Es (geografie)
Van Wikipedia
Een es (ook: eng, enk of bolle akker) is een verhoogde akker, vaak te vinden op zandgronden in het oosten van Nederland zoals in Drenthe, Overijssel of Gelderland. Ook in Westerwolde (Zuidoost-Groningen) zijn een aantal essen te vinden.
[bewerk] Ontstaan
Boeren uit een esdorp gebruikten de hoogstgelegen zandgronden voor akkerbouw. Meestal gebruikten ze de essen gemeenschappelijk. Elk jaar verdeelden ze de percelen opnieuw. De es was soms afgescheiden van de velden door een eswal. De boeren bemestten de grond jaarlijks met plaggen die verrijkt waren met dierlijke mest uit de potstal. Daardoor kwamen de essen soms nog hoger te liggen.
[bewerk] Benaming
In Drenthe en het noorden van Overijssel is es het gangbare woord, net als in Twente en de Gelderse Achterhoek. In Salland en op de Veluwe wordt het woord enk vaker gebruikt. In de Liemers, het westen van Gelderland en in het Gooi spreekt men van eng. Maar overal heeft zo'n gebied dezelfde kenmerken.
In de Achterhoek en Twente waren ook kleinere essen, die behoorden tot een boerderij. Deze individuele essen werden kampen genoemd. Toen de grond schaars werd ging men over tot het exploiteren van ook de lager gelegen vochtige terreinen. Deze zogenoemde maten werden gebruikt om plaggen te steken en vee te weiden. Het verschil in hoogte tussen de kampen en de maten werd daardoor alleen maar groter en die verschillen zijn nog steeds medebepalend voor het landschap.
[bewerk] Plaatsnamen
Het bestanddeel -ink in veel Oost-Nederlandse plaats- en achternamen heeft geen relatie met het woord enk.
In Emmen is de es net buiten het stadscentrum lange tijd bewaard gebleven, maar heeft inmiddels moeten wijken voor een parkeerplaats. De naam van de wijk Bargeres in Emmen refereert nog aan het es-verleden van de stad. In de buurtschap Zuidbarge is nog een es bewaard gebleven.
In Zwolle is de Oosterenk van oorsprong een enk.
