Harmonium
Van Wikipedia
Een harmonium (ook wel 'traporgel' genoemd) is een toetsinstrument dat gerekend wordt tot de aerofonen. Het geluid wordt geproduceerd doordat lucht uit de balg langs metalen tongetjes geleid wordt (drukwind = bovendruk), of door een balg langs dergelijke tongetjes gezogen wordt (zuigwind = onderdruk). De luchttoevoer wordt in gang gezet bij het indrukken van een toets op een klavier.
De balg wordt gewoonlijk voorzien van lucht door een tweetal pedalen. Veelal zijn net als bij een orgel registers aanwezig waarmee de lucht naar verschillende groepen van tongetjes geleid kan worden, ten behoeve van de klankkleur en het volume.
De naam 'harmonium' werd ingevoerd door de Fransman Alexandre Debain, die in 1840 voor het eerst een dergelijk toetsinstrument op basis van drukwind met doorslaande tongen maakte. Debain probeerde de naam harmonium zelfs door middel van een patent te beschermen.
In Amerika werd ongeveer in dezelfde periode ook een dergelijk instrument, maar dan met zuigwind ontwikkeld, dat daar bekend staat onder de naam 'reed organ'. De zuigwindtechniek levert een zachtere klank, die meer geschikt is voor huiskamergebruik. Bovendien was een zuigwindharmonium ook goedkoper te bouwen, waardoor dit type geleidelijk aan het drukwindmodel verdrong.
Diverse componisten hebben speciaal voor het harmonium geschreven, onder andere, Jacques-Nicolas Lemmens, Sigfrid Karg-Elert, César Franck en Max Reger. Instrumenten met drukwindtechniek werden toegepast in concertzalen, salons en kerken. Rond het midden van de twintigste eeuw was het harmonium in vrijwel elk Nederlands huisgezin te vinden. Het harmonium werd ook veel gebruikt voor het begeleiden van zang. Zijn populaire positie verloor het echter aan elektronische orgels en andere instrumenten.
Er is vanaf het eind van de twintigste eeuw echter weer sprake van hernieuwde belangstelling.
[bewerk] Externe link
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden in de categorie Harmonium van Wikimedia Commons. |
