Fernando Álvarez de Toledo
Van Wikipedia
Fernando Álvarez de Toledo, hertog van Alva (eig. Alba), bijgenaamd de IJzeren Hertog (Piedrahita (Kastilië), 29 oktober 1507 — Thomar, 12 januari 1583) was een Spaans generaal en gouverneur van de Nederlanden aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog. Zijn bewind leidde tot een verheviging van de opstand in de Nederlanden en uiteindelijk tot het ontstaan van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.
Als kind kreeg Alva van zijn grootvader al les in de militaire krijgskunde. Keizer Karel V benoemde hem als één van de bevelhebbers tijdens het beleg van Tunesië (1535). In de volgende jaren was Alva meerdere malen met succes betrokken bij Spaanse veldtochten.
Hij vervulde ook diplomatieke en politieke missies voor Filips. In 1556 werd hij bij voorbeeld benoemd tot onderkoning van Napels, en in 1558 - 1559 voerde hij namens Spanje de onderhandelingen die leidden tot de Vrede van Cateau-Cambrésis.
In augustus 1567 werd Alva door de toenmalige koning Filips II naar de Nederlanden gestuurd met een leger van 10.000 man en onbeperkte bevoegdheid om orde op zaken te stellen. Directe aanleiding voor de benoeming van Alva was de Beeldenstorm. Volgens een anekdote had Alva tegen Filips II gezegd dat hij maximaal zes maanden nodig zou hebben om de opstand neer te slaan en dat er "enkel wat koppen moesten rollen".
Vrijwel direct na zijn aankomst in Brussel richtte Alva de Raad van Beroerten (=onlusten) op. Twee populaire edelen, Graaf Egmont en Graaf Horne, werden in 1568 als voorbeeld publiekelijk onthoofd in Brussel. Willem van Oranje had daar ook bij moeten zijn, maar hij was tijdig gevlucht. Tenslotte voerde Alva de Tiende Penning in, een belastingmaatregel die tot grote woede leidde.
Aanvankelijk was Alva alleen ingehuurd als 'troubleshooter', maar de zittende landvoogdes Margaretha van Parma was zo ontzet door zijn hardhandige optreden, dat zij in september aftrad en terugkeerde naar Italië. Alva volgde haar toen op als landvoogd.
De Raad van Beroerten was met een staf van 170 man (in 1569) naar de maatstaven van die tijd erg efficient. Tijdens de vijf jaar van Alva's bewind werden zo'n 8.950 personen uit alle lagen van de bevolking ondervraagd en veroordeeld wegens verraad, ketterij of beide; verbeurdverklaring van goederen bij vermogende veroordeelden kwam veel voor. In totaal werden er meer dan 1.000 terechtgesteld. [1] Al deze efficiëntie bleek echter volkomen contraproduktief; de opstandelingen buitten het karakter van Alva's bewind uit in hun propaganda-pamfletten, waarvan een enorme impuls uitging voor de opstand in de Nederlanden. De opstandelingen veroverden met behulp van de geuzen diverse steden in de Nederlanden, waarvan Den Briel in 1572 de bekendste is. Alva slaagde er wel in om grote delen terug te veroveren.
Op 2 oktober 1572 plunderden en moordden de Spanjaarden onder zijn leiding in de Zuidnederlandse stad Mechelen, nadat er daar in de maand september voordien even een niet-katholiek bestuur aan het bewind was geweest. Op 15 november van dat jaar onderging het Noordnederlandse Zutphen een dergelijk lot.
In juli 1573 werd Haarlem, na een zwaar beleg van meer dan een jaar ingenomen, onder leiding van Alva's zoon Don Fadrique, waarbij Kenau Simonsdochter Hasselaer haar faam vestigde; bij het beleg van Alkmaar begon, zoals dat spreekwoordelijk ging heten, de victorie voor de opstandelingen; na twee afgeslagen bestormingen weigerden de onderbetaalde troepen, die bij Haarlem ook al zulke verliezen hadden geleden, een bevel voor een derde bestorming op te volgen en het beleg werd afgebroken. De Watergeuzen verweerden zich succesvol in een drietal zeeslagen tegen Spaanse schepen. Vanwege deze tegenslagen en zijn kwetsbare gezondheid diende Alva bij Filips II zijn ontslag in. Dit werd in december 1573 door Filips II geaccepteerd. Alva werd opgevolgd door Don Luis de Requesens.
Na zijn terugkeer werd hij aanvankelijk als held binnengehaald door Filips II, maar door een liefdesaffaire van de zoon van Alva (Don Frederik) werd ook Alva zelf in opspraak gebracht. Alva werd verbannen van het hof en bracht zijn tijd door in het kasteel van Uzeda. Daar zou hij twee jaar verblijven. Toen Portugal in opstand kwam tegen de Spanjaarden (rond 1580) werd Alva door Filips II weer aangenomen en werd hij benoemd tot opperbevelhebber. In 1580 nam hij Lissabon in, dreef de leider van de opstand uit het land en droeg Portugal weer over aan Filips II.
Alva stierf kort na het neerslaan van de opstand in Portugal in januari 1583.
| Voorganger: Margaretha van Parma |
Landvoogd van de Nederlanden 1567-1573 |
Opvolger: Luis de Zúñiga y Requesens |
[bewerk] Trivia
- Hij vervult de rol van slechterik in het Suske en Wiske album Het Spaanse spook
- De houten dukdalf paaltjes ontlenen waarschijnlijk hun naam aan de Hertog van Alva (Duc d'Alve)
[bewerk] Referenties
- ↑ De Republiek 1477 - 1806, J.I. Israel, 1996
