Geoïde
Van Wikipedia
De geoïde is het vlak op gemiddeld zeeniveau waar dezelfde zwaartekrachtpotentiaal heerst. Het is het referentievlak waar hoogtemetingen aan gerelateerd worden.
In Nederland worden hoogten gemeten ten opzichte van Normaal Amsterdams Peil (NAP). Dit kwam van oorsprong overeen met de geoïde. Door allerlei omstandigheden (meetonnauwkeurigheden, bodembewegingen e.d.) komt dit nu niet geheel overeen.
De geoïde wordt als referentievlak voor orthometrische hoogten gebruikt. Deze hoogten worden in veel landen gebruikt voor het nationaal hoogtestelsel. Uit waterpasmetingen (en zwaartekrachtmetingen) kunnen deze orthometrische hoogten worden bepaald. In Nederland wordt gebruikgemaakt van NAP-hoogten. Dit waren oorspronkelijk ook orthometrische hoogten, maar doordat het nulpunt van het NAP niet helemaal gelijk is aan gemiddeld zeeniveau en er in de loop van de tijd een lichte bodembeweging heeft plaatsgevonden, komen de NAP-hoogten nu niet meer helemaal overeen met orthometrische hoogten.
De geoïde is dus het NAP-vlak. Geoïdehoogten zijn de hoogten tussen de geoïde/NAP-vlak en een referentie-ellipsoïde, bijvoorbeeld WGS84, ETRS89 of Bessel.
[bewerk] Waarom heb je de geoïde nodig?
De geoïdehoogten N zijn de afstand tussen de geoïde en een referentie-ellipsoïde. Met GPS meten we hoogten ten opzichte van de referentie-ellipsoïde. Omdat in Nederland alle hoogten worden uitgedrukt in het NAP moeten de ellipsoïdische hoogten h uit GPS worden omgerekend naar NAP-hoogten H middels de relatie H = h-N .
In het verleden kon de geoïde slechts bepaald worden door astronomische waarnemingen (bepaling van de afwijkingen van de verticaal) of door zwaartekrachtmetingen (bepaling van de anomalieën van de zwaartekracht). Beide type waarnemingen kunnen slechts op het vaste land uitgevoerd worden. Vandaag kan men door waarneming van de variaties van bepaalde loopbaanparameters van kunstmatige satellieten een "globale geoïde" en dus ook een "globale ellipsoïde" bepalen. Hierdoor ontstaan "globale geodetische datums".
