Freudiaanse verspreking

Van Wikipedia

Een freudiaanse verspreking is een uiting waarbij iemand per ongeluk iets zegt wat hij eigenlijk niet wil zeggen, maar dat juist daardoor inzicht geeft in wat er (wellicht onbewust of ontkend) speelt in de geest van de spreker. In zijn boek Zur Psychopathologie des Alltagslebens ("De psychopathologie van het dagelijks leven", 1901) geeft Freud een groot aantal voorbeelden.

Een bekend voorbeeld vinden we al bij Shakespeare, waar Portia in The Merchant of Venice ("De koopman van Venetië") tegen Bassanio zegt:

One half of me is yours, the other half yours,

Mine own, I would say; but if mine, then yours

(De ene helft van mij is van jou, de andere helft van jou,

Van mijzelf, wil ik zeggen — maar als hij van mij is, dan is hij van jou.)

De freudiaanse verspreking is er maar een van een aantal van dergelijke onthullende vergissingen, die Freud zelf Fehlleistungen ("foute handelingen") noemde. Zijn Engelse vertaler heeft hiervoor het woord parapraxis (en in het meervoud: parapraxes).

Andere vergissingen zijn steeds op je werk aankomend de sleutel van je huis in je hand te ontdekken (omdat je eigenlijk liever thuis zou zitten), of het vergeten van een afspraak waar je geen zin in had. De belangrijkste categorieën zijn verspreken (versprechen), verkeerd handelen (vergreifen), of vergeten (vergessen).