw later is er sprake van een Elmersmastede, wat waarschijnlijk een voorloper van de borg geweest is. De borg zelf wordt voor het eerst genoemd in 1680, als deze bezit is van Ulrich van Ewsum. Later is de borg eigendom van Lewe van Aduard, die de borg als woning ter beschikking stelt aan graaf Clancarty, die bekend stond als de malle graaf van Rottum.
De eigenlijke borg is in 1753 vervangen door een herenhuis, dat ook als borg werd aangeduid. Bij dat herenhuis werd een zeepfabriek gesticht, welke tot 1865 heeft gedraaid. De eigendom van huis en zeepfabriek was toen in handen van Geertruide Franke, die ook alle heerlijke rechten wist te verwerven. In 1815 werd aan haar voor die rechten bij koninklijk besluit een wapen verleend dat later het gemeentewapen van Hoogkerk werd.
De borg met bijbehorend land werd in 1911 aangekocht door de provincie Groningen in verband met de verbreding van het Hoendiep. Het herenhuis, dat op de plaats van de oude borg stond, en dat jarenlang dienst had gedaan als ambstwoning voor de burgemeester, werd in 1939 gesloopt.
